Gatunki inwazyjne w dolinie środkowej Warty

Błażej Chmielecki; Leszek Kucharski

doi:10.18778/2299-8403.07.06

Autor

Błażej Chmielecki Błażej Chmielecki, dr, absolwent Uniwersytetu Łódzkiego, Wydziału Biologii i Ochrony Środowiska i Studium Doktoranckiego Ekologia i Ochrona Środowiska, 90-237 Łódź, ul. Banacha 1/3
Leszek Kucharski Leszek Kucharski, dr hab., prof. nadzw. UŁ, Uniwersytet Łódzki, Wydział Biologii i Ochrony Środowiska, Zakład Ochrony Przyrody, 90-237 Łódź, ul. Banacha 1/3

DOI:

https://doi.org/10.18778/2299-8403.07.06

Słowa kluczowe:

gatunki inwazyjne, siedlisko przyrodnicze, dolina Warty

Abstrakt

Analizą objęto inwazyjne gatunki roślin w środkowym odcinku doliny Warty. Badania prowadzono metodą transektów. Stwierdzono 21 gatunków roślin inwazyjnych. Najliczniej notowano: przymiotno kanadyjskie Conyza canadensis, klon jesionolistny Acer negundo, uczep amerykański Bidens frondosa, nawłoć kanadyjską Solidago canadensis oraz moczarkę kanadyjską Elodea canadensis. Gatunki inwazyjne występowały w 12 typach siedlisk przyrodniczych. Najliczniej stwierdzano je w lasach łęgowych (związek Alno-Ulmion) i zbiorowiskach porośniętych roślinnością ruderalną (związek Sisymbrion officinalis). Dość licznie występowały również w zbiorowiskach murawowych ze związków Corynephorion canescentis i Vicio-Potentillion argenteae oraz w płatach roślinności terofitów letnich z rzędu Bidentetalia tripartiti. Conyza canadensis, Acer negundo i Bidens frondosa występowały w największej liczbie siedlisk. Najbogatsze w gatunki inwazyjne roślin były transekty położone w pobliżu Uniejowa. Analiza wyników badań pozwala ocenić florę badanego odcinka doliny Warty jako zmienioną w średnim stopniu w wyniku inwazji obcych gatunków roślin.

Bibliografia

Anioł-Kwiatkowska J., Moczarka kanadyjska Elodea canadensis, [w:] Inwazyjne gatunki roślin ekosystemów mokradłowych Polski, red. Z. Dajdok, P. Pawlaczyk, Wyd. Klubu Przyrodników, Świebodzin 2009.
Google Scholar

Burkart M., River corridor plants (Stromtalplanzen) in Central European lowland: a review of a poorly understood plant distribution pattern, „Global Ecology and Biogeography” 2001, nr 10, s. 449–468.
Google Scholar

Chmura D. 2009, Inwazyjne gatunki drzew mokradeł Polski – klon jesionolistny Acer negundo i jesion pensylwański Fraxinus pennsylvanica, [w:] Inwazyjne gatunki roślin ekosystemów mokradłowych Polski, red. Z. Dajdok, P. Pawlaczyk, Wyd. Klubu Przyrodników, Świebodzin 2009.
Google Scholar

Cronk Q.C.B., Fuller J.L., Plant invaders. The threat to natural ecosystems, Earthscan Publications Ltd, London and Sterling 2001.
Google Scholar

Daehler C.C., Carino D.A., Predicting invasive plants: prospectus for a general screening system based on current regional models, „Biological Invasions” 2000, nr 2, s. 92–103.
Google Scholar

Dajdok Z., Pawlaczyk P. (red.), Inwazyjne gatunki roślin ekosystemów mokradłowych Polski, Wyd. Klubu Przyrodników, Świebodzin 2009.
Google Scholar

Dajdok Z., Tokarska-Guzik B., Doliny rzeczne i wody stojące jako siedliska gatunków inwazyjnych, [w:] Inwazyjne gatunki roślin ekosystemów mokradłowych Polski, red. Z. Dajdok, P. Pawlaczyk, Wyd. Klubu Przyrodników, Świebodzin 2009.
Google Scholar

Dzieduszyńska D., Kittel P., Basen uniejowski – historia i stan badań paleogeograficznych w Uniwersytecie Łódzkim, „Biuletyn Uniejowski” 2012, t. 1, s. 189–203.
Google Scholar

Faliński J.B., Antropogeniczna roślinność Puszczy Białowieskiej jako wynik synantropizacji naturalnego kompleksu leśnego, „Rozprawy Uniwersytetu Warszawskiego” 1966, nr 13, s. 266.
Google Scholar

Genovesi P., Shine C., European strategy on invasive alien species, „Nature and Environment”, Council of Europe Publishing, 2004, nr 137, s. 1–68.
Google Scholar

Hao J.H., Qiang S., Liu Q.Q., Cao F., Reproductive traits associated with invasiveness in Conyza sumatrensis, „Journal of Systematics and Evolution” 2009, nr 47, s. 245–254.
Google Scholar

Hulme P.E., Biological invasions in Europe: drivers, pressures, states, impacts and responses, [w:] Biodiversity Under Threat, red. R. Hester, R.M. Harrison, Issues in Environmental Science and Technology 2007, nr 25, s. 56–80.
Google Scholar

Jones C.C., Acker S.A., Halpern C.B., Combining local- and large-scale models to predict the distributions of invasive plant species, „Ecological Applications” 2010, nr 20(2), s. 311–326.
Google Scholar

Karlsson L.M., Milberg P., Comparing after ripening response and germination requirements of Conyza canadensis and C. bonariensis (Asteracae) through logistics functions, „Weed Research” 2007, nr 47, s. 433–441.
Google Scholar

Koba J., Alien and invasive plant species in plant communities of floodplain forests of the Małopolska Upland, „Annales UMCS, sec. C” 2014, nr 69(2), s. 19–28.
Google Scholar

Kobojek E., Krajobraz kulturowy doliny Warty w okolicach Uniejowa, „Biuletyn Uniejowski” 2016, t. 5, s. 175–191.
Google Scholar

Kobojek E., Położenie fizycznogeograficzne miasta i gminy Uniejów, „Biuletyn Uniejowski” 2012, t. 1, s. 9–22.
Google Scholar

Kołaczkowska E., Obce inwazyjne gatunki roślin w krajobrazie dolin Świdra i Rządzy, „Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego” 2010, nr 13, s. 152–163.
Google Scholar

Kondracki J., Geografia regionalna Polski, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2002.
Google Scholar

Kopeć D., Kucharski L., Zając I., Flora, [w:] Pradolina Bzury-Neru. Monografia przyrodnicza obszaru Natura 2000, red. L. Kucharski, D. Kopeć, Towarzystwo Przyrodników Ziemi Łódzkiej, Łódź 2014.
Google Scholar

Krebs J.Ch., Ekologia. Eksperymentalna analiza rozmieszczenia i liczebności, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2001.
Google Scholar

Krzysztofiak L., Zwalczanie barszczu Sosnowskiego na Suwalszczyźnie, [w:] Inwazyjne gatunki roślin ekosystemów mokradłowych Polski, red. Z. Dajdok, P. Pawlaczyk, Wyd. Klubu Przyrodników, Świebodzin 2009.
Google Scholar

Kucharski L., Barcka A., Chmielecki B., Flora starorzeczy w dolinie Warty – stan, zagrożenia i możliwości ochrony, „Biuletyn Uniejowski” 2013, t. 2, s. 23–38.
Google Scholar

Mack R.N., Simberloff D.S., Lonsdale W.M., Evans H., Clout M., Bazzaz F.A., Biotic invasions: Causes, epidemiology, global consequences, and control, „Ecological Applications” 2000, nr 10, s. 689–710.
Google Scholar

Matuszkiewicz W., Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2005.
Google Scholar

Mirek Z., Piękoś-Mirkowa H., Zając A., Zając M., Flowering plants and pteridophytes of Poland. A checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski, W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, Kraków 2002.
Google Scholar

Mooney H.A., Hoobs R.J. (red.), Invasive species in a changing world. A project of SCOPE, The Scientific Committee on Problems of the Environment. Island Press, Washington, D.C.–Covelo, California, 2000.
Google Scholar

Najbereg K., Solarz W., Gatunki obce. Przyczyny inwazyjnych zachowań i metody zwalczania, „Kosmos” 2016, nr 65(1), s. 81–91.
Google Scholar

Nowak A., Kącki Z., Gatunki z rodzaju nawłoć Solidago spp, [w:] Inwazyjne gatunki roślin ekosystemów mokradłowych Polski, red. Z. Dajdok, P. Pawlaczyk, Wyd. Klubu Przyrodników, Świebodzin 2009.
Google Scholar

Obidziński A., Kołaczkowska E., Otręba A. (red.), Metody zwalczania obcych gatunków roślin występujących na terenach Puszczy Kampinoskiej, Kampinoski Park Narodowy, Izabelin 2016.
Google Scholar

Otręba A., Michalska-Hejduk D. (red.), Inwazyjne gatunki roślin w Kampinoskim Parku Narodowym i w jego sąsiedztwie, Kampinoski Park Narodowy, Izabelin 2014.
Google Scholar

Petera-Zganiacz J., Forysiak J., Historia rozwoju doliny Warty w basenie uniejowskim, „Biuletyn Uniejowski” 2012, t. 1, s. 23–41.
Google Scholar

Pyšek P., Richardson D,M., Rejmánek M., Webster G.L., Williamson M., Kirschner J., Alien plants in checklists and flores: towards better communication between taxonomists and ecologists, „Taxon” 2004, nr 53(1), s. 131–143.
Google Scholar

Richardson D.M., Pyšek P., Rejmánek M., Barbour M.G., Panetta F.D., West C.J., Naturalization and invasion of alien plant: concepts and definitions, „Diversity and Distributions” 2000, nr 6, s. 93–107.
Google Scholar

Sala O.E., Chapin III F.S., Armesto J.J., Berlow E., Bloomfield J., Dirzo R., Huber-Sanwald E., Huenneke L.F., Jackson R.B., Kinzig A., Leemans R., Lodge D.M., Mooney H.A., Oesterheld M., Poff N.L., Sykes M.T., Walker B.H., Walker M., Wall D.H., Global biodiversity scenarios for the year 2100, „Science” 2000, nr 287 issue 5459, s. 1770–1774.
Google Scholar

Solarz W., Przyczyny i skutki inwazji biologicznych na świecie i w Polsce, „Studia i Materiały CEPL w Rogowie” 2012, nr 33(4), s. 9–14.
Google Scholar

Thiele J., Otte A., Invasion patterns of Heracleum mantegazzianum in Germany on the regional and landscape scales, „Journal for Nature Conservation” 2008, nr 16(2), s. 61–71.
Google Scholar

Thuiller W., Albert C., Araújo M.B., Berrv P.M., Guisan A., Hickler T., Midgley G.F., Paterson J., Schurr F.M., Sykes M.T., Zimmermann N.E., Predicting global change impacts on plant species’ distributions: Future challenges, „Perspectives in Plant Ecology, Evolution and Systematics” 2008, nr 9(3–4), s. 137–152.
Google Scholar

Tokarska-Guzik B., The Establishment and Spread of Alien Plant Species (Kenophytes) in the Flora of Poland, Wyd. Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2005.
Google Scholar

Tokarska-Guzik B, Koszela K., Program zwalczania inwazyjnych gatunków z rodzaju rdestowiec Reynoutria (Fallopia) na obszarze ostoi siedliskowej Natura 2000 „Graniczny Meander Odry”, [w:] Inwazyjne gatunki roślin ekosystemów mokradłowych Polski, red. Z. Dajdok, P. Pawlaczyk, Wyd. Klubu Przyrodników, Świebodzin 2009.
Google Scholar

Tokarska-Guzik B., Dajdok Z., Zając M., Zając A., Urbisz A., Danielewicz W., Hołdyński C., Rośliny obcego pochodzenia w Polsce ze szczególnym uwzględnieniem gatunków inwazyjnych, Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska, Warszawa 2014.
Google Scholar

Tomiałojć L. (red.), Ochrona przyrody i środowiska w dolinach nizinnych rzek Polski, Komitet Ochrony Przyrody, Instytut Ochrony Przyrody, Polska Akademia Nauk, Kraków 1993.
Google Scholar

Urbisz A., Urbisz A., Błażyca B., Tokarska-Guzik B., Uczep amerykański Bidens frondosa, [w:] Inwazyjne gatunki roślin ekosystemów mokradłowych Polski, red. Z. Dajdok, P. Pawlaczyk, Wyd. Klubu Przyrodników, Świebodzin 2009.
Google Scholar

Wróbel D., Zróżnicowanie fitocenotyczne wybranych gatunków inwazyjnych w dolinach rzecznych Karpat i Kotliny Sandomierskiej, „Fragmenta Floristica et Geobotanica Polonica” 2015, nr 22(1), s. 47–63.
Google Scholar

Zając M., Zając A. 2001. Success Factors enabling the penetration of Mountain areas by kenophytes: an example from the northern Polish Carpathians, [w:] Plant Invasions: Species Ecology and Ecosystem Management, red. G. Brundu, J. Brock, I Camara, L. Child, M. Wade, Backhuys Publishers, Leiden, 2001.
Google Scholar