Dyskurs ucieleśniony, dyskurs skontekstualizowany. Podejście inspirowane teorią Pierre’a Bourdieu

Tomasz Warczok

doi:10.18778/1733-8069.9.1.03

Autor

Tomasz Warczok Uniwersytet Pedagogiczny w Krakowie, Instytut Filozofii i Socjologii, ul. Podchorążych 2, 30-084 Kraków

DOI:

https://doi.org/10.18778/1733-8069.9.1.03

Słowa kluczowe:

dyskurs, Bourdieu, pole, kategorie mentalne, intertekstualność, przemoc symboliczna

Abstrakt

Artykuł przedstawia możliwości analizy dyskursu w oparciu o socjologiczną teorię Pierre’a Bourdieu. Zestawiając tę perspektywę z innymi ujęciami, które zbiorczo określa się mianem krytycznej analizy dyskursu (KAD), wyodrębniono wątki, które mogą znaleźć szczególne zastosowanie przy badaniu różnego rodzaju tekstów zarówno pisanych, jak i mówionych. Dotyczy to w równej mierze procesów produkcji, jak i recepcji poszczególnych dyskursów. Kluczowym kierunkiem dociekań w tym względzie powinno być poszukiwanie znaturalizowanych kategorii organizujących ramy dyskursów i kształtujących subiektywne schematy ich percepcji. Równie ważne jest zlokalizowanie i zrekonstruowanie pól społecznych, gdyż pozostają one fundamentalnymi przestrzeniami produkcji symbolicznej. Analiza pól oraz relacji między nimi pozwala ponadto na zupełnie nowe podejście do centralnego tematu KAD-u, jakim jest analiza intertekstualna.

Pobrania

Brak dostępnych danych do wyświetlenia.

Biogram autora

Tomasz Warczok - Uniwersytet Pedagogiczny w Krakowie, Instytut Filozofii i Socjologii, ul. Podchorążych 2, 30-084 Kraków

Tomasz Warczok, dr, socjolog, adiunkt w Instytucie Filozofii i Socjologii Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie. Jego główne obszary zainteresowań naukowych obejmują m.in. współczesną teorię socjologiczną, analizę dyskursu, socjologię kultury, w tym socjologię sztuki i religii. Jest współautorem książki Miłośnicy, znawcy, koneserzy czy przechodnie? Recepcja sztuki współczesnej na przykładzie galerii Górnego Śląska (2011). Obecnie realizuje badania praktyk symbolicznych pracowników socjalnych.

Bibliografia

Alexander Jeffrey C. (2003) The Meanings of Social Life. A Cultural Sociology. Oxford: Oxford University Press.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1093/acprof:oso/9780195160840.001.0001

Alexander Jeffrey C, Philip Smith (1996) Social Science and Salvation: Risk Society as Mythical Discourse. „Zeitschrift für Soziologie”, vol. 25, no. 4, s. 251‒262.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1515/zfsoz-1996-0401

Archer Margaret S. (1988) Culture and Agency: The Place of Culture in Social Theory. Cambridge: Cambridge University Press.
Google Scholar

Archer Margaret S. (2007) Making our Way through the World. Human Reflexivity and Social Mobility. Cambridge: Cambridge University Press.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1017/CBO9780511618932

Billig Michael (2008) The language of critical discourse analysis: the case of nominalization. „Discourse & Society”, vol. 19, no. 6, s. 783‒800.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1177/0957926508095894

Boltanski Luc (2011) On Critique. A Sociology of Emancipation. Cambridge: Polity.
Google Scholar

Boltanski Luc, Laurent Thévenot (1999) The Sociology of Critical Capacity. „European Journal of Social Theory”, vol. 2, no. 3, s. 359‒377.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1177/136843199002003010

Bourdieu Pierre (1985) The Social Space and the Genesis of Groups. „Theory and Society”, vol. 14, no. 6, s. 723‒744.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1007/BF00174048

Bourdieu Pierre (1988) Vive la Crise! For heterodoxy in social science. „Theory and Society”, vol. 17, no. 5, s. 773‒787.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1007/BF00162619

Bourdieu Pierre (1989) Social Space and Symbolic Power. „Sociological Theory”, vol. 7, no. 1, s. 14‒25.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.2307/202060

Bourdieu Pierre (1991a) Language and Symbolic Power. Cambridge: Polity.
Google Scholar

Bourdieu Pierre (1991b) Genesis and Structures of the Religious Field. „Comparative Social Research”, vol. 13, no. 1, s. 1‒44.
Google Scholar

Bourdieu Pierre (1991c) The Political Ontology of Martin Heidegger. Stanford: Stanford University Press.
Google Scholar

Bourdieu Pierre (1993a) Sociology in Question. London, Thousand Oaks, New Delhi: Sage.
Google Scholar

Bourdieu Pierre (1993b) The Field of Cultural Production. Cambridge: Polity.
Google Scholar

Bourdieu Pierre (1996) The State Nobility. Elite School in the Field of Power. Stanford: Stanford University Press.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1515/9781503615427

Bourdieu Pierre (1997) The Economics of Linguistic Exchanges. „Social Science Information”, vol. 16, no. 6, s. 645‒668.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1177/053901847701600601

Bourdieu Pierre (1999) Scattered Remarks. „European Journal of Social Theory”, vol. 2, no. 3, s. 334‒340.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1177/13684319922224563

Bourdieu Pierre (2001) Reguły sztuki. Geneza i struktura pola literackiego. Przełożył Andrzej Zawadzki. Kraków: Universitas.
Google Scholar

Bourdieu Pierre (2004a) Męska dominacja. Przełożyła Lucyna Kopciewicz. Warszawa: Oficyna Naukowa.
Google Scholar

Bourdieu Pierre (2004b) Science of Science and Reflexivity. Chicago: University of Chicago Press.
Google Scholar

Bourdieu Pierre (2005a) Dystynkcja. Społeczna krytyka władzy sądzenia. Przełożył Piotr Biłos. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar

Bourdieu Pierre (2005b) The Political Field, the Social Science Field, and the Journalistic Field [w:] Rodney D. Benson, Erik Neveu, eds., Bourdieu and the Journalistic Field. Cambridge: Polity, s. 29‒47.
Google Scholar

Bourdieu Pierre (2005c) The Social Structures of the Economy. Cambridge: Polity.
Google Scholar

Bourdieu Pierre (2006) Medytacje pascaliańskie. Przełożył Krzysztof Wakar. Warszawa: Oficyna Naukowa.
Google Scholar

Bourdieu Pierre (2007) Szkic teorii praktyki poprzedzony trzema studiami na temat etnologii Kabylów. Przełożył Wiesław Krokier. Kęty: Wydawnictwo Marek Derewiecki.
Google Scholar

Bourdieu Pierre (2009) Rozum praktyczny. O teorii działania. Przełożyła Joanna Stryjczyk. Kraków: Wydawnictwo UJ.
Google Scholar

Bourdieu Pierre (2012) Sur l’Etat. Cours en Collège de France (1989-1992). Paris: Raisons d’agir/Seuil.
Google Scholar

Bourdieu Pierre, Luc Boltanski (1976) La production de l’ideologie dominante. „Actes de la recherche en sciences sociales”, vol. 2, no. 2/3, s. 3‒73.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.3406/arss.1976.3443

Bourdieu Pierre, Loïc J. D. Wacquant (2001a) Zaproszenie do socjologii refleksyjnej. Przełożyła Anna Sawisz. Warszawa: Oficyna Naukowa.
Google Scholar

Bourdieu Pierre, Loïc J. D. Wacquant (2001b) NeoLiberal NewSpeak: Notes on the new planetary vulgate. „Radical Philosophy”, vol. 105, no. 1, s. 2‒5.
Google Scholar

Bourdieu Pierre, Jean-Claude Chamboredon, Jean-Claude Passeron (1991) The Craft of Sociology. Berlin, New York: Walter de Croyter.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1515/9783110856460

Bourdieu Pierre i in. (1993) La Misère du monde. Paris: Seuil.
Google Scholar

de Cillia Rudolf, Martin Reisigl, Ruth Wodak (1999) The discursive construction of national identities. „Discourse & Society”, vol. 10, no. 2, s. 149‒173.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1177/0957926599010002002

Couldry Nick (2000) The Place of Media Power. Pilgrims and Witnesses of the Media Age. London, New York: Routledge.
Google Scholar

Couldry Nick (2003) Media-meta capital: Extending the range of Bourdieu’s field theory. „Theory and Society”, vol. 32, no. 5/6, s. 653‒657.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1023/B:RYSO.0000004915.37826.5d

Couldry Nick (2008) Media Discourse and the Naturalization of Categories [w:] Ruth Wodak, Veronika Koller, eds., Handbook of Communication in the Public Sphere. Berlin, New York: Mouton de Gruyter, s. 67‒88.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1515/9783110198980.1.67

van Dijk Teun A. (1993a) Principles of Critical Discourse Analysis. „Discourse & Society”, vol. 4, no. 2, s. 249‒283.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1177/0957926593004002006

van Dijk Teun A. (1993b) Discourse and Cognition in Society [w:] David J. Crowley, David Mitchell, eds., Communication Theory Today. Oxford: Pergamon Press, s. 107‒126.
Google Scholar

van Dijk Teun A. (2008) Critical discourse analysis and nominalization: problem or pseudo-problem? „Discourse & Society”, vol. 19, no. 6, s. 821‒828.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1177/0957926508095897

van Dijk Teun A. (2009) Society and Discourse. How Social Contexts Influence Text and Talk. Cambridge: Cambridge University Press.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1017/CBO9780511575273

Dillon Michele (2001) Pierre Bourdieu, Religion and Cultural Production. „Cultural Studies ↔ Critical Metodologies”, vol. 1, no. 4, s. 411‒429.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1177/153270860100100402

Durkheim Émile (2010) Elementarne formy życia religijnego. System totemiczny w Australii. Przełożyła Anna Zadrożyńska. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar

Durkheim Émile, Marcel Mauss (2001) O niektórych pierwotnych formach klasyfikacji. Fragment planu ogólnej socjologii opisowej [w:] Marcel Mauss, red., Socjologia i antropologia. Warszawa: Wydawnictwo KR, s. 515‒614.
Google Scholar

Fairclough Norman (1989) Language and Power. London: Longman.
Google Scholar

Fairclough Norman (1995a) Critical Discourse Analysis. The Critical Studies of Language. London, New York: Longman.
Google Scholar

Fairclough Norman (1995b) Media Discourse. London: Edward Arnold.
Google Scholar

Fairclough Norman (2003) Analyzing Discourse. London, New York: Routledge.
Google Scholar

Fairclough Norman (2004) Semiotic aspects of social transformation and learning [w:] Rebecca Rogers, ed., An introduction to critical discourse analysis in education. New Jersey: Lawrence Erlbaum, s. 225‒236.
Google Scholar

Fairclough Norman, Anna Duszak, red., (2008) Wstęp: Krytyczna analiza dyskursu – nowy obszar badawczy [w:] Krytyczna analiza dyskursu. Interdyscyplinarne podejście do komunikacji społecznej. Kraków: Universitas, s. 7‒29.
Google Scholar

Fairclough Norman, Bob Jessop, Andrew Sayer (2002) Critical Realism and Semiosis. „Journal of Critical Realism”, vol. 5, no. 1, s. 2‒10.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1558/aleth.v5i1.2

Lahire Bernard, ed., (1999) Champ, hors-champ, contrechamp [w:] Le travail sociologique de Pierre Bourdieu. Dettes et critiques. Paris: La Découverte, s. 23‒57.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.3917/dec.lahir.2001.01.0023

Lahire Bernard, ed., (2008) La nature du cognitif en questions [w:] Bernard Lahire, Claude Rosental, eds., La cognition au prisme des sciences sociales. Paris: Éditions des Archives Contemporaines, s. 55‒105.
Google Scholar

Lahire Bernard, ed., (2011) The Plural Actor. Cambridge: Polity.
Google Scholar

Myers Greg (2011) Analiza interakcji w debatach telewizyjnych [w:] Ruth Wodak, Michał Krzyżanowski, red., Jakościowa analiza dyskursu w naukach społecznych. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Łośgraf, s. 187‒221.
Google Scholar

Reisigl Martin (2011) Analiza retoryki politycznej [w:] Ruth Wodak, Michał Krzyżanowski, red., Jakościowa analiza dyskursu w naukach społecznych. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Łośgraf, s. 151‒183.
Google Scholar

Scollon Ron (2001) Action and text. Towards an integrated understanding of the place in social (inter)action, mediated discourse analysis and the problem of social action [w:] Ruth Wodak, Michael Meyer, eds., Methods of Critical Discourse Analysis. London, Thousand Oaks, New Delhi: Sage, s. 139‒195.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.4135/9780857028020.n7

Scollon Suzanne (2002) Political and Somatic Alignment: Habitus, Ideology and Social Practice [w:] Gilbert Weiss, Ruth Wodak, eds., Critical Discourse Analysis. Theory and Interdisciplinarity. New York: Palgrave Macmillan, s. 167‒198.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1057/9780230288423_9

Wacquant Loïc J. D. (1993) On the Tracks of Symbolic Power: Prefatory Notes of Bourdieu’s ‘State Nobility’. „Theory, Culture and Society”, vol. 10, no. 3, s. 1‒17.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1177/026327693010003001

Warczok Tomasz, Joanna Wowrzeczka-Warczok (2008) Analiza dyskursu a teoria pól Pierre’a Bourdieu. Szkic teoretyczno-empiryczny [w:] Anna Horolets, red., Analiza dyskursu w socjologii i dla socjologii. Warszawa: Wydawnictwo Adam Marszałek, s. 201‒220.
Google Scholar

Warczok Tomasz, Joanna Wowrzeczka-Warczok (2009) Śląskie (sub)pole sztuki. Geneza, struktura, znaczenie. „Studia Socjologiczne”, nr 4 (195), s. 293‒311.
Google Scholar

Wodak Ruth (2008) Dyskurs populistyczny: retoryka wykluczenia a gatunki języka pisanego [w:] Norman Fairclough, Anna Duszak, red., Krytyczna analiza dyskursu. Interdyscyplinarne podejście do komunikacji społecznej. Kraków: Universitas, s. 185‒213.
Google Scholar

Wodak Ruth (2011) Wstęp: badania nad dyskursem – ważne pojęcia i terminy [w:] Ruth Wodak, Michał Krzyżanowski, red., Jakościowa analiza dyskursu w naukach społecznych. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Łośgraf, s. 11‒48.
Google Scholar

Woofit Robin (2005) Conversation Analysis & Discourse Analysis. A Comparative and Critical Introduction. London, Thousand Oaks, New Delhi: Sage.
Google Scholar

Zarycki Tomasz (2012) Poszerzając kontekst: ku krytycznej socjologii językoznawstwa. „Studia Socjologiczne”, nr 1 (204), s. 57‒73.
Google Scholar