Rolnictwo ekologiczne jako zawód i powołanie. Studium tożsamości, organizacji i potencjału rozwojowego polskich rolników ekologicznych
DOI:
https://doi.org/10.18778/1733-8069.5.3.02Słowa kluczowe:
rolnictwo ekologiczne, eko-rolnictwo, ekologia, typologia eko-rolników, studia nad stawaniem się, światy społeczne, teoria ugruntowana, powołanie, misja, wejście Polski do Unii EuropejskiejAbstrakt
Praca stanowi pierwsze w Polsce socjologiczne studium rozwoju rolnictwa ekologicznego, zakorzenione w paradygmacie interpretatywnym, oparte na metodologii teorii ugruntowanej. Podstawą badań było 27 wywiadów narracyjnych i swobodnych z rolnikami ekologicznymi z terenu całej Polski, obserwacja uczestnicząca na imprezach eko-rolników, analiza treści publikacji poświeconych eko-rolnictwu. Centralne pytanie dotyczy tego, co jest istotą rolnictwa ekologicznego? Czy mamy do czynienia z zawodem czy ruchem społecznym? Co odróżnia eko[1]rolnika od tzw. rolnika konwencjonalnego? Jak wygląda świat społeczny rolnictwa ekologicznego, jakie areny sporów w nim występują? Na początku lat 90 XX wieku w Polsce było ok 20 eko-gospodarstw, a praktykujący „ekologię” rolnicy uznawani byli często za nierozumianych idealistów. Kluczowym czynnikiem dynamizujacym rozwój eko-rolnictwa było wstąpienie Polski do Unii Europejskiej, w latach 2003-2005 nastąpił ponad 3-krotny wzrost liczby gospodarstw ekologicznych (z 2286 do 7813) i ponad 4-krotny wzrost powierzchni upraw ekologicznych. Od początku rozwoju ruchu o „ekologiczności” decydowali o tym sami rolnicy ekologiczni, a certyfikaty wystawiało założone przez nich stowarzyszenie „Ekoland”. W pierwszej dekadzie XXI wieku w związku z rozwojem unijnej i państwowej infrastruktury wsparcia, funkcje tę formalnie przejęły prywatne firmy będące agencjami certyfikującymi, lecz na granice prawne nakładają się wciąż nieformalne granice świadomościowe. W pracy wyróżniono trzy podstawowe typy eko-rolników. Eko-rolnicy z misją (pionierzy i adepci) postrzegają swą działalność jako rodzaj projektu etycznego („zdrowe społeczeństwo dzięki zdrowym roślinom i zwierzętom”), który jednocześnie jest dla nich źródłem utrzymania. Eko-rolnicy dotacyjni postrzegają tę działalność jako rodzaj biznesu, przyznając drugorzędne lub żadne znaczenie wartościom pozaekonomicznym. Eko-rolnicy kontemplacyjni uprawiają ze względu na autoteliczną wartość rolnictwa i harmonii z przyrodą, nie nastawiając się na czerpanie dochodu z płodów ziemi.
Pobrania
Bibliografia
Babbie, Earl (2004) Badania społeczne w praktyce. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar
Becker, Howard (1977) Sociological Work. Method and Substancje. New Jersey: Transaction Books.
Google Scholar
Berger, Peter L. i Thomas Luckmann (1983) Społeczne tworzenie rzeczywistości. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Google Scholar
Blumer, Herbert (1969) Symbolic Interactionism. Perspective and Method. New Jersey: Prentice-Hall.
Google Scholar
Blumer, Herbert (1984) "Społeczeństwo jako symboliczna interakcja" w Kryzys i Schizma, Antyscjentystyczne tendencje w socjologii współczesnej (Red) E. Mokrzycki. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Google Scholar
Bokszański, Zbigniew (2005) Tożsamości zbiorowe. Warszawa: PWN.
Google Scholar
Bołtromiuk, Artur (2005) Rola Wsparcia Publicznego w Rozwoju Rolnictwa Ekologicznego w Polsce. Maszynopis otrzymany od autora.
Google Scholar
Burros, Marian (2009) "Obamas to Plant Vegetable Garden at White House." New York Times 19.03.2009 http://www.nytimes.com/2009/03/20/dining/20garden.html
Google Scholar
Biuletyn Demeter nr.5/2006.
Google Scholar
Bubula, Barbara (2004) „Orkisz, płaskurka i piękna z Boskoop.” Obywatel 2 (16).
Google Scholar
Geertz, Clifford (2005) Interpretacja kultur. Wybrane eseje. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Google Scholar
Goffman, Erving (1981) Człowiek w teatrze życia codziennego. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Google Scholar
Gross, Matthias (2001) „Unexpected Interactions. Georg Simmel and the Observation of Nature.” Journal of Classical Sociology 1.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1177/14687950122232602
Glaser, Barney i Anselm Strauss (1967) The Discovery of Grounded thoery. Strategies for Qualitative Research. New York: Aldine Publiching Co.
Google Scholar
Górny, Mieczysław (1992) Ekofilozofia rolnictwa. Krosno: Centrum Edukacji Ekologicznej Wsi.
Google Scholar
Górny, Mieczysław (1997) Dlaczego rolnictwo ekologiczne jest ważne dla Polski?. Maszynopis.
Google Scholar
Górny, Mieczysław (2002) Ekorozwój wsi i rolnictwa. Włocławek: Wydawnictwo Duszpasterstwa Rolników.
Google Scholar
Górny, Mieczysław (2005a) Historia rolnictwa ekologicznego. Przysiek: Wydawnictwo Kujawsko-Pomorskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego w Minikowie.
Google Scholar
Górny, Mieczysław (2005b) "Uratować tyle życia ile można." Eko Arka 3: 32-33.
Google Scholar
Górny, Mieczysław (2005c) "Wiek rolniczych kłamstw." Eko Arka 4: 32-33.
Google Scholar
Hałas, Elżbieta, redaktor i Krzysztof Konecki, redaktor (2005) Konstruowanie jaźni i społeczeństwa. Europejskie warianty interakcjonizm symbolicznego. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe "Scholar".
Google Scholar
Hammerslay, Martyn i Paul Atkinson (2000) Metody badań terenowych. Poznań: Wydawnictwo Zysk i S-ka.
Google Scholar
IFOAM Annual Report 2008, stan na 30.9.2009 www.ifoam.org
Google Scholar
IJHAR-S (2008) Liczba gospodarstw z certyfikatem i w okresie przestawiania w poszczególnych województwach w 2007 roku www.ijhars.gov.pl
Google Scholar
IJHAR-S (2009) Producenci ekologiczni w 2008 roku www.ijhars.gov.pl
Google Scholar
Jawłowska, Aldona (2001) Wokół problemów tożsamości. Warszawa: ISNS UW .
Google Scholar
Kacperczyk, Anna (2005) "Zastosowanie koncepcji społecznych światów w badaniach empirycznych." w Hałas, Elżbieta, redaktor i Krzysztof Konecki, redaktor (2005) Konstruowanie jaźni i społeczeństwa. Europejskie warianty interakcjonizm symbolicznego. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe "Scholar".
Google Scholar
Kocik, Lucjan (2000) Między przyrodą, zagrodą i społeczeństwem. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagielońskiego.
Google Scholar
Konecki, Krzysztof (1992) Nowi pracownicy a kultura organizacyjna. Studium folkloru fabrycznego. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Folia Sociologica 24.
Google Scholar
Konecki, Krzysztof (1994) Kultura organizacyjna japońskich przedsiębiorstw przemysłowych. Studium Socjologiczne. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Google Scholar
Konecki, Krzysztof (1998) Łowcy Głów. Headhunting. Analiza pracy rekrutacji w agencjach doradztwa personalnego. Warszawa: Wydawnictwo Normalizacyjne Alfa – Wero.
Google Scholar
Konecki, Krzysztof (2000) Studia z metodologii badań jakościowych. Teoria ugruntowana. Warszawa: PWN.
Google Scholar
Konecki, Krzysztof (2005) Ludzie i ich zwierzęta. Interakcjonistyczno-symboliczna analiza społecznego świata właścicieli zwierząt domowych. Warszawa: Scholar.
Google Scholar
Lulewicz, Małgorzata (2006) „Czynniki kształtujące motywacje rolników do przestawiania gospodarstw na ekologiczne metody produkcji na przykładzie powiatu Maków Mazowiecki w województwie mazowieckim”. Niepublikowana praca licencjacka, Wydział Ekonomiczno-Rolniczy, Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego, Warszawa.
Google Scholar
Lutyński, Jan (2000) Metody badań społecznych. Łódź: Łódzkie Towarzystwo Naukowe.
Google Scholar
Łopata, Jadwiga (2002) „Zróbcie wszystko, żeby to ocalić. Z Jadwigą Łopatą rozmawia Barbara Bubula”. Obywatel 4 (8): 6-10.
Google Scholar
Merton, Robert (2002) Teoria socjologiczna i struktura społeczna. Warszawa: PWN.
Google Scholar
Metera, Dorota i Tomasz Sakowski (2008) Podręcznik rolnictwa ekologicznego, Radom: Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie.
Google Scholar
Miles, Matthew i Micheal Huberman (2000) Analiza danych jakościowych. Białystok: Wydawnictwo Trans Humana.
Google Scholar
NIK (2006), Informacja o wynikach kontroli funkcjonowania rolnictwa ekologicznego w Polsce, Warszawa http://bip.nik.gov.pl/pl/bip/wyniki_kontroli_wstep/inform2006/2005182
Google Scholar
Norberg-Hodge, Helena, Peter Goering i John Page (2001) From the Ground Up. Rethinking Industrial Agiculture. London – New York: Zed Books.
Google Scholar
Okraska, Remigiusz (2002) „Wieś na rozdrożu”, Obywatel 4 (8): 13-24.
Google Scholar
Olechnicki, Krzysztof (1998) New Age. Kościół wobec wyzwania Wodnika. Warszawa: Oficyna Naukowa.
Google Scholar
Osetek, Julian i Jerzy Osetek (1989) Rolnictwo i Ogrodnictwo Biodynamiczne. Bydgoszcz: Przedsiębiostwo Innowacyjne "Otylia"
Google Scholar
Przybylak, Zbigniew (2003) Sławne proroctwa, objawienia, przepowiednie dla Polski i świata na XXI wiek. Bydgoszcz: Wydawnictwo Gaj.
Google Scholar
Przybylak, Zbigniew (2005a) "Żal w Eko Arce", Eko Arka nr 3, s. 1.
Google Scholar
Przybylak, Zbigniew (2005b) "Pokój z EKO ARKI", Eko Arka nr 4, s. 1.
Google Scholar
Przybylak, Zbigniew (2006a) "Największa Moc", Eko Arka nr 2, s.1
Google Scholar
Przybylak, Zbigniew (2006b) "Znak Prawdy z Eko Arki", Eko Arka nr 3, s.1
Google Scholar
Przybylak, Zbigniew (2006c) "Od seradeli do chleba i rogalików", Eko Arka nr 3, s. 2-5
Google Scholar
Przybylak, Zbigniew (2007a) "Ekologia pokoju z Eko Arki", Eko Arka nr 1, s. 1
Google Scholar
Przybylak, Zbigniew (2007b) "Boża ekonomia z Eko Arki", Eko Arka nr 2, s. 1
Google Scholar
Przybylak, Zbigniew (2007c) "Opiekunka Eko Arki", Eko Arka nr 3, s. 1
Google Scholar
Przybylak, Zbigniew (2007d)"Dobrostan Eko Arki." Eko Arka nr 4, s. 1
Google Scholar
Przybylak, Zbigniew (2009a) "Ratunkowe szalupy Eko Arki." Eko Arka nr 2, s. 1
Google Scholar
Przybylak, Zbigniew (2009b) "Nowe życie gospodarcze z Eko Arki." Eko Arka nr 3, s. 1
Google Scholar
Przybylak-Zdanowicz Magdalena (2007) „III Pielgrzymka Rolników Ekologicznych na Jasną Górę.” Eko Arka nr 1, s. 31-32
Google Scholar
Przybyłowska, Ilona (1978) „Wywiad swobodny ze standaryzowaną listą poszukiwanych informacji i możliwości jego zastosowania w badaniach socjologicznych.” Przegląd Socjologiczny XXX.
Google Scholar
Rokicka, Ewa i Paweł Starosta (2003) Postawy mieszkańców gmin polskich wobec środowiska naturalnego. Łódź: Wydawnictwo Absolwent.
Google Scholar
Runowski, Henryk (1996) Ograniczenia i szanse rolnictwa ekologicznego. Warszawa: Wydawnictwo SGGW.
Google Scholar
Siebeneicher, George (1997) Podręcznik rolnictwa ekologicznego. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar
Simmel, Georg (1975) Socjologia. Warszawa: PWN.
Google Scholar
Skolimowski, Henryk (2007) Geniusz Światła a Świętość Życia. Warszawa: Oficyna Wydawnicza VEGA.
Google Scholar
Sołtysiak, Urszula (1993) Rolnictwo ekologiczne od teorii do praktyki. Warszawa: Wydawnictwo Stowarzyszenia Ekoland.
Google Scholar
Sołtysiak, Urszula (1994) Rolnictwo ekologiczne w praktyce. Warszawa: Wydawnictwo Stowarzyszenia Ekoland.
Google Scholar
Sołtysiak, Urszula redaktor (1995) Rolnictwo ekologiczne. Od producenta do konsumenta. Warszawa: Wydawnictwo Stowarzyszenia EKOLAND.
Google Scholar
Sołtysiak, Urszula redaktor (1998) Ekologiczna produkcja żywności w świetle wymogów Unii Europejskiej. Poznań: Wydawnictwo Centrum Doradztwa i Edukacji w Rolnictwie w Poznaniu.
Google Scholar
Starosta, Paweł, Imre Kovach, Krzysztof Gorlach (1999) Rural Societies under communism and beyond. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Google Scholar
Steiner, Rudolf (1999) Stosunek świata gwiazd do człowieka. Gdynia: Wydawnictwo Genesis.
Google Scholar
Steiner, Rudolf (2003) Od fizyczności człowieka do duchowości świata. Gdynia: Wydawnictwo Genesis.
Google Scholar
Stopa, Magdalena (2009) "Rzut Beretem", National Geographic Polska 4/2009 (http://www.national-geographic.pl/artykuly/pokaz/rzut-beretem/)
Google Scholar
Sułek, Antoni, Nowak K i Wyka, Anna (1989) Poza granicami socjologii ankietowej. Warszawa: UW i PTS.
Google Scholar
Sztumski, Janusz (1995) Wstęp do metod i technik badań społecznych. Katowice: Wydawnictwo "Śląsk".
Google Scholar
Ślęzak, Izabela (2009) „Stawanie się poetą. Analiza interakcjonistyczno – symboliczna”. Przegląd Socjologii Jakościowej V
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.18778/1733-8069.5.1.02
Stratenwerth, Peter (2006) Wsi spokojna, wsi wesoła. Stow. Ziarno: Grzybów.
Google Scholar
Thun, Maria (1998) Pielęgnacja ogrodu. Dni Siewu. Czas sadzenia. Dni zbioru. Nakło nad Notecią: Wydawnictwo Otylia.
Google Scholar
Ustawa z dnia 20.04.2004 r. o rolnictwie ekologicznym, Dz.U. Nr. 93, poz. 898 www.lex.pl
Google Scholar
Weber, Max (1998) Polityka jako zawód i powołanie. Kraków: ZNAK.
Google Scholar
Wilson, Thomas P. (1973) "Normative and Interpretative Paradigms in Sociology" w Understanding Everyday Life. Toward the reconstruction of sociological knowledge. (Red) Jack Douglas. London: Routledge and Kegan Paul.
Google Scholar
Woś, Augustyn i Zegar, Józef (2002) Rolnictwo Społecznie Zrównoważone. Warszawa: IERiGŻ.
Google Scholar
www.anandamarga.pl
Google Scholar
www.boell.pl
Google Scholar
www.ekocentrum.org.pl (stan na 15.05.2007, strona już nie istnieje)
Google Scholar
www.ekoland.org.pl
Google Scholar
www.dolinaeko.wspa.lublin.pl
Google Scholar
www.klastry.pl
Google Scholar
www.minrol.gov.pl
Google Scholar
www.wikipedia.pl
Google Scholar
Zirakzadeh, Cyrus Ernesto (1997) Social Movements in Politics: A Comparative Study. Londyn – Nowy Jork: Longman.
Google Scholar
Żakowska-Biemans, Sylwia, i Krystyna Gutkowska (2003) Rynek żywności ekologicznej w Polsce i w krajach Unii Europejskiej. Warszawa: Wydawnictwo SGGW.
Google Scholar
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
