O działaniu w ramach konceptualnej „niewidzialności”. Przykład badań nad macierzyństwem jednopłciowym w doświadczeniu matek niebiologicznych
DOI:
https://doi.org/10.18778/1733-8069.11.4.05Słowa kluczowe:
macierzyństwo jednopłciowe w Polsce, doświadczenia matek niebiologicznych, konceptualna niewidzialność, status prawny a kontekst lęku, widzialność vs. niewidzialność w przestrzeni publicznejAbstrakt
Celem niniejszego artykułu jest przyjrzenie się codziennemu życiu par jednopłciowych wspólnie wychowujących dziecko poczęte w ramach związku z perspektywy matki niebiologicznej, która w świetle prawa polskiego jest osobą obcą zarówno dla swojej partnerki, jak i ich potomka. Akcent położono na kwestię możliwych następstw doświadczania braku „gotowych” skryptów roli ‒ sprzężonego ze zinternalizowaną heteronormatywnością ‒ z których badane mogłyby skorzystać, budując strategie funkcjonowania w przestrzeni publicznej. Sposób, w jaki kobiety rozumieją siebie w sytuacji działania w ramach konceptualnej niewidzialności i niesprzyjających warunków społeczno-kulturowych, wyznacza tu szerszą ramę analityczną konstruowania przez nie koncepcji interakcyjnych i doświadczeń macierzyństwa. Istotną sprawę stanowi w tym kontekście zagadnienie rozumienia określonych strategii funkcjonowania w przestrzeni publicznej ‒ uwidaczniania siebie oraz funkcjonowania na zasadach pozornej niewidzialności ‒ bowiem, choć nakierowane są one na ochronę przed antycypowaną przemocą symboliczną, niektóre z podporządkowanych temu celowi działań mogą w istocie przyczynić się do nieintencjonalnego podtrzymywania norm uważanych przez badane za krzywdzące.
Pobrania
Bibliografia
Abramowicz Marta (2010) Wprowadzenie do problematyki raportu [w:] Monika Zima, red., Tęczowe rodziny w Polsce. Prawo a rodziny lesbijskie i gejowskie. Warszawa: Kampania Przeciw Homofobii, s. 7‒11.
Google Scholar
Babbie Earl (2003) Badania społeczne w praktyce. Przełożyli Witold Betkiewicz i in. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar
Berger Peter, Luckmann Thomas (2010) Społeczne tworzenie rzeczywistości. Traktat z socjologii wiedzy. Przełożył Józef Niżnik. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar
Blumer Herbert (1969) Symbolic Interactionism. Perspective and Method. Englewood Cliffs: Prentice-Hall.
Google Scholar
Brown Rhonda, Perlesz Amaryll (2007) Not the “Other” Mother. How Language Constructs Lesbian Co-Parenting Relationships. „Journal of GLBT Family Studies”, vol. 3, no. 2/3, s. 267‒308.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1300/J461v03n02_10
Cameron Paul, Cameron Kirk (1998) Homosexual Parents: A Comparative Forensic Study of Character and Harms to Children. „Psychological Reports”, vol. 83, no. 3c, s. 1155‒1191.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.2466/pr0.1998.82.3c.1155
Charmaz Kathy (2009) Teoria ugruntowana. Praktyczny przewodnik po analizie jakościowej. Przełożyła Barbara Komorowska. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar
Clarke Victoria (2002) Sameness and Difference in Research on Lesbian Parenting. „Journal of Community & Applied Social Psychology”, vol. 12, no. 3, s. 210‒222.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1002/casp.673
Clarke Victoria (2008) From Outsiders to Motherhood to Reinventing the Family: Constructions of Lesbian Parenting in the Psychological Literature – 1886-2006. „Women’s Studies International Forum”, vol. 31, no. 2, s. 118‒128.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1016/j.wsif.2008.03.004
Coleman Marilyn, Ganong Lawrence, eds. (2004) Handbook of Contemporary Families. Considering the Past, Contemplating the Future. Thousand Oakes: Sage.
Google Scholar
Czykwin Elżbieta (2008) Stygmat społeczny. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar
Fitzgerald Bridget (1999) Children of Lesbian and Gay Parents: A Review of the Literature. „Marriage and Family Review”, vol. 29, no. 1, s. 57–75.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1300/J002v29n01_05
Giddens Anthony (2010) Nowoczesność i tożsamość. Przełożyła Alina Szulżycka. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar
Glaser Barney, Strauss Anselm (1967) The Discovery of Grounded Theory: Strategies for Qualitative Research. Chicago: Aldine Publishing Company.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1097/00006199-196807000-00014
Goffman Erving (2007) Piętno. Rozważania o zranionej tożsamości. Przełożyły Aleksandra Dzierżyńska, Joanna Tokarska-Bakir. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Google Scholar
Goffman Erving (2008) Człowiek w teatrze życia codziennego. Przełożyli Helena Datner-Śpiewak, Paweł Śpiewak. Warszawa: Aletheia.
Google Scholar
Goffman Erving (2010) Analiza ramowa. Esej z organizacji doświadczenia. Przełożył Stanisław Burdziej. Kraków: Nomos.
Google Scholar
Goldberg Abbie, Allen Katherine, eds. (2013) LGBT-Parent Families. Innovations in Research and Implications for Practice. New York, Heidelberg, Dordrecht, London: Springer.
Google Scholar
Golombok Susan, Spencer Ann, Rutter Michael (1983) Children in Lesbian and Single-Parent Households: Psychosexual and Psychiatric Appraisal. „Journal of Child Psychology and Psychiatry”, vol. 24, no. 4, s. 551‒572.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1111/j.1469-7610.1983.tb00132.x
Hammersley Martyn, Atkinson Paul (2000) Metody badań terenowych. Przełożył Sławomir Dymczyk. Poznań: Zysk i S-ka.
Google Scholar
Hauser Orlee (2015) Maintaining Boundaries: Masculinizing Fatherhood in the Feminine Province of Parenting. „Qualitative Sociology Review”, vol. 11, no. 3, s. 84‒104.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.18778/1733-8077.11.3.06
Hayman Brenda i in. (2013) De Novo Lesbian Families: Legitimizing the Other Mother. „Journal of GLBT Family Studies”, vol. 9, no. 3, s. 273‒287.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1080/1550428X.2013.781909
Kleinknecht Steven (2007) An Interview With Robert Prus: His Career, Contributions, and Legacy as an Interactionist Ethnographer and Social Theorist. „Qualitative Sociology Review”, vol. 3, no. 2, s. 221–288.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.18778/1733-8077.3.2.12
Konecki Krzysztof (2000) Studia z metodologii badań jakościowych. Teoria ugruntowana. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar
Kvale Steinar (2004) InterViews. Wprowadzenie do jakościowego wywiadu badawczego. Przełożył Stanisław Zabielski. Białystok: Trans Humana.
Google Scholar
Linder Janet (2011) Lesbian Non-Biological Mothers During the Transition to Parenthood. Niepublikowana praca doktorska. Berkeley: The Sanville Institute for Clinical Social Work and Psychotherapy.
Google Scholar
Lubbe Carien (2013) LGBT Parents and Their Children: Non-Western Research and Perspectives [w:] Abbie Goldberg, Katherine Allen, eds., LGBT-Parent Families. Innovations in Research and Implications for Practice. New York, Heidelberg, Dordrecht, London: Springer, s. 209–223.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1007/978-1-4614-4556-2_14
Lutyński Jan (1968) Ankieta i jej rodzaje na tle podziału technik otrzymywania materiałów [w:] Zygmunt Gostkowski, Jan Lutyński, red., Analizy i próby technik badawczych w socjologii. Tom II. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, s. 10–56.
Google Scholar
Majka-Rostek Dorota (2013) Lesbijki, geje i ich dzieci – różnorodność form rodzinnych. „InterAlia”, t. 8, s. 11–20.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.51897/interalia/TYLS7677
Majka-Rostek Dorota (2014) Macierzyństwo lesbijek ‒ wybrane konteksty społeczne. „Studia Socjologiczne”, t. 215, nr 4, s. 59‒76.
Google Scholar
Męcfal Sylwia (2012) Problemy badań terenowych – wybrane kwestie metodologiczne, praktyczne oraz etyczne przy badaniu zjawisk „trudnych”. „Przegląd Socjologiczny”, t. 61, nr 1, s. 155–179.
Google Scholar
Mizielińska Joanna (2007) Płeć, ciało, seksualność. Od feminizmu do teorii queer. Kraków: Wydawnictwo Universitas.
Google Scholar
Mizielińska Joanna, Stasińska Agata (2013) Od „wroga rodziny” do jednej z jej form: Rodziny z wyboru we współczesnym polskim dyskursie prasowym. „InterAlia”, t. 8, s. 105–128.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.51897/interalia/GSPB6363
Mizielińska Joanna, Stasińska Agata (2014a) Prywatne jest polityczne: strategie emancypacyjne rodzin z wyboru w Polsce. Studium wybranych przypadków. „Studia Socjologiczne”, t. 215, nr 4, s. 111‒140.
Google Scholar
Mizielińska Joanna, Stasińska Agata, red. (2014b) Socjologia płci i seksualności w perspektywie teorii queer i krytyki feministycznej. „Studia Socjologiczne”, t. 215, nr 4.
Google Scholar
Mizielińska Joanna, Abramowicz Marta, Stasińska Agata (2014) Rodziny z wyboru w Polsce. Życie rodzinne osób nieheteroseksualnych. Warszawa: Instytut Psychologii Polskiej Akademii Nauk.
Google Scholar
Morgan David (1996) Family Connections: An Introduction to Family Studies. Cambridge: Polity Press.
Google Scholar
Oliwa Radosław (2012) Media i Internet. Z szafy do ramówki [w:] Mirosława Makuchowska, Michał Pawlęga, red., Sytuacja społeczna osób LGBT. Raport za lata 2010 i 2011. Warszawa: Kampania Przeciw Homofobii, s. 108–121.
Google Scholar
Nelson Fiona (1996) Lesbian Motherhood: An Exploration of Canadian Lesbian Families. Toronto: University of Toronto Press.
Google Scholar
Nelson Fiona (1999) Lesbian Families: Achieving Motherhood. „Journal of Gay and Lesbian Social Services”, vol. 10, no. 1, s. 27‒46.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1300/J041v10n01_02
Paldron Morgan (2014) The Other Mother: An Exploration of Non-Biological Lesbian Mothers’ Unique Parenting Experience. Niepublikowana praca doktorska. Minneapolis: The University of Minnesota.
Google Scholar
Patterson Charlotte (1995) Families of the Lesbian Baby Boom: Parents’ Division of Labor and Children’s Adjustment. „Developmental Psychology”, vol. 31, no. 1, s. 115‒123.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1037/0012-1649.31.1.115
Pelka Suzanne (2009) Sharing Motherhood: Maternal Jealousy Among Lesbian Co-Mothers. „Journal of Homosexuality”, vol. 56, no. 1, s. 195‒217.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1080/00918360802623164
Peterson Gary, Bush Kevin, eds. (2013) Handbook of Marriage and the Family. New York, Heidelberg, Dordrecht, London: Springer.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1007/978-1-4614-3987-5
Polikoff Nancy (1986) Lesbian Mothers, Lesbian Families: Legal Obstacles, Legal Challenges. „Review of Law and Social Change”, vol. 14, no. 4, s. 907‒914.
Google Scholar
Prus Robert (1997) Subcultural Mosaics and Intersubjective Realities. An Ethnographic Research Agenda for Pragmatizing the Social Sciences. Albany: State University of New York Press.
Google Scholar
Prus Robert (1999) Beyond the Power Mystique. Power as Intersubjective Accomplishment. Albany: State University of New York Press.
Google Scholar
Prus Robert, Grills Scott (2003) The Deviant Mystique. Involvements, Realities, and Regulation. Westport, Connecticut, London: Praeger Publishers.
Google Scholar
Przybyłowska Ilona (1978) Wywiad swobodny ze standaryzowaną listą poszukiwanych informacji i możliwości jego zastosowania w badaniach socjologicznych. „Przegląd Socjologiczny”, t. 30, s. 53–63.
Google Scholar
Shott Susan (1979) Emotion and Social Life: A Symbolic Interactionist Analysis. „The American Journal of Sociology”, vol. 84, no. 6, s. 1317–1334.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1086/226936
Silverman David (2007) Interpretacja danych jakościowych. Przełożyły Małgorzata Głowacka-Grajper, Joanna Ostrowska. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar
Slany Krystyna, red. (2013) Zagadnienia małżeństwa i rodzin w perspektywie feministyczno-genderowej. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Google Scholar
Stacey Judith (1996) In the Name of the Family: Rethinking Family Values in the Post-Modern Age. Boston: Beacon Press.
Google Scholar
Stacey Judith, Biblarz Timothy (2001) (How) Does the Sexual Orientation of Parents Matter? „American Sociological Review”, vol. 66, no. 2, s. 159–183.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.2307/2657413
Struzik Justyna (2012) Polityka. Konieczność polityczności [w:] Mirosława Makuchowska, Michał Pawlęga, red., Sytuacja społeczna osób LGBT. Raport za lata 2010 i 2011. Warszawa: Kampania Przeciw Homofobii, s. 122–144.
Google Scholar
Tomalski Przemysław (2007) Nietypowe rodziny. O parach lesbijek i gejów oraz ich dzieciach z perspektywy teorii przywiązania. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.31338/uw.9788323510505
Turner Ralph (2001) Role Theory [w:] Jonathan Turner, ed., Handbook of Sociological Theory. New York: Springer, s. 233‒254.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1007/0-387-36274-6_12
Wells Jess (2000) Lesbians Raising Sons: An Anthology. Los Angeles: Alyson Books.
Google Scholar
Weston Kath (1997) Families We Choose: Lesbians, Gays, Kinship. New York: Columbia University Press.
Google Scholar
Wilson Cassandra (2000) The Creation of Motherhood: Exploring the Experiences of Lesbian Co-Mothers. „Journal of Feminist Family Therapy”, vol. 12, no. 1, s. 21–44.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1300/J086v12n01_03
Wojciechowska Magdalena (2014) Uczenie się „normalności” w sytuacji doświadczania symbolicznego wykluczenia ‒ przykład badań nad rodzicielstwem jednopłciowym kobiet w społeczeństwie heteronormatywnym. „Studia Socjologiczne”, t. 214, nr 3, s. 127‒157.
Google Scholar
Wycisk Jowita (2014) Postawy przyszłych psychologów wobec rodzin nieheteroseksualnych z dziećmi. „Studia Socjologiczne”, t. 215, nr 4, s. 141‒158.
Google Scholar
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.