Religion and populism – some remarks on post-socialist politics

Abstrakt

Jednym ze zjawisk, ciągle obecnych, w transformującej się post-komunistycznej Europie jest mobilizacja polityczna przez populizm. Wyrażający się w formie organicznego nacjonalizmu i/lub politycznej demagogii, populizm ma zniknąć wraz z pojawieniem się gospodarki rynkowej i zachodniej demokracji. Artykuł ma udowodnić, że tak się dzieje. Populizm pozostanie istotną siłą polityczną w Europie Środkowo-Wschodniej, ponieważ niektóre czynniki wpływające na jego pojawianie się są wciąż żywe. Celem artykułu nie jest jednak wszechstronna analiza tego fenomenu, lecz skupienie się na powiązaniach populizmu z religią. Główna teza zakłada, że wybrane aspekty strukturalne, ideologiczne i narracyjne religii nakładają się z elementami retoryki populistycznej. Skupiając się na przykładzie Słowacji i częściowo Polski autor stara się udowodnić, iż jest to rezultat ważnej ciągłości społecznej reprodukcji religii i populizmu. Jest to skutkiem specyficznego przeplatania się religii i chłopskiego rodowodu narodów Europy Wschodniej oraz komunistycznej modernizacji i tego jak wpływa ona na region dzisiaj. Do sukcesu populizmu przyczynia się także brak poczucia bezpieczeństwa i stabilności. Zawsze jednak, na prawie każdym etapie transformacji, populizm mobilizuje i jest mobilizowany przez wybrane elementy religii.