Potencjały bezładu i cierpienia w biografiach młodych kobiet wchodzących w świat sztuki i medycyny

Katarzyna Waniek

doi:10.18778/1733-8069.12.2.07

Autor

Katarzyna Waniek Uniwersytet Łódzki

DOI:

https://doi.org/10.18778/1733-8069.12.2.07

Słowa kluczowe:

potencjał trajektoryjny, transformacja, neoliberalizm, europejska przestrzeń mentalna, świat pracy, rodzina

Abstrakt

Artykuł ten, odwołując się do analizy autobiograficznych relacji dwóch trzydziestoletnich kobiet (artystki i lekarza), podejmuje próbę zarysowania pewnych wymiarów analitycznych związanych z doświadczaniem konieczności sprostania oczekiwaniom rodziny oraz – znacząco odmiennym – wymaganiom kapitalistycznej gospodarki rynkowej. Istotna jest tu przynależność narratorek do pokolenia, którego proces adolescencji i wchodzenia we wczesną dorosłość (tym samym na rynek pracy) przebiega w specyficznym kontekście historycznym, społecznym i kulturowym, którego ramę stanowią dynamiczne i wzajemnie powiązane procesy transformacji ustrojowej, wejścia w struktury Unii Europejskiej, intensywnej modernizacji, globalizacji czy wreszcie rozwoju neoliberalnej ideologii. Szczególna uwaga zostaje zatem zwrócona na potencjały bezładu i chaosu ukryte z jednej strony w tradycyjnej rodzinie, a z drugiej w rządzonym kapitalistycznymi regułami świecie pracy. W odniesieniu do drugiego przypadku zostanie pokazane, w jaki sposób neoliberalne mechanizmy promujące takie przymioty, jak: kreatywność, racjonalność, sprawczość, odpowiedzialność i tym podobne systematycznie wytwarzają sytuację biograficznej pułapki i inicjują proces trajektorii, którą w istocie charakteryzują neoliberalne antywartości, to jest niemoc, irracjonalność, bezradność czy samowyobcowanie.

Pobrania

Brak dostępnych danych do wyświetlenia.

Biogram autora

Katarzyna Waniek - Uniwersytet Łódzki

Katarzyna Waniek, dr, adiunkt w Katedrze Socjologii Kultury, pracę doktorską napisała pod kierownictwem prof. Fritza Schützego na Uniwersytecie Ottona von Guerickego w Magdeburgu. W obszarze jej badawczych zainteresowań znajduje się problematyka migracji, marginalizacji, obcości, cierpienia, a także indywidualne doświadczenia biograficzne w różnych warunkach społeczno-historycznych.

Bibliografia

Bauman Zygmunt (1993) Ponowoczesne wzory osobowe. „Studia Socjologiczne”, nr 2, s. 7‒31.
Google Scholar

Becker Howard S. (1982) Art Worlds. Berkeley: California University Press.
Google Scholar

Berger Peter L., Luckmann Thomas (1983) Społeczne tworzenie rzeczywistości. Przełożył Józef Niżnik. Warszawa: PIW.
Google Scholar

Bernstein Basil (1990) Odtwarzanie kultury. Przełożyli Zbigniew Bokszański i Andrzej Piotrowski. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Google Scholar

Bertaux Daniel (2012) Analiza pojedynczych przypadków (au cas par cas). Przełożyła Agnieszka Trąbka [w:] Kaja Kaźmierska, red., Metoda biograficzna w socjologii, Antologia tekstów. Kraków: Zakład Wydawniczy „Nomos”, s. 309–333.
Google Scholar

Clarke Adele (1991) Social Worlds/Arenas Theory [w:] David R. Maines., ed., Social Organization and Social Structure: Essays in Honour of Anselm Strauss. New York: Aldine de Gruyter, s. 119–158.
Google Scholar

Czyżewski Marek (2009) Między panoptyzmem a „rządnomyślnością – uwagi o kulturze naszych czasów. „Kultura Współczesna”, t. 2, s. 83–95.
Google Scholar

Czyżewski Marek (2013) Socjologia interpretatywna i metoda biograficzna: przemiana funkcji, antyesencjalistyczne wątpliwości oraz sprawa krytyki. „Przegląd Socjologii Jakościowej”, t. 9, nr 4, s. 14–27 [dostęp 15.10.2015 r.]. Dostępny w Internecie: www.przegladsocjologiijakosciowej.org
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18778/1733-8069.9.4.02

van Gennep A. (2006) Obrzędy przejścia. Systematyczne studium ceremonii. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Google Scholar

Helling Ingeborg (1985) Metoda badań biograficznych. „Kultura i Społeczeństwo”, nr 3, s. 93–115.
Google Scholar

Hernik Kamila (2007) Doświadczenie konwersji przez studentów Wydziału Aktorskiego Akademii Teatralnej w Warszawie. „Przegląd Socjologii Jakościowej”, t. 3, nr 3 [dostęp 15.10.2015 r.]. Dostępny w Internecie: ‹www.przegladsocjologiijakosciowej.org›.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18778/1733-8069.3.3.02

Hughes Everett C. (1963) Professions. „Daedalus”, no. 4, s. 655‒668.
Google Scholar

Hughes Everett C. (1972) The Linguistic Division of Labor in Industrial and Urban Societies [w:] Joshua A. Fishman, ed., Advances in the Sociology of Language, vol. 2. The Hague, s. 296–309.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1515/9783110880434-015

Kaźmierska Kaja (1996) Wywiad narracyjny – technika i pojęcia analityczne [w:] Marek Czyżewski, Andrzej Piotrowski, Alicja Rokuszewska-Pawełek, red., Biografia a tożsamość narodowa. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, s. 35–44.
Google Scholar

Kaźmierska Kaja (2014) Paradoksy ideologicznego uprzywilejowania – studium przypadku. „Praktyka Teoretyczna”, nr 3(13) [dostęp 15.10.2015 r.]. Dostępny w Internecie: http://www.praktykateoretyczna.pl/czasopismo/paradoksy-ideologicznego-uprzywilejowania/
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.14746/pt.2014.3.6

Kaźmierska Kaja, Waniek Katarzyna, Zysiak Agata (2015) Opowiedzieć Uniwersytet. Łódź akademicka w biografiach wpisanych w losy Uniwersytetu Łódzkiego. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18778/8088-285-0

Kenney Padraic (1999) The Gender of Resistance in Communist Poland. „The American Historical Review”, vol. 104, no. 2, s. 399–425.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.2307/2650371

Lem Stanisław (1987) Pokój na ziemi. Kraków. Wydawnictwo Literackie.
Google Scholar

Lem Stanisław (2009) Opowieści o pilocie Pirxie. Warszawa: Wydawnictwo „Agora”.
Google Scholar

Mannheim Karl (1952) The Problem of Generations Essays on the Sociology of Konowledge. London: Routledge.
Google Scholar

Marody Mirosława (2015) Jednostka po nowoczesności. Perspektywa socjologiczna. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe „Scholar”.
Google Scholar

Mead George H. (1975) Umysł, osobowość, społeczeństwo. Przełożyła Zofia Wolińksa. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Google Scholar

Nowicka Magdalena (b.d.) Dyskretny urok niespełnienia albo to, czego poezja nie czyni [dostęp 12.12.2015 r.]. Dostępny w Internecie http://wakat.sdk.pl/dyskretny-urok-niespelnienia-albo-toczego-poezja-nie-czyni/
Google Scholar

Piotrowski Andrzej (1997) Lęk przed Europą [ w:] Marek Czyżewski, Andrzej Piotrowski, Sergiusz Kowalski, red., Rytualny chaos. Studium dyskursu publicznego. Kraków: Wydawnictwo „Aureus”, s. 324–337.
Google Scholar

Prawda Marek (1989) Biograficzne odtwarzanie rzeczywistości (o koncepcji badań biograficznych Fritza Schütze). „Studia Socjologiczne”, nr 4. s. 81–98.
Google Scholar

Reimann Gerhard, Schütze Fritz (2012) Trajektoria jako podstawowa koncepcja teoretyczna w analizach cierpienia i bezładnych procesów społecznych. Przełożyli Zbigniew Bokszański i Andrzej Piotrowski [w:] Kaja Kaźmierska, red., Metoda biograficzna w socjologii. Antologia tekstów. Kraków: Zakład Wydawniczy „Nomos”, s. 389–414.
Google Scholar

Rosenthal Gabriele (2012) Historyczna i rodzinna sekwencja pokoleń. Przełożyła Agnieszka Pawlak [w:] Kaja Kaźmierska, red., Metoda biograficzna w socjologii. Antologia tekstów. Kraków: Zakład Wydawniczy „Nomos”, s. 685–700.
Google Scholar

Schütz Alfred (2008) Powracający do domu [w:] tegoż, O wielości światów. Przełożyła Barbara Jabłońska. Kraków: Zakład Wydawniczy „Nomos”, s. 203–212.
Google Scholar

Schütze Fritz (1981) Prozeßstrukturen des Lebensablaufs [w:] Joachim Matthes, ed., Biographie in handlungswissenschaftlicher Perspektive.
Google Scholar

Nürnberg: Verlag der Nürnberger Forschungsvereinigung, s. 67–156.
Google Scholar

Schütze Fritz (1983) Biographieforschung und narratives Interview. „Neue Praxis. Kritische Zeitschrift für Sozialarbeit und Sozialpädagogik”, no. 13, s. 283–293.
Google Scholar

Schütze Fritz (1984) Kognitiven Figuren des autobiographischen Stegreiferzälens [w:] Martin Kohli, Robert Günther, Hrsg., Biographie und Sozial Wirklichkeit. Stuttgart, s. 78–117.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1007/978-3-476-03188-4_5

Schütze Fritz (1990) Presja i wina: doświadczenia młodego żołnierza niemieckiego w czasie drugiej wojny światowej i ich implikacje biograficzne. Przełożyła Maria Ziółkowska [w:] Jan Włodarek, Marek Ziółkowski, red., Metoda biograficzna w socjologii. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, s. 325–339.
Google Scholar

Schütze Fritz (2012a) Analiza biograficzna ugruntowana empirycznie w autobiograficznym wywiadzie narracyjnym. Jak analizować autobiograficzne wywiady narracyjne. Przełożyła Katarzyna Waniek [w:] Kaźmierska Kaja, red., Metoda biograficzna w socjologii. Antologia tekstów. Kraków: Zakład Wydawniczy „Nomos”, s. 141–278.
Google Scholar

Schütze Fritz (2012b) Trajektorie cierpienia jako przedmiot badań socjologii interpretatywnej. Przełożył Marek Czyżewski [w:] Kaja Kaźmierska, red., Metoda biograficzna w socjologii. Antologia tekstów. Kraków: Zakład Wydawniczy „Nomos”, s. 415–458.
Google Scholar

Schütze Fritz (2012c) Koncepcja świata społecznego w symbolicznym interakcjonizmie oraz organizacja wiedzy we współczesnych złożonych społeczeństwach [w:] Kaja Kaźmierska, red., Metoda biograficzna w socjologii. Antologia tekstów. Kraków: Zakład Wydawniczy „Nomos”, s. 489–514.
Google Scholar

Schütze Fritz, Schröder-Wildhagen Anja (2012) European Mental Space and its Biographical Relevance [ w:] R obert M iller, G raham Gray, eds., The Evolution of European Identities. Biographical Approaches. Houndmills, Basingstoke, Hampshire: Palgrave MacMillan, s. 255–278.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1057/9781137009272_15

Schütze Fritz i in. (2012) Discoverers in European Mental Space: The Biographical Experiences of Participants in European Civils Society Organizations [w:] Robert Miller, Graham Gray, eds., The Evolution of European Identities. Biographical Approaches. Houndmills, Basingstoke, Hampshire: Palgrave MacMillan, s. 150–169.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1057/9781137009272_9

Stachowiak Jacek (2013) Pedagogizacja medialna i wzór „przedsiębiorcy samego siebie”. „Societas/Communitas”, nr 2, s. 141–161.
Google Scholar

Stonequist Everett V. (1961) The Marginal Man. A Study In Personality and Culture Conflict. New York: Russell & Russell INC.
Google Scholar

Strauss Anslem L. (2001) Professions, Works and Careers. London: Transaction Publishers.
Google Scholar

Strauss Anselm L. (2012) Światy społeczne i społeczeństwo. Przełożyła Katarzyna Waniek [w:] Kaźmierska K., red., Metoda biograficzna w socjologii. Antologia tekstów. Kraków: Zakład Wydawniczy „Nomos”, s. 471–488.
Google Scholar

Thomas William I. (1951) The Four Wishes [w:] Volkart E.H., ed., Social Behaviour and Personality. Contributions of W.I. Thomas to Theory and Social Research. New York: Social Science Research Council.
Google Scholar

Turner Victor (2010) Proces rytualny. Struktura i antystruktura. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Google Scholar

Urbańska Sylwia (2015) Matka polka na odległość. Z doświadczeń migracyjnych robotnic 1989-2010. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
Google Scholar

Waniek Katarzyna (2015) „Ucieczka do…” jako istotna przyczyna mobilności w Europie. „Folia Sociologica”, nr 53, s. 31‒50.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18778/0208-600X.53.03

Wildhagen Anja (b.d.) Devaluation of Biography and Biographical Work to Overcome Self-Alienation: Underprivileged Life Courses of Divorced Women in the GDR. Tekst przygotowany w ramach projektu „Doświadczenie biograficzne w PRL i NRD oraz jego przepracowanie w powojennym pokoleniu 1945–1955. Porównanie socjologiczne na podstawie analizy biograficznej”, (termin realizacji 2012–2014). Projekt był finansowany przez Polsko-Niemiecką Fundację na Rzecz Nauki (wniosek 100201/projekt nr 2012-03).
Google Scholar