Wokół problematyki „metody” w postfoucaultowskich badaniach społecznych – pomiędzy strategią transkrypcji a strategią fugi
DOI:
https://doi.org/10.18778/1733-8069.12.1.09Słowa kluczowe:
recepcja Michela Foucaulta, badania społeczne, badania postfoucaultowskie, metodologia jakościowa, podręczniki akademickieAbstrakt
Podstawowym celem tekstu jest namysł nad problemem metodologicznych wytycznych, których źródłem stały się prace Michela Foucaulta. Głos ten wpisuje się jednocześnie w ogólniejsze zagadnienie stylów recepcji idei i koncepcji Foucaultowskich w badaniach społecznych. Mówiąc o „metodzie”, autorka odnosi się zarówno do tego, jakie metodologiczne wykładnie znajdują się w literaturze z zakresu metodologii badań społecznych, jak i do tego, jakie strategie czytania one reprezentują. Analiza recepcji „metodologii Foucaulta” uświadamia, iż sytuuje się ona pomiędzy dwoma biegunami. Pierwszy wyznaczają próby ustalenia precyzyjnych wskazówek metodologicznych, które pozwoliłyby na możliwie wierne powtórzenie Foucaultowskiego sposobu postępowania i jego przeniesienie do innej dziedziny badań (strategia transkrypcji). Na drugim biegunie lokują się różnego rodzaju wariacje metodologiczne – transformacje, redefinicje Foucaultowskich kategorii, syntezy różnych podejść (strategia fugi).
Pobrania
Bibliografia
Ball Stephen J. (2014) Foucault, Power and Education. New York, London: Routledge.
Google Scholar
Barthes Roland (1970) Pisarze i piszący [w:] tenże, red., Mit i znak. Przełożył Janusz Lalewicz. Warszawa: PIW, s. 244–250.
Google Scholar
Bytniewski Paweł (2013) Dyskursy wiedzy. Michela Foucaulta archeologie nauk humanistycznych. Lublin: Wydawnictwo UMCS.
Google Scholar
Chutorański Maksymilian (2013) Pojęcie i konteksty wychowania w pracach Michela Foucaulta. Wydawnictwo Naukowe DSW: Wrocław.
Google Scholar
Collini Stefan, red. (1996) Interpretacja i nadinterpretacja. Przełożył Tomasz Bieroń. Kraków: Znak.
Google Scholar
Czyżewski Marek (2013) Teorie dyskursu i dyskursy teorii. „Kultura i Społeczeństwo”, nr 2, s. 3–25.
Google Scholar
Czyżewski Marek, Marynowicz-Hetka Ewa, Woroniecka Grażyna, red. (2013) Pedagogizacja życia społecznego, „Societas/Communitas” nr 2.
Google Scholar
Denzin Norman K., Lincoln Yvonna S., red. (2009) Metody badań jakościowych, tom I i II. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar
Dudzikowa Maria, Czerepaniak-Walczak Maria, red. (2007– 2010) Wychowanie. Pojęcia – procesy – konteksty. Gdańsk: GWP.
Google Scholar
Falkowski Tomasz (2014) Foucault. Historiozofia zdarzenia. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
Google Scholar
Foucault Michel (1977) Archeologia wiedzy. Przełożył Andrzej Siemek. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar
Foucault Michel (1993) Nadzorować i karać. Narodziny wiezienia. Przełożył Tadeusz Komendant. Warszawa: Aletheia Spacja.
Google Scholar
Foucault Michel (1995) Historia seksualności, tom I. Wola wiedzy. Przełożył Tadeusz Komendant. Warszawa: Czytelnik.
Google Scholar
Foucault Michel (1998) Trzeba bronić społeczeństwa. Wykłady w Collège de France 1976. Przełożyła Małgorzata Kowalska. Warszawa: KR.
Google Scholar
Foucault Michel (2000) Nietzsche, genealogia, historia [w:] Filozofia, historia, polityka. Wybór pism. Przełożyli Damian Leszczyński, Lotar Rasiński. Warszawa, Wrocław: Wydawnictwo Naukowe PWN, s. 113–135.
Google Scholar
Foucault Michel (2002) Porządek dyskursu. Przełożył Michał Kozłowski. Gdańsk: słowo/obraz terytoria.
Google Scholar
Gordon Colin (2009) Foreword: Pedagogy, Psychagogy, Demagogy [w:] Michael A. Peters i in., eds., Governmentality Studies in Education. Rotterdam, Boston, Taipei: Sense, s. xi–xxv.
Google Scholar
Hejnicka-Bezwińska Teresa (2008) Pedagogika ogólna. Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.
Google Scholar
Holstein James A., Gubrium Jaber F. (2009) Praktyki interpretacyjne a działanie społeczne. Przełożyła Katarzyna Iwińska [w:] Norman K. Denzin, Yvonna S. Lincoln, red., Metody badań jakościowych, tom I. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, s. 677–706.
Google Scholar
Jauss Hans R. (1972) Historia literatury jako wyzwanie rzucone nauce o literaturze. Przełożył Ryszard Handke. „Pamiętnik Literacki”, z. 4, s. 271–307.
Google Scholar
Klus-Stańska Dorota, Szczepska-Pustkowska Maria, red. (2009) Pedagogika wczesnoszkolna – dyskursy, problemy, rozwiązania. Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.
Google Scholar
Konecki Krzysztof (2000) Studia z metodologii badań jakościowych. Teoria ugruntowana. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar
Kubinowski Dariusz (2010) Jakościowe badania pedagogiczne. Filozofia – Metodyka – Ewaluacja. Lublin: Wydawnictwo UMCS.
Google Scholar
Kubinowski Dariusz (2013) Idiomatyczność. Synergia. Emergencja. Rozwój badań jakościowych w pedagogice polskiej na przełomie XX i XXI wieku. Lublin: Wydawnictwo Makmed.
Google Scholar
Kwiek Marek (1999) Dylematy tożsamości. Wokół autowizerunku filozofa w powojennej myśli francuskiej. Poznań: Wydawnictwo IF UAM.
Google Scholar
Marynowicz-Hetka Ewa (2009) Pedagogika społeczna. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar
Maynard Douglas W. (1998) On Qualitative Inquiry and Extramodernity. „Contemporary Sociology”, no. 27, s. 342–345.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.2307/2655464
Melosik Zbyszko (1994) Poststrukturalizm i społeczeństwo (refleksje nad teorią M. Foucaulta [w:] Jerzy Brzeziński, Lech Witkowski, red., Edukacja wobec zmiany społecznej. Poznań, Toruń: Edytor, s. 200–226.
Google Scholar
Melosik Zbyszko (1997) Poststrukturalizm jako teoria życia społecznego (możliwości i kontrowersje). „Kultura Współczesna”, nr 1, s . 57–71.
Google Scholar
Nowak Marian (2008) Wybrane teorie i koncepcje wychowania. Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.
Google Scholar
Nowicka Magdalena (2011) „Urządzenie”, „zastosowanie”, „układ”... – kategoria dispositif u Michela Foucaulta, jej tłumaczenia i ich implikacje dla postfoucaultowskich analiz władzy. „Przegląd Socjologii Jakościowej”, nr 2, s. 94–110.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.18778/1733-8069.7.2.08
Nowicka Magdalena (2014) Spory wokół książek Jana Tomasza Grossa w świetle postfoucaultowskiej analizy dyskursu [w:] M. Czyżewski i in., red., Dyskurs elit symbolicznych. Próba diagnozy. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie Sedno, s. 220–253.
Google Scholar
Nowotniak Justyna (2012) Etnografia wizualna w badaniach i praktyce edukacyjnej. Kraków: Impuls.
Google Scholar
Ostrowicka Helena (2010) Horyzont oczekiwań – z recepcji myśli Michela Foucaulta w badaniach pedagogicznych. „Teraźniejszość – Człowiek – Edukacja”, nr 3, s. 7–24.
Google Scholar
Ostrowicka Helena (2012) Urządzanie młodzieży: studium analityczno-krytyczne. Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls.
Google Scholar
Peräkylä Anssi (2009) Analiza rozmów i tekstów. Przełożyła Agnieszka Figiel [w:] Norman K. Denzin, Yvonna S. Lincoln, red., Metody badań jakościowych, tom II. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, s. 325–350.
Google Scholar
Peters Michael A. i in., red. (2009) Governmentality Studies in Education. Rotterdam, Boston, Taipei: Sense.
Google Scholar
Potter Jonathan (2004) Discourse Analysis As a Way of Analysing Naturalny Occurring Talk [w:] David Silvermann, ed., Qualitative Research: Theory, Method, and Practice, wyd. 2. London: Sage, s. 200–201.
Google Scholar
Radziewicz-Winnicki Andrzej (2008) Pedagogika społeczna w obliczu realiów codzienności. Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.
Google Scholar
Rapley Tim (2010) Analiza konwersacji, dyskursu i dokumentów. Przełożyła Anna Gąsior-Niemiec. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar
Scheurich James J., McKenzie Kathlyn B. (2009) Metodologie Foucaulta. Archeologia i genealogia. Przełożył Przemysław Pluciński [w:] Norman K. Denzin, Yvonna S. Lincoln, red., Metody badań jakościowych, tom II. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, s. 285–324.
Google Scholar
Senellart Michel (2010) Umiejscowienie wykładów [w:] Michel Foucault, Bezpieczeństwo, terytorium, populacja., Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, s. 449–490.
Google Scholar
Silverman David (2007) Interpretacja danych jakościowych. Przełożyły Małgorzata Głowacka-Grajper, Joanna Ostrowska. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar
Silverman David (2008) Prowadzenie badań jakościowych. Przełożyła Joanna Ostrowska. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar
Szkudlarek Tomasz (1993) Wiedza i wolność w pedagogice amerykańskiego postmodernizmu. Kraków: Impuls.
Google Scholar
Szkudlarek Tomasz, red. (1995) Różnica, tożsamość, edukacja. Szkice z pogranicza. Kraków: Impuls.
Google Scholar
Szkudlarek Tomasz (1997) Poststrukturalizm a metodologia pedagogiki. „Acta Universitatis Nicolai Copernici. Socjologia Wychowania XIII”, z. 317, s. 176–199.
Google Scholar
Śliwerski Bogusław (1998) Współczesne teorie i nurty wychowania. Kraków: Impuls.
Google Scholar
Śliwerski Bogusław, red. (2006–2010) Pedagogika, tom 2–4. Gdańsk: GWP.
Google Scholar
Urbaniak-Zając Danuta, Kos Ewa (2013) Badania jakościowe w pedagogice. Wywiad narracyjny i obiektywna hermeneutyka. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar
Walters William (2011) Governmentality. Critical Encounters. New York: Routledge.
Google Scholar
Witkowski Lech (2010) O stanie i problemach recepcji amerykańskiej pedagogiki radykalnej w Polsce. Próba świadectwa osobistego i refleksji o „doświadczeniu pokoleniowym” [w:] Lech Witkowski, Henry A. Giroux, red., Edukacja i sfera publiczna. Kraków: Impuls, s. 37–66.
Google Scholar
Wodak Ruth, Krzyżanowski Michał, red. (2011) Jakościowa analiza dyskursu w naukach społecznych. Przełożyła Danuta Przepiórkowska. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Łośgraf.
Google Scholar
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.