Tworzenie murali w miejskiej przestrzeni publicznej – rola aktorów i przebieg procesu

Autor

DOI:

https://doi.org/10.18778/1733-3180.36.05

Słowa kluczowe:

mural, miejska przestrzeń publiczna, proces tworzenia murali, sztuka publiczna

Abstrakt

Celem artykułu jest przedstawienie procesu tworzenia murali oraz identyfikacja głównych aktorów tego procesu i określenie ich roli w jego przebiegu. Mimo że murale stały się w ostatnich latach nieodłącznym już elementem współczesnych miejskich przestrzeni publicznych, niewiele wiadomo o tym, jakie podmioty współpracują przy tworzeniu muralu oraz jak wygląda sam proces. Choć dostrzega się związki między działalnością artystyczną a przestrzenią, sztuka publiczna wciąż rzadko staje się przedmiotem badań geograficznych. W związku z tym przeprowadzono studia literaturowe oraz 18 indywidualnych wywiadów pogłębionych z aktorami procesu tworzenia murali. Badania wykazały, że proces ten jest złożonym i wieloetapowym działaniem, wymagającym współpracy wielu aktorów, ale również obarczonym licznymi niewiadomymi, wątpliwościami i koniecznością negocjacji. Artykuł analizuje proces powstawania murali, ze szczególnym uwzględnieniem podmiotów wpływających na finalny kształt dzieł. Zwraca także uwagę na etapy realizacji tej formy sztuki publicznej, opisując je z perspektywy zarówno twórców, jak i odbiorców. W ramach badań wyróżniono pięć faz procesu tworzenia murali oraz cztery grupy aktorów biorących w nim udział.

Pobrania

Brak dostępnych danych do wyświetlenia.

Bibliografia

Bąkowska M., 2007, Images in architecture – from murals to illuminating projections, „Town Planning and Architecture”, 31(1): 54–61.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.3846/13921630.2007.10697090

Cartiere C., 2008, Coming in from the cold: A public art history, [w:] C. Cartiere, S. Willis (red.), The practice of public art, Routledge, New York: 7–17.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.4324/9780203926673

Farthing S., 2011, Sztuka. Od malarstwa jaskiniowego do sztuki ulicznej, Muza, Warszawa.
Google Scholar

Gibbs G., 2011, Analizowanie danych jakościowych, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Google Scholar

Greaney M.E., 2002, The power of the urban canvas: Paint, politics, and mural art policy, „New England Journal of Public Policy”, 18(1): 1–42.
Google Scholar

Hein H., 1996, What is public art? Time, place, and meaning, „The Journal of Aesthetics and Art Criticism”, 54(1): 1–7.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1111/1540_6245.jaac54.1.0001

Hołda R., 2020, Jesteście w naszej pamięci. Polskie murale jako nośniki pamięci i popularna forma patriotyzmu, „Relacje międzykulturowe”, 1(7): 47–64.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.12797/RM.01.2020.07.03

Izdebski H., Kulesza M., 1999, Administracja publiczna. Zagadnienia ogólne, Liber, Warszawa.
Google Scholar

Krajewski M., 2013, Sztuka popularna. Od murali do dużych obrazów i z powrotem, [w:] A. Wołodźko (red.), Czytając mury. Książka fotograficzna, Instytut Kultury Miejskiej, Gdańsk: 29–34.
Google Scholar

Lippard L., 1984, Get the Message?: A Decade of Art for Social Change, EP Dutton, New York.
Google Scholar

Mendelson-Shwartz E., Mualam N., 2021, Taming murals in the city: A foray into mural policies, practices, and regulation, „International Journal of Cultural Policy”, 27(1): 65–86.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1080/10286632.2020.1722115

Miles M., 1997, Art, space and the city: Public art and urban futures, Routledge, London.
Google Scholar

Murzyn-Kupisz M., Działek J., 2017, Artyści w przestrzeni miejskiej Krakowa i Katowic, Universitas, Kraków.
Google Scholar

Niziołek K., 2015, Sztuka społeczna. Koncepcje – dyskursy – praktyki, Uniwersytet Białostocki, Białystok.
Google Scholar

Rura P., 2016, Sztuka egalitarna czy przestrzeń zawłaszczona? Rola murali w przestrzeni miejskiej na przykładzie miasta Poznania, [w:] P. Rura, M. Żurawska (red.), Słabo to widzę... Kultura wizualna a nierówności społeczne, Wydawnictwo Naukowe Wydziału Nauk Społecznych UAM, Poznań: 31–47.
Google Scholar

Rutkiewicz M., 2013, Murale w Polsce, [w:] A. Wołodźko (red.), Czytając mury. Książka fotograficzna, Instytut Kultury Miejskiej, Gdańsk.
Google Scholar

Salij-Hofman B., 2022, Z piedestału na ścianę. Wrocławskie murale upamiętniające jako nowe pomniki w przestrzeni miejskiej, „Quart. The Quarterly of the Institute of Art. History at the University of Wrocław”, 63(1): 102–121.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.19195/quart.2022.1.90759

Skinner J., Jolliffe L. (red.), 2018, Murals and tourism: Heritage, politics and identity, Routledge, Abingdon.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.4324/9781315547978

Smoczyńska A., Łapiński J.L., 2019, Murale jako galeria sztuki w krajobrazie miejskim na przykładzie miasta Lublin, „Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego”, 41(1): 7–24.
Google Scholar

Stępień B., 2010, Łódzkie murale: niedoceniona grafika użytkowa PRL-u, Dom Wydawniczy Księży Młyn, Łódź.
Google Scholar

Trzepacz P., 2023, Murale i street art w przestrzeni miasta. Przypadek Krakowa, „Prace Geograficzne”, 173: 231–256.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.4467/20833113PG.23.026.19547

Warner E.S., 2017, Marketing the Monumental: Wall Painting at Midcentury, „Archives of American Art Journal”, 56(2): 26–49.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1086/695628

https://redsheels.com/ (dostęp: 12.12.2022).
Google Scholar

https://www.bip.krakow.pl/?dok_id=155940 (dostęp: 20.12.2022).
Google Scholar

Pobrania

Opublikowane

2025-09-01

Jak cytować

Balcerak, M. (2025). Tworzenie murali w miejskiej przestrzeni publicznej – rola aktorów i przebieg procesu. Space – Society – Economy, 97–119. https://doi.org/10.18778/1733-3180.36.05

Numer

Dział

Articles