Origin of entail and settlement relations in the estate of the Toll Family near Uniejów
DOI:
https://doi.org/10.18778/2299-8403.06.06Keywords:
historical geography, settlement, village, Toll family, entail, 19th centuryAbstract
The article presents settlement relations in an entailed estate near Uniejów in the 19th and the beginning of the 20th century. Geo-historical analysis covers the issue of settlement origins and transformations, including the morphology of the countryside. It attempts a reconstruction of the circumstances of the origin of donation on the basis of a ukase (an edict of the tsar) of 1836, and presents, from the spatial perspective, the development of selected social and economic aspects of the functioning of the entailed estate in question. Special attention is devoted to changes in rural settlement resulting from two massive agrarian reforms which caused the transformation of rural settlement systems.
References
Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie, Zbiór kartograficzny, Dobra Rządowe Ekonomii Uniejów na Mapie Ogólnej Dóbr i Lasów Rządowych w Królestwie Polskim, ułożonej przez J. Rakowskiego w 1825 r., sygn. 88–10.
Google Scholar
Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie, Zbiór kartograficzny, Plan wsi Spicymierz z 1804 r., sygn. 344–4.
Google Scholar
Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie, Zbiór kartograficzny, Plan wsi Spicymierz z 1839 r., sygn. 185–1.
Google Scholar
Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie, Zbiór kartograficzny, Plan wsi Ostrowsko z 1839 r., sygn. 185–1.
Google Scholar
Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie, Zbiór kartograficzny, Plan wsi Ostrowsko z 1861 r., sygn. 184–4.
Google Scholar
Archiwum Państwowe w Łodzi, Rząd Guberni Kaliskiej, sygn. 2334.
Google Scholar
Archiwum Państwowe w Łodzi, Urząd Gubernialny Kaliski do Spraw Włościańskich, sygn. 964.
Google Scholar
Archiwum Towarzystwa Przyjaciół Uniejowa, zbiory Tatiany Toll Yarigin.
Google Scholar
Dziennik Praw Królestwa Polskiego, 1836, t. 17; 1837, t. 20; 1866, t. 66.
Google Scholar
Pamjatnaja knižka Kališskoj gubernii na 1880 god, Kalisz 1880.
Google Scholar
Tabella miast, wsi i osad Królestwa Polskiego z wyrażeniem ich położenia i ludność alfabetycznie ułożona, t. 1 i 2, Warszawa 1827.
Google Scholar
Wojewódzki Konserwator Zabytków w Łodzi, Karta inwentaryzacyjna cerkwi w Uniejowie, nr A-397/139.
Google Scholar
Wojewódzki Konserwator Zabytków w Łodzi, Karta inwentaryzacyjna zamku w Uniejowie, nr 256/714/A.
Google Scholar
Bernhardi von T., Denkwürdigkeiten aus dem Leben des Grafen von Toll, 2. Auflage, Leipzig 1866.
Google Scholar
Brodowska H., Historia społeczno-gospodarcza chłopów w zaborze rosyjskim, [w:] Historia chłopów polskich, red. S. Inglot, t. 2, Wrocław 1972.
Google Scholar
Chilczuk M., Osadnictwo wiejskie Polski (Formy i układy przestrzenne), Warszawa 1970.
Google Scholar
Chomać R., Zmiany własności struktury agrarnej guberni kaliskiej w latach 1864–1914, ,,Rocznik Kaliski”, 1968, 1.
Google Scholar
Ciekliński Z., Januszkiewicz J., Uniejów, Łódź 1970.
Google Scholar
Figlus T., Rozwój osadnictwa wiejskiego w kluczu uniejowskim dóbr arcybiskupów gnieźnieńskich, „Biuletyn Uniejowski” 2016, t. 5.
Google Scholar
Figlus T., Zróżnicowanie morfogenetyczne wsi na obszarze gminy Uniejów, ,,Biuletyn Uniejowski” 2014, t. 3.
Google Scholar
Figlus T., Rozwój układu ruralistycznego Spicymierza na tle dziejów osadnictwa w świetle badań geograficzno-historycznych i archeologicznych, ,,Biuletyn Uniejowski” 2015, t. 4.
Google Scholar
Genealogisches Handbuch der baltischen Ritterschaften, Teil 2: Estland, Görlitz 1930.
Google Scholar
Grabarczyk T., Kowalska-Pietrzak A., Szymczak J., Uniejowskie strony – karty z przeszłości odległej, nieznanej i bliskiej gminy Uniejów, Łódź–Uniejów 2008.
Google Scholar
Grabski W., Bezrolni i majoraty, ,,Biblioteka Warszawska” 1910, 70 (829).
Google Scholar
Grabski W., Historia wsi w Polsce, Warszawa 2004.
Google Scholar
Groniowski K., Uwłaszczenie chłopów w Polsce, Warszawa 1976.
Google Scholar
Krantz L., Zamek w Uniejowie, Warszawa–Poznań 1980.
Google Scholar
Kukulski J., Donacje paskiewiczowskie w okresie reform agrarnych, Kielce 1987.
Google Scholar
Kukulski J., Generałowie carscy i ich majątki ziemskie w Królestwie Polskim (1835–1920), Warszawa 2007.
Google Scholar
Kukulski J., Państwo – chłopi – kościół w okresie wielkich reform ziemskich Królestwa Polskiego w latach 1768–1890, Piotrków Trybunalski 2007.
Google Scholar
Leszczyński M., Ostrołęka 1831, Warszawa 2011.
Google Scholar
Myszkorowska-Olczak G., Zespoły folwarczne na terenie gminy Uniejów, ,,Biuletyn Uniejowski” 2013, t. 2.
Google Scholar
Pełka B., Lata zaborów, [w:] Uniejów. Dzieje miasta, red. J. Szymczak, Uniejów–Łódź 1995.
Google Scholar
Pełka B., Uniejów w okresie II Rzeczypospolitej, Uniejów. Dzieje miasta, red. J. Szymczak, Uniejów–Łódź 1995.
Google Scholar
Piątkowski S., Majorat Iwana Paskiewicza w guberni lubelskiej (1840–1856). Karta z biografii Księcia Namiestnika Królestwa Polskiego, [w:] Studia z dziejów ziemian 1795–1944, red. A. Koprukowniak, Lublin 2005.
Google Scholar
Salm J., Zabytki Uniejowa. Urbanistyka i architektura, [w:] Uniejów. Dzieje miasta, red. J. Szymczak, Uniejów–Łódź 1995.
Google Scholar
Stankiewicz Z., Zasady uwłaszczenia chłopów w Królestwie Polskim, [w:] Studia i Materiały do Dziejów Łodzi i okręgu łódzkiego. Uwłaszczenie chłopów i mieszczan rolników, red. H. Brodowska, Łódź 1966.
Google Scholar
Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, red. F. Sulimierski, B. Chlebowski, t. 1–14, Warszawa 1880–1914.
Google Scholar
Szczepański B., Rozwój rolnictwa, [w:] Dzieje Wielkopolski, t. 2, red. W. Jakóbczyk, Poznań 1973.
Google Scholar
Szulc H., Morfogeneza osiedli wiejskich w Polsce, Wrocław 1995.
Google Scholar
Tuderek A., Wieś Księżomierz – stosunki gospodarczo-społeczne w XIX stuleciu, ,,Teka Komisji Historycznej OL Lublin” 2009, 6.
Google Scholar
Wójcik T., Tollowie, ,,W Uniejowie – Pismo Towarzystwa Przyjaciół Uniejowa” 2016, nr 67.
Google Scholar
Zubowski P., Cerkwie prawosławne Łodzi i regionu łódzkiego w dwudziestoleciu międzywojennym (1918–1939), Białystok 2014.
Google Scholar
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
