Wyzwania i trudności w prowadzeniu badań z osobami głuchoniewidomymi

Tomasz Kasprzak

doi:10.18778/1733-8069.18.3.06

Autor

Tomasz Kasprzak University of Białystok https://orcid.org/0000-0003-0955-3464

DOI:

https://doi.org/10.18778/1733-8069.18.3.06

Słowa kluczowe:

głuchoślepota, osoby głuchoniewidome, badania jakościowe, niepełnosprawność

Abstrakt

Głuchoślepota zaliczana jest do najpoważniejszych niepełnosprawności i powoduje istotne konsekwencje dla osoby nią dotkniętej – w jej rozwoju, porozumiewaniu się oraz poznawaniu siebie i otaczającej rzeczywistości. Artykuł poświęcony jest prezentacji doświadczeń z prowadzenia badań z udziałem osób głuchoniewidomych. Pokazano w nim, że badania jakościowe mogą odegrać istotną rolę w poznaniu świata społecznego osób głuchoniewidomych. Przedstawiono specyfikę sprzężonej niepełnosprawności sensorycznej, a także wyjaśniono zastosowanie metod jakościowych w badaniu osób głuchoniewidomych. Dodatkowo wskazano na dotychczas przeprowadzone badania z osobami głuchoniewidomymi, a także uzasadniono wybór paradygmatu interpretatywnego. W opracowaniu omówiona została kwestia poszukiwania osób głuchoniewidomych do badań, uzasadniono również, dlaczego do tego typu badań została wykorzystana technika wywiadu rozumiejącego, zaproponowana przez Jeana-Claude’a Kaufmanna. Istotną kwestią było także wskazanie, w jaki sposób zapewniono osobom głuchoniewidomym odpowiednie warunki do jego przeprowadzenia.

Pobrania

Brak dostępnych danych do wyświetlenia.

Biogram autora

Tomasz Kasprzak - University of Białystok

Dr, asystent naukowo-dydaktyczny w Zakładzie Pedagogiki Społecznej na Wydziale Nauk o Edukacji Uniwersytetu w Białymstoku. Główne obszary jego zainteresowań to socjologia niepełnosprawności i surdotyflopedagogika.

Bibliografia

Babbie Earl (2004) Badania społeczne w praktyce. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar

Benisz Małgorzata (2006) Komunikacja przez dotyk – głuchoniewidomi [w:] Jacek J. Błeszyński, red., Alternatywne i wspomagające metody komunikacji. Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls, s. 285–306.
Google Scholar

Bruce Susan M. (2002) Impact of a communication intervention model on teachers practice with children who are congenitally deafblind. „Journal of Visual Impairment and Blindness”, no. 96, s. 154–168.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1177/0145482X0209600304

Bruce Susan M. (2003) The importance of shared communication forms. „Journal of Visual Impairment and Blindness”, no. 97, s. 106–109.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1177/0145482X0309700206

Burrell Gibson, Morgan Gareth (1979) Sociological Paradigms and Organisational Analysis. Elements of the Sociology of Corporate Life. Burlington: Ashgate Publishing Company.
Google Scholar

Całek Grzegorz (2020) Wybrane problemy i dylematy etyczne w badaniach z udziałem rodziców dzieci z zespołem Aspergera. „Przegląd Socjologiczny”, nr 69, s. 151–167 https://doi.org/10.26485/PS/2020/69.3/7
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.26485/PS/2020/69.3/7

Celmer-Domańska Joanna (2008) Metoda Lorma [w:] Marzenna Zaorska, red., Komunikacja alternatywna osób głuchoniewidomych. Toruń: Wydawnictwo Edukacyjne „Akapit”, s. 162–170.
Google Scholar

Correa-Torres Silvia (2008) Nature of the social experiences of students with deaf-blindness who are educated in inclusive settings. „Journal of Impairment and Blindness”, no. 102, s. 273–280.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1177/0145482X0810200503

Cuprjak Magdalena (2016) Paradygmaty w perspektywie zmian społecznych. Zarys problematyki. „Rocznik Andragogiczny”, nr 23, s. 251–265 https://doi.org/10.12775/RA.2016.013
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.12775/RA.2016.013

Czyżewski Marek (2013) Socjologia interpretatywna i metoda biograficzna: przemiana funkcji, antyesencjalistyczne wątpliwości oraz sprawa krytyki. „Przegląd Socjologii Jakościowej”, t. 9, nr 4, s. 14–27.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18778/1733-8069.9.4.02

Gąciarz Barbara, Giermanowska Ewa (2009) Zatrudniając niepełnosprawnych. Wiedza, opinia i doświadczenia pracodawców. Warszawa: Instytut Spraw Publicznych.
Google Scholar

Giddens Anthony (2009) Nowe zasady metody socjologicznej. Kraków: Zakład Wydawniczy „Nomos”.
Google Scholar

Giermanowska Ewa (2016) Kulturowe uwarunkowania zatrudnienia osób niepełnosprawnych na otwartym rynku pracy. „Niepełnosprawność – Zagadnienia, Problemy, Rozwiązania”, nr IV(21), s. 81–96.
Google Scholar

Giermanowska Ewa, Kumaniecka-Wiśniewska Agnieszka, Racław Mariola, Zakrzewska-Manterys Elżbieta (2015) Niedokończona emancypacja. Wyjście niepełnosprawnych absolwentów szkół wyższych na rynek pracy. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.31338/uw.9788323519416

Giermanowska Ewa (red.) (2007a) Młodzi niepełnosprawni o sobie. Rodzina, edukacja, praca. Warszawa: Instytut Spraw Publicznych.
Google Scholar

Giermanowska Ewa (red.) (2007b) Młodzi niepełnosprawni – aktywizacja zawodowa i nietypowe formy zatrudnienia. Warszawa: Instytut Spraw Publicznych.
Google Scholar

Głębocka Dobroniega (2019) Problemy niepełnosprawności i reakcje z obszaru pracy socjalnej [w:] Krzysztof Frysztacki, red., Praca socjalna. 30 wykładów. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, s. 309–333.
Google Scholar

Jakoniuk-Diallo Anna (2020) Formy komunikacji wykorzystywane w porozumiewaniu się osób głuchoniewidomych. „Studia Edukacyjne”, nr 57, s. 76–75 https://doi.org/10.14746/se.2020.57.5
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.14746/se.2020.57.5

Kamenopoulou Leda (2012) A study on the inclusion of deaf blind young people in mainstream schools: key findings and implications for research and practice. „British Journal of Special Education”, no. 39, s. 137–145.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1111/j.1467-8578.2012.00546.x

Kasprzak Tomasz (2019) Problematyka głuchoślepoty w przestrzeni współczesnej pedagogiki specjalnej w Polsce i Republice Czeskiej. „Niepełnosprawność. Dyskursy Pedagogiki Specjalnej”, nr 33, s. 170–181 https://doi.org/10.4467/25439561.NP.19.012.10487
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.4467/25439561.NP.19.012.10487

Kasprzak Tomasz (2021) Głuchoniewidomi jako (nie)widoczna i (nie)słyszalna grupa osób z niepełnosprawnością – komunikat z badań. „Niepełnosprawność. Dyskursy Pedagogiki Specjalnej”, nr 42, s. 146–167.
Google Scholar

Kaufmann Jean-Claude (2010) Wywiad rozumiejący. Warszawa: Oficyna Naukowa.
Google Scholar

Kawczyńska-Butrym Zofia (1994) Rodziny osób niepełnosprawnych. Raport z badań. Warszawa: Instytut Filozofii i Socjologii Polskiej Akademii Nauk.
Google Scholar

Kawczyńska-Butrym Zofia (1996) Niepełnosprawność. Specyfika pomocy społecznej. Seria „Biblioteka Pracownika Socjalnego”. Warszawa: Interart.
Google Scholar

Kowalska Beata, Król Agnieszka, Migalska Aleksandra, Warat Marta (2014) Studia nad niepełnosprawnością a wyobraźnia socjologiczna. „Studia Socjologiczne”, nr 2(213), s. 225–250.
Google Scholar

Kozłowski Grzegorz, Książek Małgorzata (2017) Kim jest osoba głuchoniewidoma – sposoby definiowania w Polsce [w:] Ewa Domagała-Zysk, Grzegorz Wiącek, Małgorzata Książek, red., Świat osób głuchoniewidomych. Wyzwania współczesności. Lublin: Wydawnictwo „Episteme”, s. 25–40.
Google Scholar

Lofland John, Snow David A., Anderson Leon, Lofland Lyn H. (2009) Analiza układów społecznych. Przewodnik po badaniach jakościowych. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Google Scholar

Majewski Tadeusz (1979) Zagadnienia rehabilitacyjne głuchoniewidomych. Warszawa: Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich.
Google Scholar

Mapping opportunities for deafblind people across Europe. Government and voluntary sector responses to the growing issue of deafblindness in Europe (2014) http://deafblindindicators.eu/wp-content/uploads/2016/05/1_1Final-report-Mapping-opportunities_0315.pdf [dostęp: 2.08.2021].
Google Scholar

Niedbalski Jakub (2017) Wymiary, konteksty i wzory karier. Proces stawania się sportowcem przez osoby z niepełnosprawnością fizyczną – analiza społecznych mechanizmów (re)konstruowania tożsamości. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Google Scholar

Niedbalski Jakub (2020) Zastosowanie metod jakościowych w badaniach osób z niepełnosprawnością – przykład etnografii opartej na procedurach metodologii teorii ugruntowanej [w:] Grzegorz Całek, Jakub Niedbalski, Dorota Żuchowska-Skiba, red., Jak badać zjawisko niepełnosprawności. Szanse i zagrożenia założeń teoretycznych i metodologicznych studiów nad niepełnosprawnością. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, s. 111–128.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18778/8142-757-9.08

Ostrowska Antonina (1994) Niepełnosprawni w społeczeństwie. Postawy społeczeństwa polskiego wobec ludzi niepełnosprawnych (raport z badań). Warszawa: Instytut Filozofii i Socjologii Polskiej Akademii Nauk.
Google Scholar

Ostrowska Antonina, Sikorska Joanna, Gąciarz Barbara (2001) Osoby niepełnosprawne w Polsce w latach dziewięćdziesiątych. Warszawa: Instytut Spraw Publicznych.
Google Scholar

Petroff Jerry G. (2001) National Transition Follow-Up Study of Youth Identified as Deafblind: Parent Perspectives. Monmouth: NTAC Briefing Paper.
Google Scholar

Racław Mariola (2018) Sprawny badacz wśród niepełnosprawnych badaczy. Wybrane etyczne i polityczne ograniczenia procesu gromadzenia i upowszechniania danych. „Societas/Communitas”, nr 26, s. 161–180.
Google Scholar

Rowland Charity, Schweiget Philip (1989) Tangible Symbols: Symbolic Communication for individuals with Multisensory Impairments. „Augmentative and Alternative Communication”, no. 5, s. 226–234.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1080/07434618912331275276

Sokołowska Magdalena, Ostrowska Antonina (1976) Socjologia kalectwa i rehabilitacji: wybrane problemy. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Google Scholar

Szluz Beata (2018) „Dokąd zmierzamy” – badania nad niepełnosprawnością w ujęciu interdyscyplinarnym. „Societas/Communitas”, nr 26(2), s. 23–26.
Google Scholar

Wojda Piotr, Kozłowski Grzegorz (2021) Wspieranie osób głuchoniewidomych w komunikowaniu się i przewodnictwie w świetle polskich rozwiązań prawnych i nowych propozycji. „Rocznik Przekładoznawczy”, nr 16, s. 229–255 https://doi.org/10.12775/RP.2021.011
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.12775/RP.2021.011

Wołowicz Agnieszka (2018) Badania partycypacyjne jako odpowiedź na założenia społecznego modelu niepełnosprawności? „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia de Cultura”, nr 10(1), s. 165–177 https://doi.org/10.24917/20837275.10.1.13
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.24917/20837275.10.1.13

Zaorska Marzenna (2002) Głuchoniewidomi w Polsce – specjalna pomoc, edukacja, rehabilitacja. Olsztyn: Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego.
Google Scholar

Zaorska Marzenna (2010) Edukacja i rehabilitacja osób głuchoniewidomych w Polsce i Rosji (rozwój i stan obecny). Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
Google Scholar

Zaorska Marzenna (2014) Organizacja oraz realizacja badań naukowych osób dorosłych z niepełnosprawnością sprzężoną (na przykładzie osób głuchoniewidomych) za granicą – możliwości i ograniczenia. „Przegląd Badań Edukacyjnych”, nr 18, s. 91–102 https://doi.org/10.12775/PBE.2014.007
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.12775/PBE.2014.007