Haft krzczonowski – specyfika, użycie i współczesne zagrożenia

Michał Kowalik

doi:10.18778/1506-6541.30.03

Autor

Michał Kowalik Stowarzyszenie Twórców Ludowych; Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej, Szkoła Doktorska Nauk Humanistycznych i Sztuki https://orcid.org/0000-0003-2671-7563

DOI:

https://doi.org/10.18778/1506-6541.30.03

Słowa kluczowe:

haft, sztuka ludowa, Krzczonów, kultura ludowa

Abstrakt

Zdobienie tkanin jest jedną z najstarszych tradycji artystycznych przynależnych człowiekowi. Oprócz barwienia i łączenia tkanin, by stworzyć ubranie czy inną formę użytkową, jak najbardziej wymyślą, ludzie zdobili materiał haftami. W polskiej sztuce ludowej posiadamy niezwykłe zróżnicowanie regionalne. W tekście poruszona zostaje problematyka użycia haftów krzczonowskich, ich form, a także zagrożeń wynikających z przemian społeczno-kulturowych. Ich historia jest nierozerwalnie związana ze strojem mieszkańców Krzczonowa i okolic, co także jest tematem analiz. Niezwykłość tego elementu dziedzictwa kulturowego i jego duża rozpoznawalność warte są uwagi i prowadzenia dalszych badań. Wciąż duża żywotność tej grupy haftów ludowych powoduje powstanie zjawisk kulturowych i społecznych związanych np. z wykorzystaniem nowych mediów do adaptacji wzorów ludowych do obecnych realiów. Autor analizuje źródła zastane, bazuje także na wieloletniej obserwacji społeczności, w których ten rodzaj haftu do dziś jest użytkowany, oraz na uzupełniającej wiedzę teoretyczną własnej praktyce artystycznej.

Pobrania

Brak dostępnych danych do wyświetlenia.

Bibliografia

Relacje mówione pochodzące od: T. Gutek i Z. Danielak.
Google Scholar

Błachowski A., Hafty: polskie szycie, tradycje i współczesność polskiej sztuki ludowej, t. 2, Lublin 2004.
Google Scholar

Czarnecka I., Polska sztuka ludowa, Warszawa 1958.
Google Scholar

Gurba J., Krzczonów i okolice w świetle archeologii, [w:] Dzieje Krzczonowa 1359–2011, pod. red. K. Spaleńca, Krzczonów 2012.
Google Scholar

Haft i zdobienie stroju ludowego, pod red. E. Maszyńskiej, Warszawa 1955.
Google Scholar

Jackowski A., Jarnuszkiewiczowa J., Sztuka ludu polskiego, Warszawa 1967.
Google Scholar

Kamińska A., Pochodzenie nazwy miejscowości Krzczonów – środowisko przyrodnicze, [w:] Dzieje Krzczonowa 1359–2011, pod. red. K. Spaleńca, Krzczonów 2012.
Google Scholar

Kępa E., Hafciarstwo, [w:] Współczesna twórczość ludowa, między Wisłą a Bugiem, pod red. A. Gaudy, Lublin 1999.
Google Scholar

Knapik W., Kowalska M., Kapitał ludzki, kulturowy i społeczny a jakość życia mieszkańców obszarów wiejskich województwa małopolskiego, Kraków 2011.
Google Scholar

Krzysztofowicz S., O sztuce ludowej w Polsce, Warszawa 1972.
Google Scholar

Kuraś S., Słownik historyczno-geograficzny woj. lubelskiego w średniowieczu, [w:] Dzieje Lubelszczyzny, t. III, Warszawa 1998.
Google Scholar

Mead G., Umysł, osobowość i społeczeństwo, Warszawa 1975.
Google Scholar

Michałowska M., Leksykon włókiennictwa. Surowce i barwniki, narzędzia i maszyny, techniki i technologie, wyroby i dziedziny, Warszawa 2006.
Google Scholar

Piskorz-Branekova E., Polskie hafty i koronki. Zdobienia stroju ludowego, Warszawa 2005.
Google Scholar

Piskorz-Branekova E., Polskie stroje ludowe, Warszawa 2004.
Google Scholar

Piskorz-Branekova E., Tradycyjne stroje ludowe Lubelszczyzny, [w:] Kultura ludowa Lubelszczyzny, pod red. J. Adamowskiego, Lublin 2020.
Google Scholar

Ritzer G., Makdonaldyzacja społeczeństwa, Warszawa 1997.
Google Scholar

Sochacka A., Dzieje Krzczonowa w średniowieczu, [w:] Dzieje Krzczonowa 1359–2011, pod. red. K. Spaleńca, Krzczonów 2012.
Google Scholar

Społeczność lokalna w działaniu, pod red. T. Kazimierczaka i K. Hernika, Warszawa 2008.
Google Scholar

Strasburgerówna B., Haft kolorowy, Warszawa 1930.
Google Scholar

Świeży J., Atlas Polskich Strojów Ludowych. Strój Krzczonowski, Poznań 1952.
Google Scholar

Tymochowicz M., Stroje tradycyjne województwa lubelskiego. Strój janowsko-kraśnicki, t. 1, Lublin 2022.
Google Scholar

Tymochowicz M., Tradycyjny strój krzczonowski i jego współczesne realizacje, „Twórczość Ludowa” 2001, nr 1 (48).
Google Scholar

Stowarzyszenie Twórców Ludowych. Lista twórców przyjętych do STL w 2023 roku. Dostępny w Internecie: https://zgstl.pl/2023/10/02/lista-tworcow-przyjetych-do-stl-w-2023-roku/ [dostęp: 22 października 2023].
Google Scholar