Lekcja godności, lekcja duchowości z Józefem Czapskim

Małgorzata Krakowiak

doi:10.18778/2450-4491.12.11

Auteurs

Małgorzata Krakowiak Uniwersytet Śląski https://orcid.org/0000-0002-5223-2626

DOI :

https://doi.org/10.18778/2450-4491.12.11

Mots-clés :

Józef Czapski, kultura polska XX w., duchowość, metafizyka, światopogląd artystyczny

Résumé

W artykule punktem wyjścia uczyniono pytanie o to, jakie trwałe i ponadczasowe elementy zawiera w sobie spuścizna malarza i pisarza – Józefa Czapskiego. Ukazane zostały przykłady nawiązywania, czyli „powrotów” do biografii i twórczości artysty w ostatnich latach. Myślą przewodnią artykułu jest wskazywanie na zainteresowanie Czapskiego różnymi aspektami duchowości. Duchowość bowiem uznawał on za fundament swoich decyzji i działań. Z takiej też perspektywy przedstawiono jego obraz Lustro na drewnianych drzwiach – nieoczywisty przykład malarstwa metafizycznego.

Biographie de l'auteur

Małgorzata Krakowiak, Uniwersytet Śląski

Krakowiak Małgorzata – doktor habilitowany, profesor Uniwersytetu Śląskiego. Pracuje w Instytucie Nauk o Kulturze na Wydziale Humanistycznym UŚ. Zajmuje się badaniem eseju literackiego, przemianami krytyki literackiej w ujęciu historycznym i opisowym, problematyką aksjologiczną i historiozoficzną w literaturze i sztuce XX i XXI w. oraz zagadnieniem kulturowych mitów współczesności. Ostatnio opublikowała O obowiązku szukania. Wybory światopoglądowe pisarzy polskich z XX stulecia (2018).

Références

Brzozowski S. (1910) Legenda Młodej Polski. Studya o strukturze duszy kulturalnej, Lwów, Księgarnia polska Bernarda Połonieckiego.
View in Google Scholar

Czapska M. (2006) Ostatnie odwiedziny i inne szkice, Warszawa, Biblioteka „Więzi”.
View in Google Scholar

Czapski J. (1991) Swoboda tajemna, Warszawa, Wydawnictwo PoMOST.
View in Google Scholar

Czapski J. (1994) [List do Czesława Miłosza], „Zeszyty Literackie”, nr 1 (45), s. 105–108.
View in Google Scholar

Czapski J. (1997) Tumult i widma, Kraków, Wydawnictwo Znak.
View in Google Scholar

Czapski J. (2004) Patrząc, wybór, przedm. i posłowie J. Pollakówna, Kraków, Wydawnictwo Znak.
View in Google Scholar

Czapski J. (2010) Wyrwane strony, Warszawa, Fundacja Zeszytów Literackich.
View in Google Scholar

Czapski J. (2016) Pawilon Józefa Czapskiego. Przewodnik, Kraków, Muzeum Narodowe w Krakowie.
View in Google Scholar

Heller M. (2013) Bóg i nauka. Moje dwie drogi do jednego celu, tłum. E. Nicewicz-Staszowska, Kraków, Copernicus Center Press Sp. z o.o.
View in Google Scholar

Jeleński K. A. (2010) Czyste malarstwo czy poetyka w: K. A. Jeleński, Chwile oderwane, Gdańsk, Słowo/obraz terytoria, s. 187–202.
View in Google Scholar

Jeleński K. A. (2010) Oko i czas w: K. A. Jeleński, Chwile oderwane, Gdańsk, Słowo/obraz terytoria, s. 263–265.
View in Google Scholar

Karpeles E. (2019) Prawie nic. Józef Czapski. Biografia malarza, tłum. M. Fedyszak, Warszawa, Noir sur Blanc Sp. z o.o.
View in Google Scholar

Krakowiak M. (2016) Z powodu Polski, z powodu Ameryki… Wspólny epizod z biografii twórczych Józefa Czapskiego i Jana Lechonia w: Literatura polska obu Ameryk. Studia i szkice. Seria druga, B. Szałasta-Rogowska (red.), Katowice, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, s. 229–244.
View in Google Scholar

Krakowiak M. (2018) O obowiązku szukania. Wybory światopoglądowe polskich pisarzy z XX stulecia, Łomianki, Wydawnictwo LTW.
View in Google Scholar

Mańkowski Z. (2005) Widzieć prawdę. Józefa Czapskiego filozofia twórczej egzystencji, Gdańsk, Słowo/obraz terytoria.
View in Google Scholar

Marcel G. (2011) Mądrość i poczucie sacrum, tłum. K. Chodacki, P. Chołda, Kraków, ARCANA sp. z o. o.
View in Google Scholar

Olechnowicz E. (2010) [Słowo wstępne] w: J. Czapski, Wybrane strony z dzienników 1942–1991, t. 1, wybrała i oprac. E. Olechnowicz, Warszawa, Instytut Dokumentacji i Studiów nad Literaturą Polską. Oddział Muzeum Literatury im. A. Mickiewicza.
View in Google Scholar

Osęka A. (1996) Co może nam dziś dać Józef Czapski? w: Józef Czapski. W stulecie. Centenary, Warszawa, Wydawnictwo Galerii Zachęta, s. 28–29.
View in Google Scholar

Pilch A., Włodarczyk A. (2019) Józef Czapski: malarz, pisarz i świadek historii – próba ujęcia postaci i dzieł w: Granit i tęcza. Dzieła i osobowość Józefa Czapskiego, A. Pilch, A. Włodarczyk (red.), Kraków, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, s. 7–17.
View in Google Scholar

Pilch A., Włodarczyk A. (red.) (2019) Granit i tęcza. Dzieła i osobowość Józefa Czapskiego, Kraków, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
View in Google Scholar

Rodziński S. (1996) Wspominając Józia w: Józef Czapski. W stulecie. Centenary, Warszawa, Wydawnictwo Galerii Zachęta, s. 6–9.
View in Google Scholar

Rodziński S. (1999) Sztuka na co dzień i od święta, Tarnów, Wydawnictwo Diecezji Tarnowskiej „Biblos”.
View in Google Scholar

Rodziński S. (2001) „i te obrazy nie wiadomo skąd”. Rozważania o Józefie Czapskim w: Od Brzozowskiego do Kołakowskiego. Polscy pisarze XX wieku wobec religii, P. Nowaczyński (red.), Lublin, Redakcja Wydawnictw KUL, s. 125–134.
View in Google Scholar

Siemaszko P. (2000) Przestrzenie pograniczne w pisarstwie G. Herlinga-Grudzińskiego, Z. Herberta i J. Czapskiego, Bydgoszcz, Wydawnictwo Uczelniane Akademii Bydgoskiej im. Kazimierza Wielkiego.
View in Google Scholar

Sochoń J. (2001) „Msza i komunia” – tak wiele i tak mało. Religijne powroty Józefa Czapskiego w: Od Brzozowskiego do Kołakowskiego. Polscy pisarze XX wieku wobec religii, P. Nowaczyński (red.), Lublin, Redakcja Wydawnictw KUL, s. 135–170.
View in Google Scholar

Stróżewski W. (2002) Wokół piękna. Szkice z estetyki, Kraków, TAiWPN UNIVERSITAS.
View in Google Scholar

Werner-Gagnebin M. (1994) Kadr Czapskiego, tłum. J. Pollakówna, „Zeszyty Literackie”, nr 1, s. 57–60.
View in Google Scholar