Problemy rozwojowe dzieci przedwcześnie urodzonych z perspektywy logopedycznej

Halina Pawłowska‑Jaroń; Zdzisława Orłowska‑Popek

doi:10.18778/2544-7238.03.11

Autor

Halina Pawłowska‑Jaroń Uniwersytet Pedagogiczny w Krakowie, Katedra Logopedii i Zaburzeń Rozwoju, ul. Podchorążych 2, 30-084 Kraków https://orcid.org/0000-0002-7077-3469
Zdzisława Orłowska‑Popek Uniwersytet Pedagogiczny w Krakowie, Katedra Logopedii i Zaburzeń Rozwoju, ul. Podchorążych 2, 30-084 Kraków https://orcid.org/0000-0002-1770-5889

DOI:

https://doi.org/10.18778/2544-7238.03.11

Słowa kluczowe:

dziecko przedwcześnie urodzone, IUGR, Hbd, skala Apgar, funkcje percepcyjne, funkcje poznawcze, diagnoza rozwojowa, stymulacja, terapia

Abstrakt

Dzięki ogromnemu postępowi wiedzy i technologiom medycznym ratuje się obecnie skrajnie niedojrzałe noworodki – nawet te o masie ciała poniżej 1000 g, urodzone z ciąży o czasie trwania krótszym niż 28 tygodni. Częstość urodzeń wcześniaków o masie ciała 1000–1500 g z ciąży trwającej 28–32 tygodnie wynosi w Polsce około 1%. Przedwczesne zakończenie ciąży stanowi poważny problem, szczególnie w aspekcie dalszych losów dziecka. Zagrożenia podlegają jednak pewnej ewolucji wraz z zaawansowaniem ciąży. Do powikłań okresu noworodkowego, będących istotnym elementem wpływającym na rokowania dotyczące życia i zdrowia noworodka urodzonego przedwcześnie, należą: uszkodzenia mózgu, zaburzenia oddychania, krążenia, zaburzenia pokarmowe, nieprawidłowości w obrębie narządów zmysłów. W praktyce logopedycznej spotykamy się coraz częściej z problemami dotykającymi dzieci przedwcześnie urodzonych, dotyczącymi między innymi dysfunkcji analizatorów zmysłów, co w istotny sposób przekłada się na funkcjonowanie poznawcze, a w konsekwencji na proces nabywania języka. Wcześniaki wymagają jak najwcześniejszej diagnostyki oraz stymulacji jako profilaktyki zaburzeń poznawczych i komunikacyjnych. Połączenie wczesnej interwencji medycznej i wczesnej stymulacji lub w skrajnych przypadkach konsekwentnie prowadzonej terapii neurobiologicznej zdaje się mieć największy wpływ na szanse rozwojowe i jakość życia tej grupy dzieci i ich rodzin.

Pobrania

Brak dostępnych danych do wyświetlenia.

Bibliografia

Bałanda A., Skurzak A., 2009, Testy (badania) przesiewowe wykonywane u noworodków, [w:] A. Bałanda (red.), Opieka nad noworodkiem, Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, s. 101–105.
Google Scholar

Cieszyńska J., 2009, Dysleksja jako zaburzenie linearnego porządkowania, „Biuletyn Logopedyczny”, nr 1, s. 11–17.
Google Scholar

Cieszyńska‑Rożek J., 2013, Metoda krakowska wobec zaburzeń rozwoju dzieci. Z perspektywy fenomenologii, neurobiologii i językoznawstwa, Kraków: Wydawnictwo Omega Stage System.
Google Scholar

Czajkowski K., 2009, Diagnostyka porodu przedwczesnego, „Perinatologia, Neonatologia, Ginekologia”, t. 2, z. 3, s. 165–168.
Google Scholar

Grabowska A., 2012, Lateralizacja funkcji psychicznych w mózgu, [w:] T. Górska, A. Grabowska, J. Zagrodzka (red.), Mózg a zachowanie, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, s. 443–488.
Google Scholar

Helwich E., 2002, Wcześniak, Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL.
Google Scholar

Helwich E., 2016, Wcześniactwo, https://www.mp.pl/pacjent/pediatria/choroby/noworodek/79079,wczesniactwo (dostęp: 18.06.2019).
Google Scholar

Jasińska E. A., Wasiluk A., 2010, Wewnątrzmaciczne ograniczenie wzrastania płodu (IUGR) jako problem kliniczny, „Perinatologia, Neonatologia, Ginekologia”, t. 3, z. 4, s. 255–261.
Google Scholar

Kaczorowska‑Bray K., Zielińska‑Burek M., 2012, Zaburzenia rozwoju psychoruchowego wpływające na rozwój mowy i języka dziecka, [w:] I. Nowakowska‑Kempna (red.), Studia z logopedii i neurologopedii, Kraków: Wojskowa Akademia Medyczna, s. 55–94.
Google Scholar

Klawiter A., 2006, Elementy kognitywistycznej teorii słyszenia, temporalności, [w:] W. Dziarnowska, A. Klawiter (red.), Mózg i jego umysły, Poznań: Wydawnictwo Zysk i S‑ka, s. 27–36.
Google Scholar

Kowalczykiewicz‑Kuta A., 2008, Opieka nad wcześniakiem w pierwszych latach życia, [w:] I. Pirogowicz, A. Steciwko (red.), Dziecko i jego środowisko. Noworodek przedwcześnie urodzony – trudności i satysfakcje, Wrocław: Wydawnictwo Continuo, s. 22–33.
Google Scholar

Kuśnierz M., Orłowska‑Popek Z. [w druku], Wczesna stymulacja dzieci z zespołem Downa – budowanie dróg nerwowych podczas ćwiczenia wszystkich funkcji poznawczych, [w:] H. Pawłowska‑Jaroń, E. Bielenda‑Mazur, A. Siudak (red.), Nowa logopedia, t. 8, Kraków: Collegium Columbinum.
Google Scholar

Leszczyńska‑Gorzelak B., Poniedziałek‑Czajkowska E., Oleszczuk J., 2006, Czynniki ryzyka przedwczesnego zakończenia ciąży, [w:] G. H. Bręborowicz, T. Paszkowski (red.), Poród przedwczesny, Poznań: Ośrodek Wydawnictw Naukowych, s. 201–206.
Google Scholar

Łobacz P., 1997, Nabywanie systemu fonologicznego a świadomość fonologiczna dzieci, [w:] H. Mierzejewska, M. Przybysz‑Piwkowa (red.), Rozwój poznawczy i rozwój językowy dzieci z trudnościami w komunikacji werbalnej, Warszawa: DiG, s. 26–40.
Google Scholar

Massaro D. W., 1994, Psychological aspects of speech perception, [w:] M. A. Gernsbacher (red.), Handbook of Psycholinguistics, San Diego: Academic Press, s. 219–263.
Google Scholar

Muszyńska A., Nadaj A., 2001, Retinopatia wcześniacza, „Nowa Pediatria”, nr 2, s. 32–37.
Google Scholar

Orłowska‑Popek Z., 2017a, Nauka czytania jako stymulacja rozwoju dziecka, [w:] M. Zaorska, A. Grabowski (red.), Bajka w przestrzeni naukowej i edukacyjnej, t. 12, Olsztyn: Pracownia Wydawnicza „ElSet”, s. 79–92.
Google Scholar

Orłowska‑Popek Z., 2017b, Programowanie języka w terapii logopedycznej na przykładzie rozwoju języka dzieci niesłyszących, Kraków: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.24917/9788380840720

Pawłowska‑Jaroń H., 2015, Specyfika rozwoju pre‑ i postnatalnego dzieci ze spektrum FASD. Zaburzenia komunikacji językowej, Kraków: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego.
Google Scholar

Poppel E., 1989, Granice świadomości, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Google Scholar

Przedpełska‑Winiarczyk M., Kułak W., 2011, Skala Apgar obecnie, „Problemy Higieny i Epidemiologii”, vol. 92(1), s. 25–29.
Google Scholar

Romer T. E., 2005, Zaburzenia wzrastania i odżywiania, [w:] A. Dobrzańska, J. Ryżyk (red.), Pediatria – podręcznik do Państwowego Egzaminu Lekarskiego i egzaminu specjalizacyjnego, Wrocław: Elsevier Urban & Spółka, s. 493–520.
Google Scholar

Rymarczyk K., 2014, Neurofizjologiczne uwarunkowania rozwoju dziecka – wpływ doświadczenia na rozwój układu nerwowego, [w:] R. Piotrowicz (red.), Interdyscyplinarne uwarunkowania rozwoju małego dziecka. Wybrane zagadnienia, Warszawa: Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej, s. 80-109.
Google Scholar

Spitzer M., 2008, Jak uczy się mózg?, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar

Springer S. P., Deutsch G., 1998, Lewy mózg, prawy mózg, Opole: Wydawnictwo Prószyński i S‑ka.
Google Scholar

Stachura A., [w druku], Zaburzenia poznawcze i językowe u dzieci przedwcześnie urodzonych, [w:] H. Pawłowska‑Jaroń, E. Bielenda‑Mazur, A. Siudak (red.), Nowa logopedia, t. 8, Kraków: Collegium Columbinum.
Google Scholar

Standardy opieki ambulatoryjnej nad dzieckiem urodzonym przedwcześnie. Zalecenia Polskiego Towarzystwa Neonatologicznego i Polskiego Towarzystwa Pediatrycznego, 2018, Warszawa: Media‑Press Sp. z o.o.
Google Scholar

Szczepański M., Kamianowska M., Grabowska M., 2009, Prognozowanie rozwoju noworodka urodzonego przedwcześnie, [w:] A. B. Pilewska‑Kozak (red.), Opieka nad wcześniakiem, Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, s. 223–237.
Google Scholar

Szeląg E., 2000, Percepcja czasu kluczem do poznania neuropsychologicznego podłoża mowy człowieka, „Psychologia – Etologia – Genetyka”, nr 1, s. 145–166.
Google Scholar

Szeląg E., 2012, Mózgowe mechanizmy mowy, [w:] T. Górska, A. Grabowska, J. Zagrodzka (red.), Mózg a zachowanie, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, s. 489–524.
Google Scholar

Szymankiewicz M., 2006, Podstawy patologii noworodka urodzonego przedwcześnie, [w:] G. H. Bręborowicz, T. Paszkowski (red.), Poród przedwczesny, Poznań: Ośrodek Wydawnictw Naukowych, s. 227–240.
Google Scholar

Tomasello M., 2002, Kulturowe źródła ludzkiego poznawania, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Google Scholar

Topczewska‑Cabanek A., Gyrczuk E., Kowalska M., Życińska K., Wardyn K. A., Nitsch‑Osuch A., 2015, Analiza wyników badania przesiewowego słuchu u noworodków wybranego oddziału neonatologicznego w latach 2009–2013, „Forum Medycyny Rodzinnej”, t. 9, nr 3, s. 261–263.
Google Scholar

Vetulani J., 2014, Mózg: fascynacje, problemy, tajemnice, Kraków: Wydawnictwo Homo Homini.
Google Scholar

Walas W., 2008, Bardzo trudne początki, czyli wcześniak w oddziale intensywnej terapii, [w:] I. Pirogowicz, A. Steciwko (red.), Dziecko i jego środowisko. Noworodek przedwcześnie urodzony – trudności i satysfakcje, Wrocław: Wydawnictwo Continuo, s. 7–21.
Google Scholar

Wendorff J., 2003, Neurologia dziecięca – postępy w pediatrii w roku 2002, „Medycyna Praktyczna Pediatria”, nr 2, s. 167–171.
Google Scholar

Zawitkowski P., Przeździęk M., Bednarczyk M., Klimont L., Stobnicka‑Stolarska P., Dereń D., Dylewska A., Kmita A., Lipska D., Solecki P., Szozda‑Bugajska A., 2018, Opieka i terapia rozwojowa dla wcześniaków i ich rodzin po wypisie ze szpitala (standard w zakresie fizjoterapii i logopedii), [w:] Standardy opieki ambulatoryjnej nad dzieckiem urodzonym przedwcześnie. Zalecenia Polskiego Towarzystwa Neonatologicznego i Polskiego Towarzystwa Pediatrycznego, Warszawa: Media‑Press Sp. z o.o., s. 41–66.
Google Scholar