CAQDAS w badaniach digitalizacji i odbioru dziedzictwa kulturowego. Korzyści i ograniczenia

Mariusz Dzięglewski

doi:10.18778/1733-8069.13.2.02

Autor

Mariusz Dzięglewski Uniwersytet Pedagogiczny im. KEN, Instytut Filozofii i Socjologii, ul. Podchorążych 2, 30-084 Kraków

DOI:

https://doi.org/10.18778/1733-8069.13.2.02

Słowa kluczowe:

CAQDAS, wywiady pogłębione, analiza treści, digitalizacja, dziedzictwo kulturowe

Abstrakt

Celem artykułu jest refleksja na temat korzyści i ograniczeń płynących z połączenia i wzajemnego przenikania się tradycyjnych metod badania i analizy ze wspomaganą komputerowo analizą danych jakościowych. Artykuł zawiera krytyczną analizę tego procesu przeprowadzoną na przykładzie projektu badawczego pod tytułem „Cyfrowe praktyki i strategie upowszechniania i odbioru dziedzictwa kulturowego w Polsce w latach 2004–2014”. W pierwszej części artykułu omówione zostały założenia projektu ze szczególnym uwzględnieniem roli i sposobu łączenia tych podejść na etapie organizacji badań. Autor artykułu opisuje rolę, jaką w projektowaniu badań odgrywa CAQDAS i sposób, w jaki wpływa ona na percepcję problemu badawczego, oraz późniejszą interpretację wyników badania. W drugiej części artykułu przedstawiono poszczególne etapy badania, ze szczególnym uwzględnieniem przenikania się różnych podejść do badań i analizy na etapie budowania bazy danych, kodowania danych tekstowych, analizy, wizualizacji danych i interpretacji wyników. W sposób szczególny omówiono korzyści i ograniczenia zastosowania CAQDAS do analizy treści i zawartości dokumentów prawnych jako danych zastanych oraz transkrypcji wywiadów pogłębionych. Głównym celem metaanalizy przebiegu badania jest propozycja optymalnego połączenia tradycyjnych i nowoczesnych metod badania i analizy danych w złożonych projektach, które pozwoliłoby na wykorzystanie nowych możliwości technologicznych w badaniach społecznych, a jednocześnie – na uniknięcie „pułapek” i ograniczeń z nimi związanych.

Pobrania

Brak dostępnych danych do wyświetlenia.

Biogram autora

Mariusz Dzięglewski - Uniwersytet Pedagogiczny im. KEN, Instytut Filozofii i Socjologii, ul. Podchorążych 2, 30-084 Kraków

Mariusz Dzięglewski, dr, socjolog, adiunkt w Instytucie Filozofii i Socjologii Uniwersytetu Pedagogicznego im. KEN w Krakowie. Jego zainteresowania naukowe koncentrują się wokół socjologii kultury, procesów migracji zagranicznych oraz komunikowania społecznego. Jest autorem książki Reportaże Ryszarda Kapuścińskiego – źródło poznania społeczeństw i kultur (Lublin 2009). Dotychczas opublikował kilkadziesiąt artykułów naukowych, raportów, prac pod redakcją z zakresu różnych aspektów migracji międzynarodowych, tożsamości społeczno-kulturowej, dziedzictwa kulturowego, socjologii wizualnej, narracji i wizerunku w mediach. Publikuje w czasopismach zagranicznych takich jak „Media, Culture & Society” oraz w czasopismach polskich, jak: „Studia Migracyjne – Przegląd Polonijny”, „Polish Sociological Review”, „Studia Socjologiczne”. W swojej pracy badawczej wykorzystuje narzędzia CAQDAS, w szczególności do analizy danych zastanych (dokumenty, materiały wizualne), analizy treści (artykuły prasowe, seriale) oraz transkrypcji wywiadów pogłębionych.

Bibliografia

Becker Howard S., Gordon Andrew C., LeBailly Robert K. (1984) Fieldwork with the Computer: Criteria for Assessing Systems. „Qualitative Sociology”, vol. 7, no. 1/2, s. 16–33.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1007/BF00987105

Bieliński Jacek, Iwińska Katarzyna, Rosińska-Kordasiewicz Anna (2007) Analiza danych jakościowych przy użyciu programów komputerowych. „ASK”, nr 16, s. 89–114.
Google Scholar

Brent Edward E. (1984) Qualitative Computing: Approaches and Issues. „Qualitative Sociology”, vol. 7, no. 1–2, s. 36–60.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1007/BF00987106

Brosz Maciej (2012) Komputerowe wspomaganie badań jakościowych. Zastosowanie pakietu NVivo w analizie materiałów nieustrukturyzowanych. „Przegląd Socjologii Jakościowej”, t. 8, nr 1, s. 98–125 [dostęp 20 marca 2017 r.]. Dostępny w Internecie http://www.przegladsocjologiijakosciowej. org
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18778/1733-8069.8.1.06

Brosz Maciej (2014) Badanie jakościowe w warunkach niedoszacowania czasu – czyli o konieczności „podążania na skróty”. Organizacja procesu badawczego pod kątem zastosowania komputerowego wsparcia analizy danych jakościowych. „Przegląd Socjologii Jakościowej”, t. 10, nr 2, s. 40–59 [dostęp 20 marca 2017 r.]. Dostępny w Internecie http://www.przegladsocjologiijakosciowej. org
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18778/1733-8069.10.2.03

Bryda Grzegorz (2014) CAQDAS a badania jakościowe w praktyce. „Przegląd Socjologii Jakościowej”, t. 10, nr 2, s. 12–37 [dostęp 20 marca 2017 r.]. Dostępny w Internecie http://www.przegladsocjologiijakosciowej.org
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18778/1733-8069.10.2.02

Bryda Grzegorz, Tomanek Krzysztof (2014) Od CAQDAS do Text Miningu. Nowe techniki w analizie danych jakościowych [w:] Niedbalski Jakub, red., Metody i techniki odkrywania wiedzy: narzędzia CAQDAS w procesie analizy danych jakościowych. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, s. 191–218.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18778/7969-549-2.10

Brzeziński Kamil (2014) Wykorzystanie programu komputerowego QDA Miner w analizie jakościowego materiału badawczego na przykładzie pogłębionych wywiadów swobodnych z mieszkańcami łódzkich gated communities [w:] Niedbalski Jakub, red., Metody i techniki odkrywania wiedzy: narzędzia CAQDAS w procesie analizy danych jakościowych. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, s. 41–76.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18778/7969-549-2.03

Burski Jacek, Brzeziński Kamil (2014) Próba wykorzystania programu komputerowego QDA Miner do realizacji projektu badawczego „Cztery dyskursy o nowoczesności – modernizm peryferii na przykładzie Łodzi (XIX–XX wiek)”. „Przegląd Socjologii Jakościowej”, t. 10, nr 2, s. 82–99 [dostęp 20 marca 2017 r.]. Dostępny w Internecie http://www.przegladsocjologiijakosciowej. org
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18778/1733-8069.10.2.05

Castels Manuel (2009) Siła tożsamości. Przełożył Sebastian Szymański. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar

Dzięglewski Mariusz, Juza Marta (2015) Praktyki i strategie upowszechniania i odbioru dziedzictwa kulturowego. Raport metodologiczny. Kraków: Wydawnictwo Małopolskiego Instytutu Kultury [dostęp 12 września 2016 r.]. Dostępny w Internecie http://e-sklep.mik.krakow.pl/ebooks/raport-metodologiczny-cdk.pdf
Google Scholar

Fielding Nigel, Lee Raymond (1993) Using Computers in Qualitative Research. London: Sage Publications.
Google Scholar

Fielding Nigel, Lee Raymond (1996) Qualitative Data Analysis: Representations of a Technology: A Comment on Coffey, Holbrook and Atkinson. „Sociological Research Online”, vol. 1, no. 4 [dostęp 20 marca 2017 r.]. Dostępny w Internecie http://www.socresonline.org.uk/1/4/lf.html
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.5153/sro.1326

Fielding Nigel, Lee Raymond (1998) Computer Analysis and Qualitative Research. London: Sage Publications.
Google Scholar

Gerson Elihu (1984) Qualitative Research and the Computer. „Qualitative Sociology”, vol. 7, no. 1/2, s. 61–74.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1007/BF00987107

Głowacki Kamil (2014) Organizacja procesu badawczego a oprogramowanie do organizacji wiedzy i zarządzania. „Przegląd Socjologii Jakościowej”, t. 10, nr 2, s. 162–195 [dostęp 20 marca 2017 r.]. Dostępny w Internecie http://www.przegladsocjologiijakosciowej. org
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18778/1733-8069.10.2.09

Kamasa Victoria (2014) Techniki językoznawstwa korpusowego wykorzystywane w krytycznej analizie dyskursu. Przegląd. „Przegląd Socjologii Jakościowej”, t. 10, nr 2, s. 100–117 [dostęp 20 marca 2017 r.]. Dostępny w Internecie http://www.przegladsocjologiijakosciowej. org
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18778/1733-8069.10.2.06

Niedbalski Jakub (2012) OpenCode – narzędzie wspomagające proces przeszukiwania i kodowania danych tekstowych w badaniach jakościowych. „Przegląd Socjologii Jakościowej”, t. 8, nr 1, s. 220–228 [dostęp 20 marca 2017 r.]. Dostępny w Internecie http://www.przegladsocjologiijakosciowej.org
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18778/1733-8069.8.1.13

Niedbalski Jakub (2013) Odkrywanie Caqdas. Wybrane bezpłatne programy komputerowe wspomagające analizę danych jakościowych. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18778/7525-881-3

Niedbalski Jakub (2014a) Komputerowe wspomaganie analizy danych jakościowych. Zastosowanie oprogramowania NVivo i Atlas.ti w projektach badawczych opartych na metodologii teorii ugruntowanej. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18778/7969-060-2

Niedbalski Jakub, red. (2014b) Metody i techniki odkrywania wiedzy: narzędzia CAQDAS w procesie analizy danych jakościowych. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Google Scholar

Niedbalski Jakub (2014) Zastosowanie oprogramowania Atlas.ti i NVivo w realizacji badań opartych na metodologii teorii ugruntowanej. „Przegląd Socjologii Jakościowej”, t. 10, nr 2, s. 60–81 [dostęp 20 marca 2017 r.]. Dostępny w Internecie http://www.przegladsocjologiijakosciowej.org
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18778/1733-8069.10.2.04

Niedbalski Jakub, Ślęzak Izabela (2012) Analiza danych jakościowych przy użyciu programu NVivo a zastosowanie procedur metodologii teorii ugruntowanej. „Przegląd Socjologii Jakościowej”, t. 8, nr 1, s. 126–165 [dostęp 20 marca 2017 r.]. Dostępny w Internecie http://www.przegladsocjologiijakosciowej. org
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18778/1733-8069.8.1.07

Pfaffenberger Bryan (1988) Microcomputer Applications in Qualitative Research. Newbury Park: Sage Publications.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.4135/9781412985055

Ślęzak Izabela, Niedbalski Jakub (2014) Główne funkcje programu NVivo a procedura metodologii teorii ugruntowanej, czyli jak realizować badanie oparte na MTU, korzystając z oprogramowania CAQDAS? [w:] Niedbalski Jakub, red., Metody i techniki odkrywania wiedzy: narzędzia CAQDAS w procesie analizy danych jakościowych. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, s. 77–92.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18778/7969-549-2.04

Tomanek Krzysztof (2014) Analiza sentymentu – metoda analizy danych jakościowych. Przykład zastosowania oraz ewaluacja słownika RID i metody klasyfikacji Bayesa w analizie danych jakościowych. „Przegląd Socjologii Jakościowej”, t. 10, nr 2, s. 118–137 [dostęp 20 marca 2017 r.]. Dostępny w Internecie http://www.przegladsocjologiijakosciowej. org
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18778/1733-8069.10.2.07

Tomanek Krzysztof, Bryda Grzegorz (2014) Odkrywanie wiedzy w wypowiedziach tekstowych. Metoda budowy słownika klasyfikacyjnego [w:] Niedbalski Jakub, red., Metody i techniki odkrywania wiedzy: narzędzia CAQDAS w procesie analizy danych jakościowych. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, s. 219–248.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18778/7969-549-2.11

Winczorek Jan (2014) Wykorzystanie oprogramowania R i RQDA w jakościowo-ilościowej analizie treści orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego. „Przegląd Socjologii Jakościowej”, t. 10, nr 2, s. 138–161 [dostęp 20 marca 2017 r.]. Dostępny w Internecie http://www.przegladsocjologiijakosciowej. org
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18778/1733-8069.10.2.08