Działalność Jana Plewińskiego w ruchu ludowym w okresie II Rzeczypospolitej i w konspiracji antyhitlerowskiej
DOI:
https://doi.org/10.18778/1506-6541.28.17Słowa kluczowe:
historia najnowsza, ziemia sieradzka, ruch ludowy, Jan PlewińskiAbstrakt
Jana Plewińskiego (1898–1970) zaliczyć można do grona najwybitniejszych w dziejach najnowszych działaczy ludowych ziemi sieradzkiej. Obecnie jednak jest raczej mało znany, jakby zapomniany. Od 1919 r. działał w ruchu ludowym w kole młodzieży swojej rodzinnej wsi Strzałki (gmina Majaczewice). Od 1923 r. związał się z PSL „Wyzwolenie”, a od 1931 r. działał w Stronnictwie Ludowym (SL), w którym wtedy skupili się członkowie trzech dotąd samodzielnie funkcjonujących ugrupowań chłopskich. Najsilniejszą pozycję Plewiński wypracował sobie w latach 30. XX w., zarówno w SL jak i ZMW RP „Wici”. Od 1934 r. wchodził w skład Zarządu Powiatowego SL, w rok później objął funkcję sekretarza powiatowego i piastował ją do wybuchu II wojny światowej. W 1936 r. wybrany został do Zarządu Wojewódzkiego SL w Łodzi. W latach 1935–1936 stał na czele powiatowych struktur ZMW RP „Wici”. W latach 1936–1938 był członkiem Zarządu Wojewódzkiego tej organizacji. Był związany ze środowiskiem młodych, radykalnych działaczy ludowych, którzy skupili się wokół wydawanego wpierw w Poznaniu, a następnie w Łodzi czasopisma „Chłopskie Życie Gospodarcze”. Był cenionym prelegentem i często występował na różnych zgromadzeniach publicznych organizowanych przez sieradzki ruch ludowy. Współorganizował wielki strajk chłopski w 1937 r. Za swą działalność przeciw władzy sanacyjnej był w okresie Drugiej Rzeczypospolitej kilkakrotnie więziony. Na początku okupacji hitlerowskiej (listopad–grudzień 1939) znalazł się w sieradzkim więzieniu (w ramach antypolskich represji okupanta). Po ucieczce z więzienia włączył się aktywnie w tworzenie struktur konspiracji ludowej. Należał do kierownictwa lokalnego tej konspiracji (wchodził w skład „trójki” a następnie „piątki” powiatowej SL „Roch”, w latach 1944–1945 – po aresztowaniu Adama Banacha stanął na czele konspiracji ludowej powiatu sieradzkiego). Był także żołnierzem „Chłostry”, a od 1941 r. Batalionów Chłopskich. Jego działalność w latach 1945–1972 w ruchu ludowym (w SL, PSL, ZSL) szerzej opisuję w szkicu biograficznym zamieszczonym w numerze 37 (2021) „Rocznika Historycznego Muzeum Historii Polskiego Ruchu Ludowego” w Warszawie.
Pobrania
Bibliografia
Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej Oddział w Łodzi, Materiały KW MO w Łodzi z lat 1960–1961
Google Scholar
Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej Oddział w Łodzi, Okręgowa Komisja Badania Zbrodni Hitlerowskich w Łodzi
Google Scholar
Archiwum Państwowe w Łodzi, Urząd Stanu Cywilnego Burzenin
Google Scholar
Archiwum Państwowe w Łodzi, Urząd Wojewódzki Łódzki
Google Scholar
Archiwum Państwowe w Łodzi Oddział w Sieradzu, Związek Bojowników o Wolność i Demokrację Oddział Powiatowy Sieradz
Google Scholar
Archiwum Państwowe w Łodzi Oddział w Sieradzu, Związek Walki Zbrojnej-Armia Krajowa Obwód Sieradzki
Google Scholar
Archiwum Zakładu Historii Ruchu Ludowego, Okręg V – woj. łódzkie, sygn. V/767
Google Scholar
Centralne Archiwum Wojskowe, Komunikaty Informacyjne Samodzielnego Referatu Informacyjnego DOK nr IV
Google Scholar
„Chłopskie Życie Gospodarcze” 1935, 1936, 1937
Google Scholar
„Głos Poranny” 1939
Google Scholar
„Ilustrowana Republika” 1939
Google Scholar
Księga poległych i pomordowanych żołnierzy Batalionów Chłopskich 1940–1945, Warszawa 1995.
Google Scholar
„Kurier Polski” 1938
Google Scholar
„Łodzianin” 1939
Google Scholar
Sprawozdania miesięczne wojewody łódzkiego. Rok 1938. Legalny ruch polityczny i narodowościowy, oprac. i red. nauk. J. Walicki i in., Łódź 2012.
Google Scholar
Sprawozdania miesięczne wojewody łódzkiego. Rok 1939, część 1: Legalny ruch polityczny i narodowościowy, oprac. i red. J. Walicki i in., Łódź 2012.
Google Scholar
„Ziemia Sieradzka” 1920
Google Scholar
Aneksy – członkowie Zarządu Łódzkiego Związku Młodzieży Wiejskiej, zestawił W. Piątkowski, [w:] Ruch ludowy w województwie łódzkim. Sesja popularno-naukowa Łódź 14–15 X 1965, pod red. E. Podgórskiej, Łódź 1968.
Google Scholar
Banach K., Z dziejów Batalionów Chłopskich. Wspomnienia. Rozważania. Materiały, Warszawa 1984.
Google Scholar
Gmitruk J., Bataliony Chłopskie. Konspiracyjna organizacja ruchu ludowego, Warszawa 2015.
Google Scholar
Jarecka-Kimlowska S., Wojciech Janczak „Kostrzewa” 1912–1945, [w:] Nie wszystko umiera. Szkice biograficzne żołnierzy BCh, Warszawa 1976.
Google Scholar
Lesiakowski K., Hitlerowcy w Sieradzu 1939–1945, [w:] Sieradz. Dzieje miasta od 1939 roku, pod red. K. Lesiakowskiego, Łódź–Sieradz 2014.
Google Scholar
Lesiakowski K., Polityka wobec ludności polskiej 1939–1945, [w:] Sieradz. Dzieje miasta od 1939 roku, pod red. K. Lesiakowskiego, Łódź–Sieradz 2014.
Google Scholar
Milczarek J., Powiat sieradzki w latach okupacji hitlerowskiej, [w:] Szkice z dziejów Sieradzkiego, Łódź 1977.
Google Scholar
Nowak E., Bataliony Chłopskie w okręgu łódzkim – organizacja i formy działalności, „Rocznik Łódzki” 1995, t. XLII.
Google Scholar
Nowiński Z., Ruch ludowy na terenie województwa łódzkiego w okresie okupacji hitlerowskiej (1939–1945), [w:] Ruch ludowy w województwie łódzkim. Sesja popularno-naukowa Łódź 14–15 X 1965, pod red. E. Podgórskiej, Łódź 1968.
Google Scholar
Olejnik L., Jan Plewiński (1898–1970). Działalność społeczno-polityczna po II wojnie światowej, „Rocznik Historyczny Muzeum Historii Ruchu Ludowego” 2021, nr 37.
Google Scholar
Piątkowski W., Łódzki Związek Młodzieży Wiejskiej (1928–1939), [w:] Ruch ludowy w województwie łódzkim. Sesja popularno-naukowa Łódź 14–15 X 1965, pod red. E. Podgórskiej, Łódź 1968.
Google Scholar
Pietrzak J., Szubzda J., Sieradzcy zakładnicy, Sieradz 2011.
Google Scholar
Rzepeccy K. i T., Sejm i Senat 1928–1933. Podręcznik zawierający wyniki wyborów w województwach, okręgach i powiatach, podobizny posłów sejmowych i senatorów, statystyk i mapy poglądowe, Poznań 1928.
Google Scholar
Słownik biograficzny działaczy ruchu ludowego. Makieta, Warszawa 1989.
Google Scholar
Słownik biograficzny żołnierzy Batalionów Chłopskich, oprac. i red. M. Wojtas, t. IV, Lublin 2007.
Google Scholar
Słownik biograficzny żołnierzy Batalionów Chłopskich, oprac. i red. M. Wojtas, t. V, Lublin 2009.
Google Scholar
Socha J., Polskie Stronnictwo Ludowe „Wyzwolenie” w Sieradzkiem (1915–1931). Część II. Rozwój organizacyjny i wpływy polityczne, „Rocznik Łódzki” 1977, t. XXII.
Google Scholar
Świniarska K., Adam Banach (1907–1945), „Na Sieradzkich Szlakach” 2007, nr 2–3 (86–87).
Google Scholar
Wachowska B., Życie polityczne powiatu sieradzkiego w latach 1918–1939, [w:] Szkice z dziejów Sieradzkiego, Łódź 1977.
Google Scholar
Wawrzyńczyk J., Z dziejów ruchu ludowego w województwie łódzkim w latach 1905–1939, [w:] Ruch ludowy w województwie łódzkim. Sesja popularno-naukowa Łódź 14–15 X 1965, pod red. E. Podgórskiej, Łódź 1968.
Google Scholar
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.