Działalność Polskiego Stronnictwa Ludowego w Stanach Zjednoczonych Ameryki i Kanadzie (występującego pod nazwą Związek Przyjaciół Wsi Polskiej) w okresie prezesury Stanisława Mikołajczyka (1947–1966)

Romuald Turkowski

doi:10.18778/1506-6541.28.18

Authors

Romuald Turkowski Uniwersytet Warszawski, Wydział Historii, Muzeum Historii Polskiego Ruchu Ludowego https://orcid.org/0000-0001-9264-0344

DOI:

https://doi.org/10.18778/1506-6541.28.18

Keywords:

Polish People’s Party, Association of Friends of the Polish Village, United States of America, Canada, Stanisław Mikołajczyk, Bolesław Krakowski, Bolesław Biłogan, Tadeusz Paul, Chicago, Orka, Polish American Congress, Circles of the Association of Friends of the Polish Village

Abstract

The article concerns the Polish People’s Party (Polskie Stronnictwo Ludowe), which, due to US and Canadian law, could not work under its own name. It functioned there as the Association of Friends of the Polish Village (Związek Przyjaciół Wsi Polskiej). This organization, led by a group of Polish people’s activists (Stanisław Mermel, Józef Migała, Bolesław Krakowski, Bolesław Biłogan, Tadeusz Paul, Feliks Rembiałkowski), with the support of the PSL president Stanisław Mikołajczyk, managed to organize some PSL/ZPWP Circles gathering several hundred members. Most of them operated in and around Chicago. They managed to organize PSL Circles on the East Coast and in several middle states. The Circles were a political support for the president of PSL S. Mikołajczyk who was permanently residing in America. Through their members, who managed to obtain a high material status, the clubs organized day-rooms, people’s houses, and folk music and choral groups, which allowed them to appear in the Polish community. The Circles supported the political line of S. Mikołajczyk, especially in the end of numerous internal crises and during the attacks of opponents on this political grouping, which was relegated to the margins of the political émigré scene. The PSL/ZPWP group in Canada also appeared for a short time. The article describes the activities of this organization during the leadership of the Supreme Executive Committee of the PSL by S. Mikołajczyk. This organization survived in the American territory until the end of the 1980s. The American team quite clearly influenced the entire émigré Party.

Downloads

Download data is not yet available.

References

Archiwum Akt Nowych w Warszawie, Kolekcja Stanisława Mikołajczyka (1939–1966)
Google Scholar

Archiwum Instytutu Polskiego i Muzeum im. Gen. Władysława Sikorskiego w Londynie, Kolekcja prof. dr hab. Stanisława Kota
Google Scholar

Archiwum Zakładu Historii Ruchu Ludowego w Warszawie (korzystano przed uporządkowaniem zespołu archiwalnego), Polskie Stronnictwo Ludowe na Uchodźstwie 1939–1989. Materiały NKW PSL (1955–1989)
Google Scholar

Archiwum Zakładu Historii Ruchu Ludowego w Warszawie (korzystano przed uporządkowaniem zespołu archiwalnego), Polskie Stronnictwo Ludowe na Uchodźstwie 1939–1989. Materiały Związku Przyjaciół Wsi Polskiej w Stanach Zjednoczonych Ameryki 1948–1989
Google Scholar

Instytut Polski i Muzeum im gen. Władysława Sikorskiego w Londynie, Kolekcja 25/7A – prof. Stanisław Kot
Google Scholar

Muzeum Dyplomacji i Uchodźstwa Polskiego Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy, Archiwum Feliksa Rembiałkowskiego
Google Scholar

„Biuletyn Informacyjny ZG ZPWP w USA” 1955
Google Scholar

„Dziennik Chicagowski” 1955
Google Scholar

„Dziennik Związkowy” 1961
Google Scholar

„Jutro Polski” 1951, 1952, 1953, 1954, 1955, 1956, 1963, 1964, 1965, 1967
Google Scholar

Kazimierz Sosnkowski, myśl – praca – walka. Przyczynki do monografii oraz uzupełnienia do materiałów historycznych Kazimierza Sosnkowskiego, zebrał i oprac. S. Babiński, London 1988.
Google Scholar

Korboński S., W imieniu Polski Walczącej, Paryż 1963.
Google Scholar

„Narodowiec” 1953, 1956
Google Scholar

„Orka” 1967
Google Scholar

Pastuszka S.J., Turkowski R., Szynalski J., Ludowcy w Londynie. Szkice, wspomnienia, dokumenty (1939–1999), Kielce 2000.
Google Scholar

Polski ruch ludowy na emigracji. Dokumenty i materiały, cz. I: (1944–1954), R. Turkowski – nota wydawnicza, wprowadzenie, oprac. i wybór, słowo wstępne S.J. Pastuszka, Pińczów 2005.
Google Scholar

Polski ruch ludowy na emigracji. Dokumenty i materiały, cz. II: (1954–1968), R. Turkowski – wstęp, wprowadzenie, oprac. i wybór, Kielce 2006.
Google Scholar

„Słowo Ludu” 1954
Google Scholar

Stanisław Mikołajczyk w dokumentach aparatu bezpieczeństwa, t. 2: Działalność w latach 1947–1958, wybór dokumentów W. Bagieński, F. Dąbrowski, F. Gryciuk, oprac. W. Bagieński i in., Warszawa–Łódź 2010.
Google Scholar

Literatura
Google Scholar

Buczek R., Stanisław Mikołajczyk, t. 2, Toronto 1996.
Google Scholar

Chodubski A.J., Wektory przemian życia polonijnego w USA, „Studia Gdańskie” 2011, t. XXIX.
Google Scholar

Frančić M., Emigracja z Polski do Stanów Zjednoczonych Ameryki od 1918 r. do lat 70-tych XX wieku, [w:] Polonia Amerykańska przeszłość i współczesność, red. H. Kubiak, Łódź 1989.
Google Scholar

Gryciuk F., Wstęp. Władysław Zaremba – życie i działalność polityczna, [w:] W. Zaremba, Moje wspomnienia, przedmowa J. Gmitruk, wstęp i oprac. F. Gryciuk, Warszawa 2012.
Google Scholar

Indraszczyk A., Prasa ruchu ludowego na emigracji w latach 1945–1989. Próba katalogu, „Rocznik Historii Prasy Polskiej” 2013, t. XVI, z. 1 (31).
Google Scholar

Indraszczyk A., Wacław Soroka. Ludowiec na emigracji – szkic biograficzny, „Niepodległość i Pamięć” 2018, nr 42.
Google Scholar

Jenkins P., Historia Stanów Zjednoczonych, tł. A. Oksiuta, Kraków 2009.
Google Scholar

Łaptos J., Humanitaryzm i polityka. Pomoc UNRRA dla Polski i polskich uchodźców w latach 1944–1947, Kraków 2018.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.24917/9788380840744

Matera P., Matera R., Stany Zjednoczone i Europa. Stosunki polityczne i gospodarcze 1776–2004, Warszawa 2007.
Google Scholar

Mikolajczyk S., The rape of Poland. Pattern of Soviet aggression, New York–Toronto 1948.
Google Scholar

Pastusiak L., Kraje odległe a jednak bliskie. Polska Kanada 1945–1961, Toruń 1994.
Google Scholar

Pastuszka S.J., Turkowski R., Pokusowe ziarno. Fundacja im. Zofii i Władysława Pokusów Wspierania Edukacji Młodzieży Wiejskiej, słowo wstępne S. Rachwalski, Kraków–Warszawa 2013.
Google Scholar

Pestkowska M., Kazimierz Sosnkowski, Wrocław 1995.
Google Scholar

Polonia Amerykańska. Przeszłość i współczesność, red. H. Kubiak, E. Kusielewicz, T. Gromada, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź 1988.
Google Scholar

Radomski J.A., Polacy w Kanadzie w latach 1941–1953, „Saeculum Christianum” 2017, t. XXIV.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.21697/sc.2017.24.27

Reczyńska A., Polska diaspora w Kanadzie, [w:] Polska diaspora, red. A. Walaszek, Kraków 2001.
Google Scholar

Rutkowski T.P., Stanisław Kot 1885–1975. Między nauką a polityką, Warszawa 2012.
Google Scholar

Sakson B., Po drugiej stronie oceanu. Nowi emigranci z Polski w metropolii chicagowskiej, Warsaw 2005.
Google Scholar

Stanek P., Polskie Stronnictwo Ludowe – Odłam Jedności Narodowej, [w:] Chłopskie partie polityczne z Europy Środkowo-Wschodniej na emigracji 1945–1989, pod red. A. Indraszczyka, Warszawa 2009.
Google Scholar

Śliz A., Szczepański M.S., Polsce i Polakom. Idea Kongresu Polonii Kanadyjskiej, „Polonia Journal” 2016, nr 3–4.
Google Scholar

Turkowski R., „Jutro Polski” – oficjalny organ prasowy Polskiego Stronnictwa Ludowego wydawany w Londynie (1944–1990), „Myśl Ludowa” 2018, nr 10.
Google Scholar

Wojdon J., W imieniu sześciu milionów. Kongres Polonii Amerykańskiej w latach 1944–1968, Toruń 2005.
Google Scholar

Wróbel J., Emigracyjny rozdział kariery politycznej Stanisława Bańczyka (do 1957 r.), „Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944–1989” 2012, nr 1 (10).
Google Scholar

Wróbel J., Stanisław Bańczyk (1903–1988), [w:] Konspiracja i opór społeczny 1944–1956. Słownik biograficzny, Kraków–Warszawa–Wrocław 2002.
Google Scholar

Wróbel P. i A., Kanada, Warszawa 2000.
Google Scholar

Z życia i działalności Kongresu Polonii Amerykańskiej. Szkice, pod red. R. Sudzińskiego i A. Sudoła, Bydgoszcz–Toruń 2006.
Google Scholar

Zachariasiewicz W., Etos niepodległościowy Polonii amerykańskiej, Warszawa 2005.
Google Scholar

Zubrzycki J., Polska emigracja do Krajów Wspólnoty Brytyjskiej. Studium demograficzne, „Przegląd Polonijny” 1976, nr 2.
Google Scholar