Dendroflora cmentarzy w gminie Uniejów – stan i problemy ochrony

Błażej Chmielecki; Leszek Kucharski

doi:10.18778/2299-8403.04.07

Autor

Błażej Chmielecki Uniwersytet Łódzki, Wydział Biologii i Ochrony Środowiska, 90–237 Łódź, ul. Banacha 1/3
Leszek Kucharski Katedra Ochrony Przyrody, Wydział Biologii i Ochrony Środowiska, Uniwersytet Łódzki, 90–237 Łódź, ul. Banacha 1/3

DOI:

https://doi.org/10.18778/2299-8403.04.07

Słowa kluczowe:

dendroflora, cmentarze, Uniejów, Wielenin

Abstrakt

Badaniami objęto roślinność krzewiastą i drzewiastą ośmiu obiektów leżących na terenie gminy Uniejów. Cztery z nich to tereny leżące wokół kościołów, zwane tu cmentarzami przykościelnymi, pozostałe to cmentarze grzebalne. Znajdują się one w miejscowościach: Uniejów, Wilamów, Spycimierz i Wielenin. W obiektach tych odnotowano 43 taksony drzew i krzewów, wśród nich 28 gatunków i 14 odmian oraz taksonu w randze rodzaju (Rosa). Analizowana dendroflora składa się z 22 gatunków drzew, 10 gatunków krzewów oraz jednego gatunku pnącza. Połowa z odnotowanych taksonów to gatunki lub odmiany drzew oraz krzewów nagonasiennych. Większość osobników z tej grupy drzew i krzewów pochodzi z nowych nasadzeń, nie starszych niż 20 lat. Obiektami o najbogatszej dendroflorze są cmentarze grzebalne w Uniejowie (23 taksony) i Wieleninie (19 taksonów). Najczęściej notowanym drzewem była lipa drobnolistna (Tilia cordata), a gatunkiem występującym na największej liczbie obiektów żywotnik zachodni (Thuja occidentalis). W badanych obiektach stwierdzono 14 drzew o rozmiarach pomnikowych. Zaproponowano objęcie ich ochroną prawną. Negatywnym zjawiskiem obserwowanym na cmentarzach gminy Uniejów jest uzupełnianie wysokiej zieleni gatunkami obcymi dla rodzimej flory, szczególnie drzewami i krzewami iglastymi.

Bibliografia

Antkowiak W., Heine A., Dendroflora and current state of historic cemeteries of the Koło District in Central Poland, „Roczniki Akademii Rolniczej w Poznaniu”, 373, Bot.-Stec. 9, 2005.
Google Scholar

Bugała W., Drzewa i krzewy dla terenów zieleni, PWRiL, Warszawa 2000.
Google Scholar

Chańko J., Salm J., Cmentarze, [w:] J. Szymczak (red.), Uniejów. Dzieje miasta, Towarzystwo Przyjaciół Uniejowa, Polskie Towarzystwo Historyczne, Łódź–Uniejów 1995.
Google Scholar

Chojnacka M., Założenia cmentarne w krajobrazie wsi Lednickiego Parku Krajobrazowego. Kompozycje, zagrożenia, problemy rewaloryzacji, „Acta Scientiarum Polonorum”, Administratio Locorum, 9 (2), 2010.
Google Scholar

Czarna A., Flora naczyniowa cmentarzy ewangelickich w Koźminie i Koźmińcu (Nizina Wielkopolska), „Roczniki Akademii Rolniczej w Poznaniu”, 384, Bot. 4, 2001.
Google Scholar

Czarna A., Flora naczyniowa cmentarzy na terenie Jarocina, „Roczniki Akademii Rolniczej w Poznaniu”, 363, Botanika 7, 2004.
Google Scholar

Dębicz R., Zieleń cmentarzy w krajobrazie wsi Dolnego Śląska, Wydawnictwo Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu, Wrocław 2012.
Google Scholar

Długozima A., Cmentarze jako ogrody żywych i umarłych, Wyd. Sztuka Ogrodu. Sztuka Krajobrazu – Beata Gawryszewska, Warszawa 2011.
Google Scholar

Galera H., Sudnik-Wójcikowska B., Lisowska M., Flora cmentarzy lewobrzeżnej Warszawy na tle flory miasta, „Fragmenta Floristica et Geobotanica”, 38, 1, 1993.
Google Scholar

Graf A., Flora und Vegetation der Friedhöfe in Berlin West, Verh. Berl. Bot. Ver., 5, 1986.
Google Scholar

Jędrzejko K., Rahmonov O., Banaszek J., Flora naczyniowa (Trachophyta) cmentarzy w Czeladzi, [w:] Cmentarze i ogrody w krajobrazie. O sacrum, symbolice, kompozycji i przemijaniu, „Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego”, 22, 2013.
Google Scholar

Jędrzejko K., Walusiak E., Flora gatunków naczyniowych oraz ich zespoły i mikrozbiorowiska na wybranych cmentarzach w regionie Podbeskidzia Zachodniego (Polska Południowa), „Ekologia”, 3, 2008.
Google Scholar

Jędrzejko K., Walusiak E., Wieloaspektowość i specyfika kulturowa badań przyrodniczych na cmentarzach – w nawiązaniu do analiz florystycznych i fitosocjologicznych na obszarze Podbeskidzia Zachodniokarpackiego (Pogórze Śląskie i Wielickie), „Problemy Ekologii”, 14, 2, 2010.
Google Scholar

Karczmarz K., Trzaskowska E., Analiza dendroflory założeń cmentarnych w krajobrazie miasta i wsi Lubelszczyzny, Teka Kom. Arch. Urb. Stud. Krajobr. – OL PAN, 9, 4, 2013.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.35784/teka.2560

Kolbuszowski J., Cmentarze, Wydawnictwo Dolnośląskie, Wrocław 1996.
Google Scholar

Kościelny S., Sękowski B., Drzewa i krzewy klucze do oznaczania, PWRiL, Warszawa 1971.
Google Scholar

Kuczowski A., Kuczowski J., Dawne cmentarze i miejsca pamięci na terenie gminy Brojce, powiat gryficki, „Nasze Pomorze” 12, 2010.
Google Scholar

Laivinš M., Jermacāne S., Emergence of certain neophytic plant communities in the vicinity of cemeteries in Latvia, „Botanica Lithuanica”, 6, 2, 2000.
Google Scholar

Laske D., Friedhöfe – ökologishe Nischen im besiedelten Raum, „Natur Wissenschaften“, 61, 1994.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1007/BF01138546

Macioti M.I., Mity i magie ziół, Universitas, Kraków 2006.
Google Scholar

Mirek Z., Piękoś-Mirkowa H., Zając A., Zając M., Flowering plants and pteridophytes of Poland. A. Checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski, W. Szafer Institute of Botany, PAN, Kraków 2002.
Google Scholar

Molganova N.A., Ovesnov S.A., Woody and shrub plants of cultural-memorial park „Egoshihinsk cemetery”, Wiestn. Udm. un-ta. Ser. Biologia. Nauki o Zemle, 3, 2014.
Google Scholar

Nicieja S., Cmentarze – panteony wybitnych Polaków, [w:] O. Czerner, I. Juszkiewicz, Sztuka cmentarna, ICOMOS Polish National Comittee, Museum of Art, Warszawa 1995.
Google Scholar

Niemira A., Rocznik Diecezji Włocławskiej, Wydawnictwo Duszpasterstwa Rolników, Włocławek 2008.
Google Scholar

Pasierb J.S., Ochrona zabytków sztuki kościelnej, Bibl. Tow. Opieki nad Zabytkami, Warszawa 1995.
Google Scholar

Pietrzak J., Problemy ochrony drzew i krzewów pomnikowych w Polsce, „Zarządzanie Ochroną Przyrody w Polsce”, 4, 2010.
Google Scholar

Pyšek P., Floristisch- und Vegetationsverhältnisse des Zentralen Friedhofs in der Stadt Plezen, Folia Mus. Rer. Natur. Bohem. Occ. Botanica, 25, 1987.
Google Scholar

Rydzewska A., Analiza dendroflory zabytkowych cmentarzy ewangelickich północnej części województwa wielkopolskiego, Teka Kom. Arch. Urb. Stud. Krajobr. – OL PAN, 2008.
Google Scholar

Seneta W., Dendrologia, t. 1, 2, PWN, Warszawa 1987.
Google Scholar

Seneta W., Drzewa i krzewy iglaste, PWN, Warszawa 1981.
Google Scholar

Siciński J.T, Zieleń łódzkich cmentarzy, [w:] R. Olaczek, G. Ojrzyńska (red.), W obronie zieleni miasta, Wydawnictwo UŁ, Łódź 1989.
Google Scholar

Siciński J.T., Zieleń cmentarzy – aktualny problem ochrony i kształtowania środowiska, „Roczniki Dendrologiczne”, 34, 1981/1982.
Google Scholar

Smętkiewicz K.M., Smętkiewicz K.K., Walory przyrodnicze gminy Uniejów – formy ochrony przyrody, „Biuletyn Uniejowski”, 1, 2012.
Google Scholar

Sobisz Z., Antkowiak W., Flora naczyniowa cmentarzy na obszarze Słowińskiego Parku Narodowego, „Słupskie Prace Biologiczne”, 6, 2009.
Google Scholar

Sobisz Z., Flora naczyniowa parków dworskich i cmentarzy gminy Darłowo, [w:] W. Rączkowski, J. Sroka, Historia i kultura Ziemi Sławieńskiej. Gmina Darłowo, t. 6. Fundacja „Dziedzictwo”, Sławno 2007.
Google Scholar

Stachak A., Jurzyk-Nordlöw S., Nowakowska M., Drzewa i krzewy wiejskich terenów przykościelnych w południowo-zachodniej części województwa zachodniopomorskiego – między Odrą a Myślą. Folia Pomer. Univ. Technol. Stetin., Agric., Aliment., Pisc. Zootech., 274, 12, 2009.
Google Scholar

Stypiński P., Drzewa i krzewy cmentarzy Olsztyna, Rocz. Dendrol., 31, 1978.
Google Scholar

Tanaś S., Miejsce cmentarzy w turystyce kulturowej – wokół problemu badawczego. Turystyka Kulturowa, www.turystykakulturowa.org 2, 2008.
Google Scholar

Winnik A., Dendroflora Cmentarza Starego przy ul. Ogrodowej w Łodzi (część ewangelicko-augsburska i prawosławna), praca magisterska, Zakład Ochrony Przyrody UŁ, Łódź 2005.
Google Scholar

Wycichowska B., Park im. T. Rejtana. Łódzki park Nie-pamięci, „Czasopismo Techniczne. Architektura”, 109, 7, 2012.
Google Scholar

Zimnowoda-Krajewska B., Kolegiata p.w. Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny, [w:] J. Szymczak. (red.), Uniejów. Dzieje miasta, Towarzystwo Przyjaciół Uniejowa, Polskie Towarzystwo Historyczne, Łódź–Uniejów 1995.
Google Scholar