Problematyka edukacji dziewcząt na łamach warszawskich czasopism ideowych dla kobiet (1907–1918)]

Autor

  • Małgorzata Krakowiak University of Lodz, Faculty of Educational Sciences, Department of the History of Education and Pedeutology https://orcid.org/0000-0001-5724-301X

DOI:

https://doi.org/10.18778/2450-4491.11.05

Słowa kluczowe:

pedagogika, edukacja dziewcząt, czasopiśmiennictwo, Królestwo Polskie

Abstrakt

Celem artykułu jest zaprezentowanie problematyki edukacji dziewcząt w warszawskich czasopismach ideowych. W niniejszym tekście przeanalizowano: „Ster” (1907–1914), „Przebudzenie” (1909–1912), „Ziemiankę” I i II (1908–1918; 1910–1918), „Pracownicę Polską” – „Pracownicę Katolicką” (1907–1918).

Artykuł jest próbą odpowiedzi na pytania: Jakie zagadnienia związane z edukacją dziewcząt podnoszono w wybranych periodykach? Jak je opisywano? Jaką funkcję pełniły te wypowiedzi prasowe? Analiza ma charakter jakościowy, zastosowano metody badań historyczno-pedagogicznych i prasoznawczych. Wskazano i omówiono główne zagadnienia edukacji dziewcząt publikowane w warszawskiej prasie kobiecej do zakończenia Wielkiej Wojny. Omawiane periodyki reprezentowały różne opcje światopoglądowe. Zaprezentowano je w kolejności od konserwatywnych po najbardziej postępowe.

Biogram autora

Małgorzata Krakowiak - University of Lodz, Faculty of Educational Sciences, Department of the History of Education and Pedeutology

Krakowiak Małgorzata – pedagog, magister, asystent na Uniwersytecie Łódzkim. Pracuje w Katedrze Historii Wychowania i Pedeutologii na Wydziale Nauk o Wychowaniu. Zainteresowania badawcze koncentrują się na problemach historii wychowania i myśli pedagogicznej XIX i XX w.

Bibliografia

B. (1912) Z powodu pokazów robót w szkołach gospodarczych, “Ster”, 19: 4–5.
Google Scholar

Bibliografia historii Polski XIX i XX w., 1865–1918, vol. 3, (2000) S. Sokołowska, I. Ossowska (eds.), Warszawa, Wydawnictwo DiG.
Google Scholar

Bilans Stowarzyszenia Sług Katolickich (1913), “Pracownica Polska”, 3: 38–39.
Google Scholar

Biniekówna M. (1911) Czy kształcić włościanki?, “Ster”, 1: 31–33.
Google Scholar

Bojanowska J. (1910) Walka o ducha kobiety, “Ster”, 3: 97–100.
Google Scholar

Bołdyrew A. (2018) Merited, (Un)Appreciated, (Un)Remembered: Women in Educational and Social Policy Sciences as a Scholarly Discipline in Poland, 1900–39, “Acta Poloniae Historica”, 117: 95–129.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.12775/APH.2018.117.04

Budzińska-Tylicka J. (1910) O konieczności reformowania fizycznego wychowania dziewcząt, “Ster”, 1: 10–12.
Google Scholar

Budzińska-Tylicka J. (1913) Umiłowanie zawodu, “Ster”, 11–12: 70–71.
Google Scholar

Ciesielska St. (1910) Konferencja studentek, “Ster”, 7–8: 291–292.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1177/003463731000700275

Co słychać (1912), “Ziemianka” I, January: 58–61.
Google Scholar

Co słychać. Nowa placówka oświatowa. Nowe szkoły (1917), “Ziemianka” II, 7–8: 116–121.
Google Scholar

Co słychać. Ruch oświatowy (1917), “Ziemianka” II, 9: 138–140.
Google Scholar

Co słychać. Szkoła czyli seminarium dla nauczycielek ludowych (1912), “Ziemianka” II, 12: 184–188.
Google Scholar

Dobkowska J. (2016) Poglądy w kwestii potrzeby oraz zakresu edukacji kobiet panujące w drugiej połowie XIX i na przełomie XIX i XX wieku, “Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica”, 96: 89–107.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18778/0208-6050.96.07

Domarańczyk D. A. (2016) Od emancypacji do feminizmu: “Ster” jako postępowe pismo kobiece przełomu XIX i XX wieku, Łódź, Wydawnictwo Primum Verbum.
Google Scholar

Dormus K. (2000) Warszawski “Ster” (1907–1914) i jego program wychowawczy, “Rozprawy z Dziejów Oświaty”, 40: 87–110.
Google Scholar

Dormus K. (2004), Koedukacja – teoria i praktyka na ziemiach polskich na początku XX wieku, “Rozprawy z Dziejów Oświaty”", 43: 53–92.
Google Scholar

Dział Rady Praktyczne: Szycie dawniej i dziś (1912) “Pracownica Polska”, 4: 11–12.
Google Scholar

Franke J. (1988) Problemy polityki literackiej warszawskich czasopism kobiecych w latach 1905–1918, “Kwartalnik Historii Prasy Polskiej”, 27/2: 5–33.
Google Scholar

Franke J. (1999) Polska prasa kobieca w latach 1820–1918: w kręgu ofiary i poświęcenia, Warszawa, Wydawnictwo SBP.
Google Scholar

Franke J. (2000) Wokół buntu i pokory: warszawskie czasopisma kobiece w latach 1905–1918, Warszawa, Instytut Informacji Naukowej i Studiów Bibliologicznych Uniwersytetu Warszawskiego.
Google Scholar

Grudzińska A. (1909) Niewyzyskane placówki, “Ster”, 6: 290–233.
Google Scholar

Holder-Eggerowa M. (1917) Poświęcenie seminarium dla nauczycielek ludowych, “Ziemianka” II, 11: 155–157.
Google Scholar

Hulewicz J. (1939) Sprawa wyższego wykształcenia kobiet w Polsce w XIX wieku, Kraków, Polska Akademia Umiejętności.
Google Scholar

Iwanicka W. (1911) Skrzynka do listów, “Ziemianka” II, 5: 8–9.
Google Scholar

Kaczkowska M. (1911) Trzy siostry, “Pracownica Polska”, 11: 2–5.
Google Scholar

Kalinowska S. (1917) O kursach wędrownych 6-cio tygodniowych gotowani i gospodarstwa domowego, “Ziemianka” II, 7–8: 126–128.
Google Scholar

Kalinowska St. (1913) Sprawozdanie z wędrownych kursów gotowania i gospodarstwa domowego, “Ziemianka” II, 23: 353–356.
Google Scholar

Kalinowska-Witek B. (2011) W rodzinie i dla rodziny… Edukacja dziewcząt na przełomie XIX i XX wieku w wybranych czasopismach Królestwa Polskiego, Lublin, Wydawnictwo UMCS.
Google Scholar

Karczewska M. (1911a) Co słychać, “Ziemianka” II, 1: 9–10.
Google Scholar

Karczewska M. (1911b) Na swój sposób, “Ster”, 11: 402–405.
Google Scholar

Karczewska M. (1913) Co czytać i jak czytać, “Ziemianka” II, 21: 321–325.
Google Scholar

Kijewski S. (1910) W sprawie wyższych studiów kobiet, “Ster”, 2: 67–68.
Google Scholar

Kim będę? (1913) “Ster”, 11–12: 71–72.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.5962/bhl.part.16270

Kmiecik Z. (1976) Prasa polska w Królestwie Polskim i Imperium Rosyjskim w latach 1865–1905 in: Prasa polska w latach 1864–1918, T. Cieślak, A. Garlicka, W. Jakóbczyk, Z. Kmiecik, J. Myśliński, A. Notkowski, A. Paczkowski (eds.), Warszawa, PWN: 11–57.
Google Scholar

Kolbuszewska J. (2017) Polki na uniwersytetach – trudne początki, “Sensus Historiae”, 1: 35–53.
Google Scholar

Kondracka M. (2000) Kobiety na Uniwersytetach in: Równe prawa i nierówne szanse. Kobiety w Polsce międzywojennej, A. Żarnowska, A. Szwarc (eds.), Warszawa, Wydawnictwo DiG: 271–284.
Google Scholar

Kon-Feldblum H. (1910) O wychowaniu dziewcząt, “Ster”, 11–12: 370–381.
Google Scholar

Kosmowska D-rowa. (1909) Zjednoczone Koło Ziemianek, “Przebudzenie”, 12: 4–5.
Google Scholar

Kronika chwili bieżącej (1909) “Przebudzenie”, 6: 12.
Google Scholar

Kuczalska-Reinschmit P. (1913) Co robić po skończeniu pensji?, “Ster”, 11–12: 69–70.
Google Scholar

Kursy naukowe i fachowe dostępne kobietom (1908) “Ster”, 7–8: 318–320.
Google Scholar

L. (1907) Nasze wiece, “Ster”, 1–2: 66–78.
Google Scholar

L. K. D. (1909) Wiadomości z kraju i ze świat, “Pracownica Polska”, 8: 12–14.
Google Scholar

L. G. (1910) Kobieta w społeczeństwie, “Przebudzenie”, 1: 1–3.
Google Scholar

Luźne uwagi: Czem jest dla kobiety małżeństwo? (1915) “Pracownica Katolicka”, 14: 220.
Google Scholar

M. H. (1912) Wędrowne kursy gotowania i gospodarstwa domowego w Korytnicy, “Ziemianka” II, 3: 356–358.
Google Scholar

M. K. (1910a) Maryanna, “Pracownica Polska”, 1: 5–7.
Google Scholar

M. K. (1910b) Maryanna, “Pracownica Polska”, 2: 5–8.
Google Scholar

M. K. (1910c) Maryanna, “Pracownica Polska”, 3: 3–7.
Google Scholar

M. Ł. (1909a) Handel żywym towarem, “Przebudzenie”, 14: 4–5.
Google Scholar

M. Ł. (1909b) Sprawa abiturientek w wyższych zakładach naukowych w Austrii, “Przebudzenie”, 23: 5–6.
Google Scholar

M. S. (1911) Do dziewcząt wiejskich, “Ziemianka” II, 5: 3–4.
Google Scholar

Maciejewski J. (1975) Obszary trzecie literatury, “Teksty”, 4: 89–107.
Google Scholar

Maj E. (2017) “Ziemianka” – organ prasowy Zjednoczonego Koła Ziemianek 1908–1919 in: Polityka i politycy w prasie XX i XXI wieku. Prasa organizacji politycznych, M. Dajnowicz, A. Miodowski (eds.), Białystok, Wydawnictwo HUMANICA: 15–29.
Google Scholar

Miąso J., Poznański K., Kulpa J. (1984) Oświata na ziemiach polskich u progu niepodległości in: Historia Wychowania: wiek XX, J. Miąso (ed.), Warszawa, PWN: 9–24.
Google Scholar

Mirosławice (1914) “Ziemianka” II, 1: 8–10.
Google Scholar

Moszczeńska I. (1905) Nasza szkoła w Królestwie Polskim: uwagi na czasie, Lwów, Księgarnia Narodowa.
Google Scholar

Nasza walka o szkołę polską 1901–1917. Opracowania, wspomnienia, dokumenty (1932), B. Nawroczyński (ed.), Warszawa, Książnica–Atlas.
Google Scholar

Neumark J. (1912) Wychowanie kobiet, “Ster”, 17: 2–3.
Google Scholar

O moralności (1913) “Pracownica Polska”, 4: 51–52.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1017/S1755146300189358

Ochotniczka z prowincji. Wezwanie (1908) “Ster”, 1: 14–16.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1002/bbpc.19080140109

Ochrona naszych kobiet i dziewcząt pracujących na obczyźnie (1911) “Ziemianka” II, 4: 2–4.
Google Scholar

P. K. R. (1911) O równe prawa do pomocy społecznej, “Ster”, 3: 98–100.
Google Scholar

Pachucka R. (1909) Sprawy studentek. Towarzystwo im. Elizy Orzeszkowej, “Ster”, 2–3: 86–89.
Google Scholar

Pachucka R. (1911a) Tragizm dusz dziewczęcych, “Ster”, 10: 342–347.
Google Scholar

Pachucka R. (1911b) Stypendia dla studentek, “Ster”, 11: 399–402.
Google Scholar

Pelczar J. S. (1909) Wskazówki dla Dzieci Maryi i dla Pań Ziemianek co mają robić, szczególnie po wsiach, “Przebudzenie”, 10: 5–6.
Google Scholar

Perkowska U. (1944) Studentki Uniwersytetu Jagiellońskiego w latach 1894–1939. W stulecie immatrykulacji pierwszych studentek, Kraków, Wydawnictwo i Drukarnia “Secesja”.
Google Scholar

Po świecie – a u nas (1911) “Ziemianka” II, 3: 1–4.
Google Scholar

Podgórska Z. (1914a) O wychowaniu moralnym, “Ziemianka” II, 12: 186–187.
Google Scholar

Podgórska Z. (1914b) O wychowaniu moralnym, “Ziemianka” II, 13–14: 203–204.
Google Scholar

Pogadanka naukowa: powietrze (1914) “Pracownica Katolicka”, 4: 56–58.
Google Scholar

Posiedzenie Wydziału Pedagogicznego (1912) “Ziemianka” I, luty: 1–4.
Google Scholar

Posiedzenie Wydziału Pedagogicznego (1913) “Ziemianka” I, luty: 1–15.
Google Scholar

Potoczkówna K. (1911) Skrzynka do listów “Ziemianka” II, 3: 11–12.
Google Scholar

“Pracownica Polska” (1913a), 4: 50.
Google Scholar

“Pracownica Polska” (1913b), 20: 317.
Google Scholar

Przemówienie p. Marii Biniekówny (1910) “Ster”, 3: 102–104.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1038/scientificamerican01291910-104

Przypisek Redakcji (1909) Wyższe kształcenie kobiet, “Przebudzenie”, 14: 1–2.
Google Scholar

R. P. (1910) O prawach kobiet na wszechnicach galicyjskich, “Ster”, 5–6: 243–246.
Google Scholar

Rady dla wychodzących za mąż (1913) “Pracownica Polska”, 11: 172–173.
Google Scholar

Reczyńska M. (1908) Młodzież żeńska a moralność młodzieży męskiej, “Ster”, 4–5: 160–172.
Google Scholar

Roguska J. (1918) O siłach kobiecych, “Ziemianka” II, 9: 134–137.
Google Scholar

Rolnicza uczelnia – a kobiety (1911) “Ster”, 8–9: 301–302.
Google Scholar

Romualda M. (1909) Praca na wsi, “Przebudzenie”, 6: 5–6.
Google Scholar

Rygierówna S. (1908) Słuchaczki obcopoddane na fakultecie medycznym w Krakowskim i Lwowskim Uniwersytecie, “Ster”, 1: 21–23.
Google Scholar

Sędzina (1912) Dobra córka, “Ziemianka” II, 16: 241–242.
Google Scholar

Sprawozdanie z kursów trzydniowych w Warszawie (1914) “Ziemianka” II, 4: 57–62.
Google Scholar

Sprawozdanie z posiedzenie Wydziału Pedagogicznego (1912) “Ziemianka” I, March: 21–24.
Google Scholar

Staszyński E. (1962) Walka o demokratyczną polską szkołę w Królestwie Polskim w okresie rewolucji 1905–1907, “Rozprawy z Dziejów Oświaty”, 5: 179–227.
Google Scholar

Stowarzyszenie Służących w Kielcach (1910) “Pracownica Polska”, 6: 10–12.
Google Scholar

Strzeżmy się (1913) “Pracownica Polska”, 17: 266–267.
Google Scholar

Szkoła babek wiejskich (1911) “Ziemianka” II, 2: 14.
Google Scholar

Szkoły gospodarskie niemieckie (1912) “Ziemianka” I, luty: 10–16.
Google Scholar

Szpyrkówna M. (1909) Jak je uchronić?, “Przebudzenie”, 3: 6–8.
Google Scholar

Szwarc A. (1997) Krytyka kobiecości czy próżniaczego stylu życia? Stare i nowe wzorce życia codziennego kobiet w publicystyce i literaturze pięknej epoki pozytywizmu in: Kobieta i kultura życia codziennego. Wiek XIX i XX, A. Żarnowska, A. Szwarc (eds.), Warszawa, Wydawnictwo DiG: 295–307.
Google Scholar

Terpiłowska W. (1909) Nieuzasadniony przesąd, “Przebudzenie”, 18: 1.
Google Scholar

Weychert H. (1912) Sprawozdanie z kursów tkactwa i gospodarstwa wiejskiego w Grędzicach za 1912, “Ziemianka” I, grudzień: 13–18.
Google Scholar

Weychert-Szymanowska Wł. (1913) Ze stosunków uniwersyteckich w Krakowie, “Ster”, 1: 2–3.
Google Scholar

Winiarz A. (1992) Kształcenie i wychowanie dziewcząt w Księstwie Warszawskim i Królestwie Polskim (1807–1905) in: Kobieta i edukacja na ziemiach polskich w XIX i XX w. Zbiór studiów, A. Żarnowska, A. Szwarc (eds.), Warszawa, Wydawnictwo DiG: 3–28.
Google Scholar

Wisznicki M. (1912) Posiedzenie Wydziału Pedagogicznego. Znaczenie wycieczek krajoznawczych, “Ziemianka” I, May: 1–8.
Google Scholar

X. (1909) Wyższe kształcenie kobiet, “Przebudzenie”, 10: 8–9.
Google Scholar

Z higieny: Jak wstrzymać krwotok z nosa, jak czyścić zaproszone oko (1912) “Pracownica Polska”, 3: 13.
Google Scholar

Z nauki: o zdrowiu: kaszel (1913) “Pracownica Polska”, 4: 61–62.
Google Scholar

Zawadzki S. (1914) Posiedzenie Wydziału Pedagogicznego. O czystości języka, “Ziemianka” I, May: 1–7.
Google Scholar

Ziemianka (1918) Jakie znaczenie dla kraju ma dobre wychowanie, “Ziemianka” II, 4: 74–75.
Google Scholar

Znaniecki F. (1913) Ideał jako czynnik wychowawczy, “Ziemianka” I, listopad: 1–9.
Google Scholar

Związek równouprawnienia kobiet polskich (1908) “Ster”, 6: 244–246.
Google Scholar

Życzliwy (1912) O należytym zachowaniu się w towarzystwie, “Ziemianka” I, January: 53–57.
Google Scholar

Opublikowane

2020-10-21

Jak cytować

Krakowiak, M. (2020). Problematyka edukacji dziewcząt na łamach warszawskich czasopism ideowych dla kobiet (1907–1918)]. Nauki O Wychowaniu. Studia Interdyscyplinarne, 11(2), 49–65. https://doi.org/10.18778/2450-4491.11.05