(Lingwa)kultura w nauczaniu języka polskiego jako obcego – refleksje o przeszłości, teraźniejszości i przyszłości

Beata Grochala

doi:10.18778/0860-6587.31.02

Autor

Beata Grochala Uniwersytet Łódzki, Wydział Filologiczny, Instytut Filologii Polskiej i Logopedii, Zakład Lingwistyki Stosowanej i Kulturowej https://orcid.org/0000-0002-3885-8964

DOI:

https://doi.org/10.18778/0860-6587.31.02

Słowa kluczowe:

lingwakultura, nauczanie języka polskiego jako obcego, Grażyna Zarzycka, kulturoznawstwo glottodydaktyczne

Abstrakt

W 2004 roku Grażyna Zarzycka opublikowała artykuł Linguakultura – czym jest, jak ją badać i „otwierać”, w którym podkreśliła konieczność integracji języka i kultury oraz przedstawiła koncepcję lingwakultury Michaela Agara. Lingwakultura definiowana jest jako językowy obraz wartości, symboli i znaczeń charakterystycznych dla danej kultury. Publikacja G. Zarzyckiej była kluczowa dla rozwoju lingwakulturowego podejścia w polonistycznej glottodydaktyce, choć sama badaczka już wcześniej zajmowała się rolą kultury w nauczaniu języka polskiego, co ilustruje jej książka Dialog międzykulturowy z 2000 roku. Wraz z dynamicznym rozwojem glottodydaktyki polonistycznej powstały jej wewnętrzne podziały na subdyscypliny, w tym kulturoznawstwo glottodydaktyczne. Grażyna Zarzycka jest uznawana za jedną z czołowych postaci w tej dziedzinie. Jej prace, w tym doktorat z 1998 roku i książka habilitacyjna z 2006 roku, odegrały istotną rolę w rozwijaniu badań nad lingwakulturą. Należy wspomnieć o jej roli redaktorki naczelnej czasopisma „Acta Universitatis Lodziensis. Kształcenie Polonistyczne Cudzoziemców”, które przez wiele lat jednoczyło środowisko glottodydaktyczne i promowało rozwój tej dyscypliny. Dzięki jej zaangażowaniu czasopismo stało się ważnym forum dla badaczy i praktyków języka polskiego jako obcego.

Bibliografia

Agar M., 1994, Language Shock. Understanding the Culture of Conversation, New York.
Google Scholar

Dobesz U., Jelonkiewicz M., Zarzycka G., 2004, Projekt leksykonu kultury polskiej dla cudzoziemców, w: A. Dąbrowska (red.), Wrocławska dyskusja o języku polskim, Wrocław, s. 509–519.
Google Scholar

Kajak P., 2020, Kultura popularna w nauczaniu polszczyzny jako języka obcego. Wstęp do kulturoznawstwa glottodydaktycznego, Warszawa.
Google Scholar

Nagórko A., Łaziński M., Burkhardt H., 2004, Dystynktywny słownik synonimów, Kraków.
Google Scholar

Zarzycka G., 2000, Dialog międzykulturowy. Teoria oraz opis komunikowania się cudzoziemców przyswajających język polski, Łódź.
Google Scholar

Zarzycka G., 2004a, Linguakultura – czym jest, jak ją badać i „otwierać”, w: A. Dąbrowska (red.), Wrocławska dyskusja o języku polskim jako obcym, Wrocław, s. 435–443.
Google Scholar

Zarzycka G., 2004b, „Mały leksykon kultury polskiej dla cudzoziemców”. Opis koncepcji, w: W.T. Miodunka (red.), Kultura w nauczaniu języka polskiego jako obcego, Kraków, s. 151–161.
Google Scholar

Zarzycka G., 2005a, Sposoby określania osób czarnoskórych w prasie lokalnej, „Etnolingwistyka”, nr 17, s. 241–259.
Google Scholar

Zarzycka G., 2005b, Linguakultura polska – próba opisu (na marginesie powstającego „Podręcznego leksykonu kultury polskiej dla cudzoziemców”), w: P. Garncarek (red.), Nauczanie języka polskiego jako obcego i polskiej kultury w nowej rzeczywistości europejskiej, Warszawa, s. 313–326.
Google Scholar

Zarzycka G., 2006, Dyskurs prasowy o „Łódzkiej Wieży Babel” (na podstawie tekstów publicystycznych z lat 1989–2003), Łódź.
Google Scholar

Zarzycka G., 2008, Jak powstają hasła do „Leksykonu kultury polskiej dla cudzoziemców”?, „Acta Universitatis Lodziensis. Kształcenie Polonistyczne Cudzoziemców”, t. 16, s. 183–183.
Google Scholar

Zarzycka G., 2010a, Incydenty krytyczne, czyli najtrudniejsze doświadczenia słuchaczy Studium Języka Polskiego dla Cudzoziemców UŁ, „Acta Universitatis Lodziensis. Kształcenie Polonistyczne Cudzoziemców”, t. 17, s. 63–76.
Google Scholar

Zarzycka G., 2010b, Skrzydlate słowa w procesie nauczania języka polskiego jako obcego. Propozycje programowe, w: P. Garncarek, P. Kajak, A. Zieniewicz (red.), Kanon kultury w nauczaniu języka polskiego jako obcego, Warszawa, s. 121–142.
Google Scholar

Zarzycka G., 2011, Jan Paweł II jako temat kulturowy, „Acta Universitatis Lodziensis. Kształcenie Polonistyczne Cudzoziemców”, t. 18, s. 99–110.
Google Scholar

Zarzycka G., 2015, Wybrane cytaty francuskie w polszczyźnie. Opis badania pilotażowego ukierunkowanego na sprawdzenie ich zakorzenienia, rozumienia i sposobów użycia, w: A. Zieniewicz, A. Rabczyk (red.), Czym kultura polska może uwieść frankofona?, Warszawa, s. 111–132.
Google Scholar

Zarzycka G., 2016a, Językowa edukacja medialna kolejnym wyzwaniem dla glottodydaktyki polonistycznej? Studium problemu w świetle rezultatów projektu międzynarodowego LiME – Languages in Media, w: A. Majewska-Wójcik, J. Klimek-Grądzka, Nauczanie języka polskiego jako obcego. Tradycje i innowacje, tom 2, Lublin, s. 157–178.
Google Scholar

Zarzycka G., 2016b, O wspólnocie dyskursywnej glottodydaktyków polonistycznych, w: P.E. Gębal, I. Janowska (red.), O lepsze jutro studiów polonistycznych w świecie. Glottodydaktyka polonistyczna dziś, Kraków, s. 15–34.
Google Scholar

Zarzycka G., 2017a, Glottodydaktyk w roli badacza. Wyzwania, dylematy, wymagane kompetencje, w: E. Kubicka, M. Berend, M. Rittner (red.), Nowe perspektywy w nauczaniu języka polskiego jako obcego IV, Toruń, s. 17–30.
Google Scholar

Zarzycka G., 2017b, Glottodydaktyka polonistyczna w procesie rozwoju. Rozważania na marginesie monografii Władysława T. Miodunki, „Poradnik Językowy”, z. 8, s. 56–73.
Google Scholar

Zarzycka G., 2019a, Dyskurs – dyskursologia – glottodydaktyka polonistyczna, „Acta Universitatis Lodziensis. Kształcenie Polonistyczne Cudzoziemców”, t. 25, s. 27–42. https://doi.org/10.18778/0860-6587.25.03
Google Scholar

Zarzycka G., 2019b, Kulturemy polskie – punkty widzenia, techniki ich wydobywania i negocjowania. Stosowanie perspektywy etnolingwistycznej w glottodydaktyce polonistycznej, „Acta Universitatis Lodziensis. Kształcenie Polonistyczne Cudzoziemców”, t. 26, s. 99–110. https://doi.org/10.18778/0860-6587.26.29
Google Scholar

Zarzycka G., 2021, Glottokulturoznawstwo (także polonistyczne) jako jeszcze jedna subdziedzina naukowa glottodydaktyki, w: A. Seretny, E. Lipińska (red.), Dydaktyka języka polskiego jako nierodzimego: konteksty–dylematy–trendy, Kraków, s. 313–340.
Google Scholar

Zarzycka G., 2022, Glottodydaktyczne spotkania z Olgą Tokarczuk i jej twórczością. Opis wybranych form włączania treści literackich do nauczania języka polskiego jako obcego studentów zagranicznych na kierunkach humanistycznych, „Acta Universitatis Lodziensis. Kształcenie Polonistyczne Cudzoziemców”, t. 29, s. 191–211. https://doi.org/10.18778/0860-6587.29.13
Google Scholar

Zarzycka G., 2023, Wybrane słowa klucze i frazy kluczowe glottokulturoznawstwa polonistycznego, w: A. Dąbrowska, M. Jura (red.), Polonistyka światowa: archiwa i współczesność, tom 3: Glottodydaktyka i językoznawstwo, Wrocław, s. 33–49.
Google Scholar

Zarzycka G., 2024, Interkulturowe i lingwakulturowe warstwy opowiadania Olgi Tokarczuk „Profesor Andrews w Warszawie”. Wgląd w proces czytania tekstu przez uczących się języka polskiego jako obcego, „Acta Universitatis Lodziensis. Kształcenie Polonistyczne Cudzoziemców”, t. 31, s. 29–48. https://doi.org/10.18778/0860-6587.31.03
Google Scholar

Zarzycka G., Jelonkiewicz M., 2004, Indeks haseł do „Małego leksykonu kultury polskiej dla cudzoziemców”, w: W.T. Miodunka (red.), Kultura w nauczaniu języka polskiego jako obcego, Kraków, s. 161–171.
Google Scholar

Zarzycka G., Rudziński S., 2013, Multimedialna gra „I SPY” w świetle założeń podejścia zadaniowego do nauczania i uczenia się języków obcych, „Acta Universitatis Lodziensis. Kształcenie Polonistyczne Cudzoziemców”, t. 20, s. 249–259.
Google Scholar