Malowane woskiem – tradycyjna i współczesna pisanka krzczonowska

Michał Kowalik

doi:10.18778/1506-6541.27.12

Autor

Michał Kowalik Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej, Wydział Humanistyczny, Instytut Nauk o Kulturze https://orcid.org/0000-0003-2671-7563

DOI:

https://doi.org/10.18778/1506-6541.27.12

Słowa kluczowe:

pisanki, batik, Krzczonów, tradycja, dziedzictwo

Abstrakt

Tradycja tworzenia pisanek krzczonowskich jest unikatową częścią niematerialnego dziedzictwa kulturowego, zaś zachowane pisanki to część materialnego dziedzictwa. Od niepamiętnych czasów były wykonywane techniką batiku. Mimo wielu zmian kulturowych i społecznych, do dzisiaj są wykonywane na terenie Krzczonowa i okolic, i nie tylko. W artykule mówione zostają najważniejsze elementy sztuki pisankarskiej, technika, ornamentyka oraz problematyka twórców. Przedstawione są także pewne zwyczaje związane z pisankami i ich pochodzenie, a także ich dawna i obecna rola w kulturze Krzczonowa, jak i całej Polski. Całość zostaje uzupełniona rysunkami oraz zdjęciami zachowanych pisanek.

Pobrania

Brak dostępnych danych do wyświetlenia.

Bibliografia

Archiwum Krzczonowskiego Stowarzyszenia Regionalnego (KSR), Zdjęcia pisanek z Izby Regionalnej w Krzczonowie
Google Scholar

Galeria sztuki ludowej Stowarzyszenia Twórców Ludowych w Lublinie, Pisanki prezentowane w Galerii STL
Google Scholar

Muzeum Narodowe w Lublinie, Zbiory pisanek archiwalnych. Pisanki krzczonowskie.
Google Scholar

Regionalny Ośrodek Kultury i Sportu (ROKiS), Izba Regionalna. Zbiory pisanek krzczonowskich
Google Scholar

„Krzczonowski Gościniec” 2006–2021.
Google Scholar

Adamowski J., O symbolice wielkanocnego jajka, „Twórczość Ludowa” 1992, nr 1–2.
Google Scholar

Adamowski J., Obrzędy zwyczaje i wierzenia okresu Wielkanocy z południowo-wschodniego Podlasia, „Twórczość ludowa” 1996, nr 2.
Google Scholar

Adamowski J., Tymochowicz M., Obrzędy i zwyczaje doroczne z obszaru woj. lubelskiego (próba słownika), [w:] Dziedzictwo kulturowe Lubelszczyzny. Kultura ludowa, red. A. Gauda, Lublin 2001.
Google Scholar

Bartmiński J., Niebo i światła niebieskie – Słońce, [w:] Słownik stereotypów i symboli ludowych, t. 1., cz. 1: Kosmos, pod red. J. Bartmińskiego, Lublin 1996.
Google Scholar

Basistowa K., Twórczość Zofii Sałek, „Polska Sztuka Ludowa” 1970, t. 24, nr 1.
Google Scholar

Czarnecka I., Polska sztuka ludowa, Warszawa 1958.
Google Scholar

Dąbrowski S., Pisanki lubelskie, Lublin 1936.
Google Scholar

Dzieje Krzczonowa 1359–2011, pod red. K. Spaleńca, Krzczonów 2012.
Google Scholar

Grabowski J., Sztuka ludowa. Formy i regiony w Polsce, Warszawa 1967.
Google Scholar

Gurba J., Krzczonów i okolice w świetle archeologii, [w:] Dzieje Krzczonowa 1359–2011, pod red. K. Spaleńca, Krzczonów 2012.
Google Scholar

Jackowski A., Pojęcie twórcy ludowego, „Lud” 1980, t. 64.
Google Scholar

Janicka-Krzywda U., Zwyczaje, tradycje, obrzędy, Kraków 2013.
Google Scholar

Kopaliński W., Słownik symboli, Warszaw 1991.
Google Scholar

Korduba P., Ludowość na sprzedaż, Kraków 2013.
Google Scholar

Kowalski P., Kultura magiczna. Omen, przesąd, znaczenie, Warszawa 2007.
Google Scholar

Kraczoń K., Pisanki, Lublin 2017.
Google Scholar

Landowski R., Dawnych obyczajów rok cały. Między wiarą, tradycją i obrzędem, Pelplin 2000.
Google Scholar

Mańko W., Ukraińska pisanka ludowa, Lwów 2006.
Google Scholar

Moszyński K., Kultura ludowa Słowian, cz. II: Kultura duchowa, z. 2, Kraków 1939.
Google Scholar

Piwocki K., O historycznej genezie polskiej sztuki ludowej, Wrocław 1953.
Google Scholar

Pokropek M., Rok polski w sztuce ludowej, Opole 2017.
Google Scholar

Szkudnik K., Palma wielkanocna i pisanki krzczonowskie, [w:] Dzieje Krzczonowa 1359–2011, pod red. K. Spaleńca, Krzczonów 2012.
Google Scholar

Telakowska W., W kręgu kultury chłopskiej. Inwencja ludowa we współczesnej wytwórczości, Warszawa 1970.
Google Scholar

Tymochowicz M., „Karmienie dusz”, czyli pożywienie dla zmarłych w tradycji ludowej, [w:] Dialog z tradycją, t. VI: Dawna i współczesna kultura funeralna, red. I. Steczko i R. Dźwigoł, Kraków 2017.
Google Scholar

Zadrożyńska A., Powtarzać czas początku. O świętowaniu dorocznych świąt w Polsce, Warszawa 1985.
Google Scholar

Cetera M., O pisankach, palmach i zwyczajach wielkanocnych. https://kulturaludowa.pl/artykuly/o-pisankach-palmach-i-zwyczajach-wielkanocnych/
Google Scholar

Galeria sztuki ludowej. https://zgstl.pl/galeria-sztuki-ludowej/
Google Scholar

Ławicka A., Etnografia Lubelszczyzny – słownik pojęć obrzędowych. http://teatrnn.pl/leksykon/artykuly/etnografia-lubelszczyzny-slownik-pojec-obrzedowych/
Google Scholar

Oficjalna strona Stowarzyszenia Twórców Ludowych. https://zgstl.pl/
Google Scholar

Olencka A., Chemia od kuchni, czyli jajko. https://www.biuletyn.pw.edu.pl/Nauka-i-Dydaktyka/Nauka/Chemia-od-kuchni-czyli-jajko
Google Scholar

Ręce boga. https://symboleslowianskie.pl/rece-boga/
Google Scholar

Rozmiary jajek. https://rozmiary.com.pl/jajka/
Google Scholar