„Nie wyszłabym za jakiegoś malarza ściennego, prawda?” Klasowe mechanizmy wyboru małżonka w polskiej klasie wyższej
DOI:
https://doi.org/10.18778/1733-8069.19.4.10Słowa kluczowe:
rynki małżeńskie, klasa wyższa, habitus, hexis cielesna, gustAbstrakt
Celem artykułu jest analiza zasad generatywnych wpływających na wybór współmałżonka/i w polskiej klasie wyższej, z wykorzystaniem kategorii interpretacyjnych Pierre’a Bourdieu. Małżeństwo jest rozumiane jako instytucja społeczna przyczyniająca się do reprodukowania nierówności klasowych, a istniejąca homogamia małżeńska zdaje się potwierdzać tę tezę. W tekście omówiono strategie małżeńskie oraz zasady wartościowania i wzory atrakcyjności w polskiej klasie wyższej. Badanie przeprowadzono za pomocą metody jakościowej, wywiadów indywidualnych z elementami biografii. Klasa wyższa wybiera swojego przyszłego małżonka na podstawie osobliwych preferencji, na które składają się kapitał kulturowy, definiowany jako wyższe wykształcenie, gust, maniery, oraz kapitał ekonomiczny, czyli posiadane zasoby finansowe. Z kolei ucieleśniony habitus, czyli ciało, decyduje o wstępnej akceptacji bądź odrzuceniu partnera.
Pobrania
Bibliografia
Andersen Patrick L., Hansen Marianne N. (2012), Class and Cultural Capital – The Case of Class Inequality in Educational Performance, „European Sociological Review”, vol. 28(5), s. 607–621.
Google Scholar
Arosio Laura (2004), Gli opposti si respingono? Scelte di coppia e stabilità coniugale in Italia, Roma: Aracne Editrice.
Google Scholar
Arystoteles (2002), Polityka, przełożył Ludwik Piotrowicz, Warszawa: De Agostini, Altaya.
Google Scholar
Bauman Zygmunt (2003), Razem, osobno, przełożył Tomasz Kunz, Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Google Scholar
Beck Ulrich (2004), Społeczeństwo ryzyka. W drodze do innej nowoczesności, przełożył Stanisław Cieśla, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Google Scholar
Beck Ulrich, Beck-Gernsheim Elisabeth (2013), Całkiem zwyczajny chaos miłości, przełożył Tomasz Dominiak, Wrocław: Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej.
Google Scholar
Becker Gary S (1981), A Treatise on the family, Cambridge: Harvard University Press.
Google Scholar
Becker Gary S. (1990), Ekonomiczna teoria zachowań ludzkich, przełożyli Helena Hagemejerowa, Krzysztof Hagemejer, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Google Scholar
Bennett Tony, Savage Mike, Bortolaia Silva Elizabeth, Warde Alan, Gayo-Cal Modesto, Wright David (2009), Class, Culture, Distinction, London: Routledge.
Google Scholar
Blossfeld Hans-Peter, Timm Andreas (2003), Educational Systems as Marriage Markets in Modem Societies: A Conceptual Framework, [w:] Hans-Peter Blossfeld, Andreas Timm (red.), Who Marries Whom? Educational Systems as Marriage Markets in Modern Societies, Amsterdam: Kluwer Academic Publishers, s. 1–18.
Google Scholar
Bordo Susan (1993), Unbearable Weight: Feminism, Western Culture and the Body, Berkeley: University of California Press.
Google Scholar
Bourdieu Pierre (1977), The economics of linguistic exchanges, „Social Science Information”, vol. 16, s. 645–668.
Google Scholar
Bourdieu Pierre (2002), Marriage strategies, „Population and Development Review”, vol. 28(3), s. 549–558.
Google Scholar
Bourdieu Pierre (2004) Męska dominacja, przełożyła Lucyna Kopciewicz, Warszawa: Oficyna Naukowa.
Google Scholar
Bourdieu Pierre (2005), Dystynkcja. Społeczna krytyka władzy, przełożył Piotr Biłos, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Google Scholar
Bourdieu Pierre (2008), The Bachelors’ Ball. The Crisis of Peasant Society in Béarn, Chicago: Chicago University Press.
Google Scholar
Bourdieu Pierre (2013), Outline of a Theory of Practice, Cambridge: Cambridge University Press.
Google Scholar
Bourdieu Pierre, Passeron Jean-Claude (1990), Reprodukcja. Elementy teorii systemu nauczania, przełożyła Elżbieta Neyman, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Google Scholar
Bozon Michel, Heran François (1989), Finding a Spouse. A Survey How French Couples Meet, „Population: An English Selection”, vol. 44(1), s. 91–121.
Google Scholar
Butler Judith (1993), Bodies that Matter: On the Discursive Limits of Sex, London: Routledge.
Google Scholar
Callon Michel (1998), The Laws of the Markets, Oxford: Oxford University Press.
Google Scholar
Callon Michel (1999), Actor-network theory – the market test, „The Sociological Review”, vol. 47(1), s. 181–195.
Google Scholar
CBOS (2020), Klasa niższa, średnia i wyższa. Charakterystyka w oparciu o autoidentyfikacje Polaków (Komunikat z badań nr 61), https://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2020/K_061_20.PDF (dostęp: 1.03.2023).
Google Scholar
D’Ambrosio Gabriella, Pastori Veronica (2017), Omogamia o complementarietà? Analisi delle scelte coniugali in Italia, „Sociologia e Ricerca Sociale”, vol. 113, s. 143–155, https://doi.org/10.3280/SR2017-113007
Google Scholar
Davis Kingsley, Moore Wilbert E. (1945), Some Principles of Stratification, „American Sociological Review”, vol. 10(2), s. 242–249.
Google Scholar
Dickey Sara (2016), Living Class in Urban India, New Jersey: Rutgers University Press.
Google Scholar
Domański Henryk (2019), Stratyfikacyjne funkcje prestiżu, „Przegląd Socjologiczny”, t. 68(2), s. 187–208.
Google Scholar
Domański Henryk, Przybysz Dariusz (2007), Homogamia małżeńska a hierarchie społeczne, Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Filozofii i Socjologii PAN.
Google Scholar
Domański Henryk, Przybysz Dariusz (2012), Wybór znajomego a stratyfikacja społeczna w Polsce w latach 1988–2008, „Kultura i Społeczeństwo”, t. 56(1), s. 233–260.
Google Scholar
Flemmen Magne (2012), The Structure of the Upper Class: A Social Space Approach, „Sociology”, vol. 46(6), s. 1039–58, https://doi.org/10.1177/0038038512437899
Google Scholar
Ford Karly S. (2020), Marrying Within the Alma Mater: Understanding the Role of Same-University Marriages in Educational Homogamy, „Sociological Research Online”, vol. 25(2), s. 254–272, https://doi.org/10.1177/1360780419867710
Google Scholar
Gdula Maciej (2009), Trzy dyskursy miłosne, Warszawa: Oficyna Naukowa.
Google Scholar
Gdula Maciej, Sadura Przemysław (2012), Style życia i porządek klasowy w Polsce, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Google Scholar
Giddens Anthony (2006), Przemiany intymności: Seksualność, miłość i erotyzm we współczesnych społeczeństwach, przełożyła Alina Szulżycka, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar
Goffman Erving (2005), Piętno: rozważania o zranionej tożsamości, przełożyły Joanna Tokarska-Bakir, Aleksandra Dzierżyńska, Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Google Scholar
Illouz Eva (1997), Consuming the romantic utopia. Love and the cultural contradictions of capitalism, Berkeley: University of California Press.
Google Scholar
Illouz Eva (2016), Dlaczego miłość rani?, przełożył Michał Filipczuk, Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
Google Scholar
Janiszewska Anna (2007), Dobór przestrzenny i demograficzno-społeczny małżeństw zawieranych w Łodzi, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Google Scholar
Jasiecki Krzysztof (2002), Elita biznesu w Polsce. Drugie narodziny kapitalizmu, Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Filozofii i Socjologii PAN.
Google Scholar
Kacprowicz Grażyna (1989), Małżeństwo a struktura społeczna w Polsce, Warszawa: Instytut Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego.
Google Scholar
Kalinowska Katarzyna (2017), Praktyki flirtu i podrywu. Studium z mikrosocjologii emocji, Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
Google Scholar
Kalmijn Matthijs (1991), Shifting Boundaries. Trends in Religious and Educational Homogamy, „American Sociological Review”, vol. 56(6), s. 786–800, https://doi.org/10.2307/2096256
Google Scholar
Kalmijn Matthijs (1994), Assortative mating by cultural and economic occupational status, „American Journal of Sociology”, vol. 100(2), s. 422–452.
Google Scholar
Kalmijn Matthijs (1998), Intermarriage and Homogamy: Causes, Patterns, Trends, „Annual Review of Sociology”, vol. 24, s. 395–421.
Google Scholar
Kałuża Dorota (2007), Stopień otwartości rynku małżeńskiego we współczesnej Polsce, [w:] Edward Ozorowski, Ryszard Horodeński (red.), Małżeństwo – Etyka – Ekonomia, Białystok: Wydawnictwo WSE, s. 97–109.
Google Scholar
Kamecka Gabriela (2022a), W poszukiwaniu nowych perspektyw badania rynków małżeńskich, „Przegląd Socjologiczny”, t. 71(1), s. 9–31.
Google Scholar
Kamecka Gabriela (2022b), Infrastruktura rynkowych małżeńskich polskiej klasy wyższej, „Studia Socjologiczne”, t. 246(3), s. 83–110.
Google Scholar
Kastory Jan, Lipiński Kamil (2012), Drogi do overclass. Narracje polskich elit biznesu, [w:] Maciej Gdula, Przemysław Sadura (red.), Style życia i porządek klasowy w Polsce, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar, s. 139–160.
Google Scholar
Kot Stanisław, Słaby Teresa (2013), Ocena jakości życia wschodzącej klasy wyższej w Polsce, „Śląski Przegląd Statystyczny”, t. 17(11), s. 209–227.
Google Scholar
Kulas Piotr (2016), Rozmowy o inteligencji, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Google Scholar
Lamont Michele (1992), Money, Morals and Manners: The Culture of the French and American Upper-Middle Class, Chicago: University of Chicago Press.
Google Scholar
Lehrer Evelyn (2006), Age at marriage and marital instability: revisiting the Becker-Landes-Michael hypothesis, „Journal of Population Economics”, vol. 21(2), s. 463–484, https://doi.org/10.1007/s00148-006-0092-9
Google Scholar
Luhmann Niklas (2003), Semantyka miłości: o kodowaniu intymności, przełożył Jerzy Łoziński, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Google Scholar
Mare Robert D. (1991), Five Decades of Educational Assortative Mating, „American Sociological Review”, vol. 56(1), s. 15–32, https://doi.org/10.2307/2095670
Google Scholar
Marks Karol (1956), Kapitał. Krytyka ekonomii politycznej. Księga I: Proces wytwarzania kapitału, Warszawa: Wydawnictwo Książka i Wiedza.
Google Scholar
McKibbin Ross (1998), Classes and cultures: England 1918–1951, Oxford: Oxford University Press.
Google Scholar
McPherson Miller, Smith-Lovin Lynn, Cook James M. (2001), Birds of a Feather: Homophily in Social Networks, „Annual Review of Sociology”, vol. 27, s. 415–444.
Google Scholar
Mills Charles Wright (1961), Elita władzy, przełożył Ignacy Rafelski, Warszawa: Wydawnictwo Książka i Wiedza.
Google Scholar
Mills Charles Wright (1965), Białe kołnierzyki. Amerykańskie klasy średnie, przełożył Piotr Graff, Warszawa: Wydawnictwo Książka i Wiedza.
Google Scholar
Oevermann Ulrich (1991), Genetischer Strukturalismus und das sozialwissenschaftliche Problem der Erklärung der Entstehung des Neuen, [w:] Stefan Müller-Doohm (red.), Jenseits der Utopie, Frankfurt am Main: Suhrkamp, s. 267–336.
Google Scholar
Pakulski Jan (2005), Foundations of a Post-Class Analysis, [w:] Erick O. Wright (red.), Approaches to Class Analysis, Cambridge: Cambridge University Press, s. 152–179.
Google Scholar
Perkin Joan (1989), Women and Marriage in Nineteenth-Century England, London: Routledge.
Google Scholar
Piketty Thomas (2015), Kapitał w XXI wieku, przełożył Andrzej Bilik, Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
Google Scholar
Platon (2003), Państwo, przełożył Władysław Witwicki, Kęty: Wydawnictwo Antyk.
Google Scholar
Prieur Annick, Savage Mike (2011), Updating Cultural Capital Theory: A Discussion Based on Studies in Denmark and in Britain, „Poetics”, vol. 39(6), s. 566–580.
Google Scholar
Romanowicz Anna (2021), Kapitał kulturowy a związki intymne. Antropologiczne studium przypadku, „Etnografia Polska”, t. LXV(1–2), s. 49–65.
Google Scholar
Rousseau Jan Jakub (1956), Trzy rozprawy z filozofii społecznej, przełożył Henryk Elzenberg, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Google Scholar
Savage Mike, Williams Karel (2008), Remembering Elites, New Jersey: Wiley-Blackwell.
Google Scholar
Sawiński Zbigniew (1986), Prestige of education, „International Journal of Sociology”, vol. 16(1–2), s. 144–159.
Google Scholar
Schmidt Filip (2015), Para, mieszkanie, małżeństwo. Dynamika związków intymnych na tle przemian historycznych i współczesnych dyskusji o procesach indywidualizacji, Toruń: Uniwersytet Mikołaja Kopernika.
Google Scholar
Shanley Mary L. (1979), Marriage Contract and Social Contract in Seventeenth Century English Political Thought, „The Western Political Quarterly”, vol. 32(1), s. 79–91.
Google Scholar
Slany Krystyna (2008), Alternatywne formy życia małżeńsko-rodzinnego w ponowoczesnym świecie, Kraków: Zakład Wydawniczy „Nomos”.
Google Scholar
Smits Jeroen, Ultee Wout, Lammers Jan (1998), Educational Homogamy in 65 Countries: An Explanation of Differences in Openness Using Country-Level Explanatory Variables, „American Sociological Review”, vol. 63(2), s. 264–285, https://doi.org/10.2307/2657327
Google Scholar
Smoczyński Rafał, Zarycki Tomasz (2017), Totem inteligencki. Arystokracja, szlachta i ziemiaństwo w polskiej przestrzeni społecznej, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Google Scholar
Szlendak Tomasz (2010), Socjologia rodziny. Ewolucja, historia, zróżnicowanie, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar
Tocqueville Alexis de (2022), Dawny ustrój i Rewolucja, przełożył Jan T. Gross, Warszawa: Aletheia.
Google Scholar
Toft Maren, Jarness Vegard (2020), Upper-class romance: homogamy at the apex of the class structure, „European Societies”, vol. 23(1), s. 71–97, https://doi.org/10.1080/14616696.2020.1823009
Google Scholar
Tomasz z Akwinu (2001), Dzieła wybrane, przełożył Jacek Salij, Warszawa: De Agostini, Altaya.
Google Scholar
Urbanik-Kopeć Alicja (2022), Matrymonium. O małżeństwie nieromantycznym, Wołowiec: Wydawnictwo Czarne.
Google Scholar
Veblen Thorstein (1998), Teoria klasy próżniaczej, przełożyła Janina Frentzel-Zagórska, Warszawa: Wydawnictwo Muza.
Google Scholar
Waller Willard (1937), The Rating and Dating Complex, „American Sociological Review”, vol. 2(5), s. 727–734.
Google Scholar
Warzywoda-Kruszyńska Wielisława (1974), Małżeństwa a struktura społeczna, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo PAN.
Google Scholar
Weber Max (2002), Gospodarka i społeczeństwo: zarys socjologii rozumiejącej, przełożyła Dorota Lachowska, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar
Wright Erik O. (1997), Class Counts: Comparative Studies in Class Analysis, Cambridge: Cambridge University Press.
Google Scholar
Żadkowska Magdalena (2016), Para w praniu: codzienność, partnerstwo, obowiązki domowe, Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
Google Scholar
Opublikowane
Wersje
- 2024-01-16 - (2)
- 2023-11-30 - (1)
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
