Lekcja godności, lekcja duchowości z Józefem Czapskim

Małgorzata Krakowiak

doi:10.18778/2450-4491.12.11

Autor

Małgorzata Krakowiak Uniwersytet Śląski https://orcid.org/0000-0002-5223-2626

DOI:

https://doi.org/10.18778/2450-4491.12.11

Słowa kluczowe:

Józef Czapski, kultura polska XX w., duchowość, metafizyka, światopogląd artystyczny

Abstrakt

W artykule punktem wyjścia uczyniono pytanie o to, jakie trwałe i ponadczasowe elementy zawiera w sobie spuścizna malarza i pisarza – Józefa Czapskiego. Ukazane zostały przykłady nawiązywania, czyli „powrotów” do biografii i twórczości artysty w ostatnich latach. Myślą przewodnią artykułu jest wskazywanie na zainteresowanie Czapskiego różnymi aspektami duchowości. Duchowość bowiem uznawał on za fundament swoich decyzji i działań. Z takiej też perspektywy przedstawiono jego obraz Lustro na drewnianych drzwiach – nieoczywisty przykład malarstwa metafizycznego.

Biogram autora

Małgorzata Krakowiak - Uniwersytet Śląski

Krakowiak Małgorzata – doktor habilitowany, profesor Uniwersytetu Śląskiego. Pracuje w Instytucie Nauk o Kulturze na Wydziale Humanistycznym UŚ. Zajmuje się badaniem eseju literackiego, przemianami krytyki literackiej w ujęciu historycznym i opisowym, problematyką aksjologiczną i historiozoficzną w literaturze i sztuce XX i XXI w. oraz zagadnieniem kulturowych mitów współczesności. Ostatnio opublikowała O obowiązku szukania. Wybory światopoglądowe pisarzy polskich z XX stulecia (2018).

Bibliografia

Brzozowski S. (1910) Legenda Młodej Polski. Studya o strukturze duszy kulturalnej, Lwów, Księgarnia polska Bernarda Połonieckiego.
Google Scholar

Czapska M. (2006) Ostatnie odwiedziny i inne szkice, Warszawa, Biblioteka „Więzi”.
Google Scholar

Czapski J. (1991) Swoboda tajemna, Warszawa, Wydawnictwo PoMOST.
Google Scholar

Czapski J. (1994) [List do Czesława Miłosza], „Zeszyty Literackie”, nr 1 (45), s. 105–108.
Google Scholar

Czapski J. (1997) Tumult i widma, Kraków, Wydawnictwo Znak.
Google Scholar

Czapski J. (2004) Patrząc, wybór, przedm. i posłowie J. Pollakówna, Kraków, Wydawnictwo Znak.
Google Scholar

Czapski J. (2010) Wyrwane strony, Warszawa, Fundacja Zeszytów Literackich.
Google Scholar

Czapski J. (2016) Pawilon Józefa Czapskiego. Przewodnik, Kraków, Muzeum Narodowe w Krakowie.
Google Scholar

Heller M. (2013) Bóg i nauka. Moje dwie drogi do jednego celu, tłum. E. Nicewicz-Staszowska, Kraków, Copernicus Center Press Sp. z o.o.
Google Scholar

Jeleński K. A. (2010) Czyste malarstwo czy poetyka w: K. A. Jeleński, Chwile oderwane, Gdańsk, Słowo/obraz terytoria, s. 187–202.
Google Scholar

Jeleński K. A. (2010) Oko i czas w: K. A. Jeleński, Chwile oderwane, Gdańsk, Słowo/obraz terytoria, s. 263–265.
Google Scholar

Karpeles E. (2019) Prawie nic. Józef Czapski. Biografia malarza, tłum. M. Fedyszak, Warszawa, Noir sur Blanc Sp. z o.o.
Google Scholar

Krakowiak M. (2016) Z powodu Polski, z powodu Ameryki… Wspólny epizod z biografii twórczych Józefa Czapskiego i Jana Lechonia w: Literatura polska obu Ameryk. Studia i szkice. Seria druga, B. Szałasta-Rogowska (red.), Katowice, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, s. 229–244.
Google Scholar

Krakowiak M. (2018) O obowiązku szukania. Wybory światopoglądowe polskich pisarzy z XX stulecia, Łomianki, Wydawnictwo LTW.
Google Scholar

Mańkowski Z. (2005) Widzieć prawdę. Józefa Czapskiego filozofia twórczej egzystencji, Gdańsk, Słowo/obraz terytoria.
Google Scholar

Marcel G. (2011) Mądrość i poczucie sacrum, tłum. K. Chodacki, P. Chołda, Kraków, ARCANA sp. z o. o.
Google Scholar

Olechnowicz E. (2010) [Słowo wstępne] w: J. Czapski, Wybrane strony z dzienników 1942–1991, t. 1, wybrała i oprac. E. Olechnowicz, Warszawa, Instytut Dokumentacji i Studiów nad Literaturą Polską. Oddział Muzeum Literatury im. A. Mickiewicza.
Google Scholar

Osęka A. (1996) Co może nam dziś dać Józef Czapski? w: Józef Czapski. W stulecie. Centenary, Warszawa, Wydawnictwo Galerii Zachęta, s. 28–29.
Google Scholar

Pilch A., Włodarczyk A. (2019) Józef Czapski: malarz, pisarz i świadek historii – próba ujęcia postaci i dzieł w: Granit i tęcza. Dzieła i osobowość Józefa Czapskiego, A. Pilch, A. Włodarczyk (red.), Kraków, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, s. 7–17.
Google Scholar

Pilch A., Włodarczyk A. (red.) (2019) Granit i tęcza. Dzieła i osobowość Józefa Czapskiego, Kraków, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Google Scholar

Rodziński S. (1996) Wspominając Józia w: Józef Czapski. W stulecie. Centenary, Warszawa, Wydawnictwo Galerii Zachęta, s. 6–9.
Google Scholar

Rodziński S. (1999) Sztuka na co dzień i od święta, Tarnów, Wydawnictwo Diecezji Tarnowskiej „Biblos”.
Google Scholar

Rodziński S. (2001) „i te obrazy nie wiadomo skąd”. Rozważania o Józefie Czapskim w: Od Brzozowskiego do Kołakowskiego. Polscy pisarze XX wieku wobec religii, P. Nowaczyński (red.), Lublin, Redakcja Wydawnictw KUL, s. 125–134.
Google Scholar

Siemaszko P. (2000) Przestrzenie pograniczne w pisarstwie G. Herlinga-Grudzińskiego, Z. Herberta i J. Czapskiego, Bydgoszcz, Wydawnictwo Uczelniane Akademii Bydgoskiej im. Kazimierza Wielkiego.
Google Scholar

Sochoń J. (2001) „Msza i komunia” – tak wiele i tak mało. Religijne powroty Józefa Czapskiego w: Od Brzozowskiego do Kołakowskiego. Polscy pisarze XX wieku wobec religii, P. Nowaczyński (red.), Lublin, Redakcja Wydawnictw KUL, s. 135–170.
Google Scholar

Stróżewski W. (2002) Wokół piękna. Szkice z estetyki, Kraków, TAiWPN UNIVERSITAS.
Google Scholar

Werner-Gagnebin M. (1994) Kadr Czapskiego, tłum. J. Pollakówna, „Zeszyty Literackie”, nr 1, s. 57–60.
Google Scholar