Społeczne ujęcie sportu. (Trudne) definiowanie zjawiska i jego dyskurs
DOI:
https://doi.org/10.18778/1733-8069.11.2.02Słowa kluczowe:
definicje sportu, atrybucyjność, kontekstualizm, socjologia sportu, dyskurs sportowyAbstrakt
Jednym z kluczowych aspektów społecznego fenomenu sportu pozostaje paradygmatyczność dyskursu z nim związanego. Kategorie w nim używane stosuje się bowiem często do opisu również innych sfer życia społecznego. Sport dostarcza reguł rywalizacji, proponuje określone sposoby poznawczego porządkowania świata (rankingi, rekordy, pomiary), podkreśla centralność ciała w rzeczywistości społecznej czy kładzie nacisk na społeczną potrzebę transgresji. Pomimo takiego dyskursywnego usytuowania pozostaje on zjawiskiem trudnym do zdefiniowania przez nauki społeczne. Celem niniejszego tekstu jest więc próba wypracowania definicji sportu, która uwzględniałaby specyfikę fenomenu i zarazem dostarczałaby narzędzi do teoretycznej i empirycznej refleksji nad sportem. Składa się on ze wstępu i trzech części merytorycznych. W części pierwszej zarysowana została społeczna specyfika sportu, która wiąże się z procesem jego definiowania. Następnie – w drugiej części – przedstawiono dwa skrajne podejścia do wytyczania ram zjawiska: atrybucyjne i kontekstualne. W ostatnim fragmencie zaprezentowane zaś zostało ujęcie, które można określić mianem ustrukturyzowanego kontekstualizmu, czyli definiowania sportu jako zespołu praktyk społecznych, które zbiorowości określają mianem sportu, ale które również mają pewną utrwaloną i uniwersalną strukturę, rozumianą w danej zbiorowości jako grupa fundamentalnych cech wspólnych i koniecznych, by analizowaną praktykę określać mianem sportu.
Pobrania
Bibliografia
Bausiger Hermann (2005) Małe święta na co dzień: piłka nożna [w:] Agata Chałupnik i in., red., Antropologia widowisk. Wybór tekstów. Przełożył Wojciech Dudzik. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, s. 271–274.
Google Scholar
Beamish Rob, Ritchie Ian (2006) Fastest, Highest, Strongest: A Critique of High-Performance Sport. New York, London: Routledge.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.4324/9780203967850
Bell Bower (1987) To Play the Game. An Analysis of Sport. New Jersey: Transaction.
Google Scholar
Bourdieu Pierre (1988 ) Program for a Sociology of Sport. „Sociology of Sport Journal”, vol. 5., s. 153–161.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1123/ssj.5.2.153
Caillois Roger (1973) Żywioł i ład. Przełożyła Anna Tatarkiewicz. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Google Scholar
Coakley Jay (2007) Sports in Society. New York: McGraw-Hill Companies.
Google Scholar
Demel Maciej (1974) Pojęcie kultury fizycznej [w:] Zbigniew Krawczyk, red., Filozofia i socjologia kultury fizycznej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, s. 215–218.
Google Scholar
Drozdowski Rafał (2011) Sport – podwójny agent [w:] Łukasz Rogowski, Radosław Skrobacki, red., Społeczne zmagania ze sportem. Poznań: Wydawnictwo Naukowe Wydziału Nauk Społecznych UAM, s. 13–20.
Google Scholar
Elias Norbert, Dunning Eric (1993) Quest for Excitement. Sport and Leisure in the Civilizing Process. Oxford: Blackwell.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1007/978-1-349-11191-6
Geertz Clifford (2005) Interpretacja kultur. Wybrane eseje. Przełożyła Maria Piechaczek. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Google Scholar
Giddens Anthony (2003) Stanowienie społeczeństwa. Zarys teorii strukturacji. Przełożył Stefan Amsterdamski. Poznań: Wydawnictwo Zysk i Spółka.
Google Scholar
Girard Rene (1993) Sacrum i przemoc. Przełożyli Maria i Jacek Plecińscy. Poznań: Brama ‒ Książnica Włóczęgów i Uczonych.
Google Scholar
Guttmann Allen (1978) From Ritual to Record. The Nature of Modern Sport. New York: Columbia University Press.
Google Scholar
Heinemann Klaus (1990) Wprowadzenie do socjologii sportu. Przełożył Mirosław Skwieciński. Warszawa: COM SNP.
Google Scholar
Holt Richard (1989) Sport and the British. Oxford: Clarendon Press.
Google Scholar
Horne John, Tomlinson Alan, Whannel Garry (2005) Understanding Sport. An Introduction to the Sociological and Cultural Analysis of Sport. London, New York: Spon Press.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.4324/9780203983249
Huizinga Johan (1985) Homo ludens. Zabawa jako źródło kultury. Przełożyli Maria Kurecka i Witold Wirpsza. Warszawa: Czytelnik.
Google Scholar
Jackson Steve, Andrews David, Scherer Jay (2004) The Introduction. The Contemporary Landscape of Sport [w:] Steve Jackson, David Andrews, eds., Sports, Culture, and Advertising: Identities, Commodities, and the Politics of Representation. London, New York: Routledge, s. 1–23.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.4324/9780203462003_Introduction
Jarvie Grant (2006) Sport, Culture, and Society. London, New York: Routledge.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.4324/9780203970003
Jawłowski Albert (2007) Święty ład. Rytuał i mit mundialu. Warszawa: Wydawnictwo Profesjonalne i Akademickie.
Google Scholar
Krajewski Marek (2011) Sztuka jako sport [w:] Łukasz Rogowski, Radosław Skrobacki, red., Społeczne zmagania ze sportem. Poznań: Wydawnictwo Naukowe Wydziału Nauk Społecznych UAM, s. 35–50
Google Scholar
Krawczyk Zbigniew (1974) Kultura fizyczna – rozumienie i funkcje społeczne [w:] Zbigniew Krawczyk, red., Filozofia i socjologia kultury fizycznej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, s. 211–214
Google Scholar
Laker Anthony (2002) The Sociology of Sport and Physical Education. London, New York: Routledge.
Google Scholar
Mangan John A. (2005) Militarism, Sport, Europe. War Without the Weapon. London: Frank Cass Publisher.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.4324/9780203504055
McLuhan Marshall (2004) Zrozumieć media. Przedłużenia człowieka. Przełożyła Natalia Szczucka. Warszawa: Wydawnictwo Naukowo-Techniczne.
Google Scholar
McNamee Mike (2008) Sports, Virtues, and Vices. Morality Plays. London, New York: Routledge.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.4324/9780203090107
Roderick Martin (2006) The Work of Professional Football. A Labour of Love? London, New York: Routledge.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.4324/9780203014950
Rousseau Jean-Jacob (1955) Emil, czyli o wychowaniu. Przełożył Wacław Husarski. Wrocław: Zakład im. Ossolińskich.
Google Scholar
Rowe David (2004) Sport, Culture, and the Media. Maidenhead: Open University Press.
Google Scholar
Schechner Richard (2006) Performatyka. Wstęp. Przełożył Tomasz Kubikowski. Wrocław: Ośrodek Badań Twórczości Jerzego Grotowskiego i Poszukiwań Teatralno-Kulturowych.
Google Scholar
Scrambler Graham (2005) Sport and Society. History, Power, and Culture. Maidenhead: Open University Press.
Google Scholar
Spencer Herbert (1960) O wychowaniu umysłowym, moralnym i fizycznym. Przełożył Antoni Peretiatkowicz. Wrocław: Zakład im. Ossolińskich.
Google Scholar
Sztumski Wiesław (1981) Rewolucja naukowo-technologiczna a postęp techniczny [w:] Lech Zacher, red., Nauka – Technika – Społeczeństwo. Wrocław: Wydawnictwo Ossolińskich, s. 55–78.
Google Scholar
Wanat Stanisław (1984) Kultura fizyczna klasy robotniczej. Warszawa: Wydawnictwo AWF.
Google Scholar
Wohl Andrzej (1961) Społeczno-historyczne podłoże sportu. Warszawa: Wydawnictwo „Sport i Turystyka”.
Google Scholar
Wohl Andrzej (1974) Kultura fizyczna i jej specyfika [w:] Zbigniew Krawczyk, red., Filozofia i socjologia kultury fizycznej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, s. 219–221.
Google Scholar
Wolańska Teresa (1974) Pojęcie i zakres rekreacji fizycznej [w:] Zbigniew Krawczyk, red., Filozofia i socjologia kultury fizycznej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, s. 227–229.
Google Scholar
Znaniecki Florian (1973) Socjologia wychowania, tom 1. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
