The socio-economic dimension of economic transformation in the Silesian Voivodeship after 1989
DOI:
https://doi.org/10.18778/1733-3180.36.03Keywords:
labour market, economic transformation, Silesian VoivodeshipAbstract
The aim of the article is to assess the economic and social changes in the Silesian Voivodeship that occurred as a result of the transformation in Poland after 1989. Particular attention is paid to the situation on the regional labour market in the Silesian Voivodeship. The research methods used in the study include a critical analysis of the literature and an analysis of statistical data published by the Central Statistical Office of Poland, the Statistical Office in Katowice, and the European Union. The main findings indicate that the post-1989 transformation and the associated socio-economic changes significantly impacted the labour market in the Silesian Voivodeship. The key challenges faced by the region include structural unemployment, the need to retrain (at least some) employees, and demographic issues. The empirical analysis shows that the region is gradually moving away from mining. While the role of the service sector is increasing, a considerable share of employment still remains in traditional industrial sectors. In recent years, within Section II (industry), there has been a decline in the share of employed persons in Section B (mining and quarrying). A decrease in the share of employed persons has also been observed in Section D, which includes, among others, the production and supply of electricity. On the other hand, the share of employed persons has increased in Section C (manufacturing) as well as in construction (Section F). To conclude, it should be emphasized that the economic transformation initiated profound structural changes in the labour market, leading to a progressive decline in mining employment and shifts in the overall employment structure. Although these changes began during the transformation period, they are ongoing and will continue to shape the regional labour market in the years to come.
Downloads
References
Adamowicz M., 2021, Zielona gospodarka, zielony wzrost i zazielenienie jako formy realizacji koncepcji zrównoważonego rozwoju, „Wieś i Rolnictwo”, 191(2): 13–33.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.53098/wir022021/01
Adamowicz M., 2022, Czynniki przemian rynku pracy w Polsce w latach 1989–2021, [w:] A. Siedlecka, D. Guzal-Dec (red.), Rynek pracy wobec wyzwań przyszłości – ewolucja i współczesne uwarunkowania, Akademia Bialska im. Jana Pawła II, Biała Podlaska: 113–147.
Google Scholar
Agencja Rozwoju Przemysłu (ARP), 2023, Zatrudnienie, wydajność, płace i przepracowany czas pracy w górnictwie węgla kamiennego w Polsce, Agencja Rozwoju Przemysłu, Katowice.
Google Scholar
Bałtowski M., 2011, Zmiana własnościowa jako element transformacji gospodarczej – ramy teoretyczno-analityczne, „Zeszyty Naukowe/Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu”, 190: 34–51.
Google Scholar
Bednorz J., 2024, 35 lat reformowania górnictwa węgla kamiennego w Polsce, „Zeszyty Naukowe Instytutu Gospodarki Surowcami Mineralnymi Polskiej Akademii Nauk”, 1(112): 127–142.
Google Scholar
Błędowski J., Rutkowski M., Sławiński A., 2006, Rynek pracy w Polsce. Przemiany i wyzwania, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.
Google Scholar
Bukowski M., Śniegocki A., Wetmańska Z., 2018, Od restrukturyzacji do trwałego rozwoju. Przypadek Górnego Śląska, Raport WiseEuropa dla Fundacji WWF Polska.
Google Scholar
Drobniak A. (red.), 2023, Sprawiedliwa transformacja regionów węglowych w Polsce: impulsy, konteksty, rekomendacje strategiczne, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach, Katowice.
Google Scholar
Dziechciarz-Duda M., Przybysz K., 2014, Wykształcenie a potrzeby rynku pracy. Klasyfikacja absolwentów wyższych uczelni, „Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego We Wrocławiu”, 327.
Google Scholar
Frankowski J., Mazurkiewicz J., Krzysztofik R., 2020, Województwo śląskie w punkcie zwrotnym transformacji, „IBS Research Report”, 2: 1–75.
Google Scholar
Fundusze Europejskie dla Śląskiego 2021–2027, b.d., Podstawowe informacje, https://funduszeue.slaskie.pl/web/guest/w/podstawowe_informacje_ (dostęp: 20.06.2025).
Google Scholar
Gaura E., 2017, Wiek i płeć jako determinanty aktywności zawodowej ludności w Polsce, „Przegląd Nauk Stosowanych”, 16: 43–53.
Google Scholar
Główny Urząd Statystyczny – Bank Danych Lokalnych (GUS BDL), https://bdl.stat.gov.pl/bdl/start (dostęp: 12.11.2024, 26.02.2025).
Google Scholar
Goliński M., 2018, Gospodarka cyfrowa, gospodarka informacyjna, gospodarka oparta na wiedzy – różne określenia tych samych zjawisk czy podobne pojęcia określające różne zjawiska, „Roczniki Kolegium Analiz Ekonomicznych”, 49: 177–190.
Google Scholar
Gouardères F., 2025, Fundusz na rzecz Sprawiedliwej Transformacji, Noty tematyczne o Unii Europejskiej, https://www.europarl.europa.eu/erpl-app-public/factsheets/pdf/pl/FTU_3.1.10.pdf (dostęp: 16.04.2025).
Google Scholar
Hadaś-Dyduch M., 2024, Przeobrażenia na rynku pracy w województwie śląskim, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach, Katowice.
Google Scholar
Jadamus-Hacura M., Melich-Iwanek K., 2016, Przyszłość śląskiego rynku pracy w opinii ekspertów – badania pilotażowe, „Studia Ekonomiczne”, 304: 68–83.
Google Scholar
Jarmołowicz W., Piątek D., 2013, Polska transformacja gospodarcza: przesłanki – przebieg – rezultaty, [w:] S. Owsiak, A. Pollok (red.), W poszukiwaniu nowego ładu ekonomicznego, Polskie Towarzystwo Ekonomiczne, Warszawa: 71–89.
Google Scholar
Jarosz-Nojszewska A., 2018, Bezrobocie w Polsce w latach 1918–2018, „Kwartalnik Kolegium Ekonomiczno-Społecznego Studia i Prace”, 3(35): 101–119.
Google Scholar
Jasnosz K., 2020, Kształtowanie się społeczeństwa obywatelskiego w Polsce po 1989 roku i jego obecna kondycja, „Rocznik Administracji Publicznej”, 6: 177–202.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.4467/24497800RAP.20.010.12904
Kaczmarczyk E., 2023, Wsparcie aktywizacji zawodowej ludzi młodych z Europejskiego Funduszu Społecznego w Siemianowicach Śląskich, „Academic Review of Business and Economics”, 5: 19–43.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.22367/arbe.2023.05.02
Knapińska M., 2015, Zmiana roli państwa na polskim rynku pracy w okresie transformacji ustrojowej – wybrane aspekty, „Studia i Prace WNEiZ US”, 40/1: 171–183.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.18276/sip.2015.40/1-13
Komisja Europejska, b.d. a, Mechanizm sprawiedliwej transformacji: z myślą o wszystkich, https://commission.europa.eu/strategy-and-policy/priorities-2019-2024/european-green-deal/finance-and-green-deal/just-transition-mechanism_pl (dostęp: 6.12.2024).
Google Scholar
Komisja Europejska, b.d. b, Źródła finansowania sprawiedliwej transformacji, https://commission.europa.eu/strategy-and-policy/priorities-2019-2024/european-green-deal/finance-and-green-deal/just-transition-mechanism/just-transition-funding-sources_pl (dostęp: 6.12.2024).
Google Scholar
Komisja Europejska, 2022a, 3,85 mld euro dla pięciu polskich regionów, https://poland.representation.ec.europa.eu/news/385-mld-euro-dla-pieciu-polskich-regionow-2022-12-05_pl (dostęp: 6.12.2024).
Google Scholar
Komisja Europejska, 2022b, Unijna polityka spójności: Komisja przyjmuje umowę o partnerstwie z Polską na lata 2021–2027 o wartości 76,5 mld euro, https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/pl/ip_22_4223 (dostęp: 6.12.2024).
Google Scholar
Komisja Europejska, 2025, Europejski Zielony Ład. Aspirowanie do miana pierwszego kontynentu neutralnego dla klimatu, https://commission.europa.eu/strategy-and-policy/priorities-2019-2024/european-green-deal_pl (dostęp: 16.04.2025).
Google Scholar
Kopycińska D., 2014, Cienie transformacji – popegeerowskie bezrobocie. Przypadek zachodniopomorskiego rynku pracy, „Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu”, 352: 45–59.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.15611/pn.2014.352.04
Kotlorz D., 2004, Przeobrażenia struktur zatrudnienia w Polsce w okresie transformacji (wybrane problemy), Górnośląska Wyższa Szkoła Handlowa im. Wojciecha Korfantego, Katowice.
Google Scholar
Kotlorz D., Jarus O., 2020, Changes in the Sector Employment Structure of the Silesian Voivodeship beetwen 2009–2017, „Olsztyn Economic Journal”, 15(1): 77–96.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.31648/oej.5400
Krzętowska A., Jagodziński A., 2016, Rynek pracy w Polsce w okresie transformacji – szanse i zagrożenia, „Nauki Ekonomiczne”, 1(23): 9–18.
Google Scholar
Kwiatkowski E., 2002, Bezrobocie i jego skutki społeczno-gospodarcze w Polsce, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Google Scholar
Marody M., 2011, Od społeczeństwa drugiego obiegu do społeczeństwa obywatelskiego, „Studia Socjologiczne”, 1(200): 483–500.
Google Scholar
Marszowski R., 2019, Lokalne rynki pracy w województwie śląskim – uwarunkowania i determinanty rozwoju w fazie zmiany demograficznej: studia przypadków, „Polityka Społeczna”, 544(7): 36–40.
Google Scholar
Melich-Iwanek K., 2022, Aktywność ekonomiczna ludności w województwie śląskim na tle rozwoju demograficznego, „Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Humanitas. Zarządzanie”, 1: 51–74.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.5604/01.3001.0015.8609
Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej (MFiPR), 2019–2025a, Mapa dotacji. Adaptacja zabytkowych budynków pokopalnianych na potrzeby Muzeum Śląskiego w Katowicach, https://mapadotacji.gov.pl/projekty/1709508/ (dostęp: 8.12.2024).
Google Scholar
Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej (MFiPR), 2019–2025b, Mapa dotacji. Rozwój energetyki rozproszonej opartej o odnawialne źródła energii na terenie Miasta Tarnowskie Góry, Gminy Bobrowniki oraz Gminy Świerklaniec, https://mapadotacji.gov.pl/projekty/1695016/ (dostęp: 8.12.2024).
Google Scholar
Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej (MFiPR), 2019–2025c, Mapa dotacji. Zwiększenie zdolności produkcyjnych przedsiębiorstwa w wyniku rozbudowy istniejącej linii do przetwarzania odpadów zasilanej OZE, https://mapadotacji.gov.pl/projekty/1694920/ (dostęp: 8.12.2024).
Google Scholar
Miszewski M., 2012, Polska transformacja gospodarcza i jej uwarunkowania, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach, Katowice.
Google Scholar
Niewiadomska A., 2017, Przyczyny wykluczenia osób starszych z rynku pracy w Polsce, „Ekonomia. Wroclaw Economic Review”, 23(4).
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.19195/2084-4093.23.4.9
Pirveli M., 2002, Transformacja a rynek pracy i bezrobocie w powiecie bielskopodlaskim, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Geographica Socio-Oeconomica”, 4: 33–45.
Google Scholar
Potoczna M., 2016, Praca w doświadczeniu biograficznym trzech generacji kobiet z łódzkich enklaw biedy, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Sociologica”, 56: 67–82.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.18778/0208-600X.56.05
Rybarz M., 2021, Procesy restrukturyzacji górnictwa: Zagłębie Górnośląskie i Zagłębie Ruhry, „Academic Review of Business and Economics”, 1: 77–91.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.22367/arbe.2021.01.06
Samorząd Województwa Śląskiego, b.d., Terytorialny Plan Sprawiedliwej Transformacji, https://transformacja.slaskie.pl/content/terytorialny-plan-sprawiedliwej-transformacji1 (dostęp: 6.12.2024).
Google Scholar
Sasinowski H., 2012, Społeczeństwo obywatelskie i jego rola w budowie demokracji, „Ekonomia i Zarządzanie”, 4(1): 30–47.
Google Scholar
Szczucka A., Strzebońska A., Worek B., 2019, Wykształcenie zawodowe: bariera czy szansa na rynku pracy?: wyniki badania Bilans Kapitału Ludzkiego, [w:] U. Sztanderska, E. Drogosz-Zabłocka (red.), Wykształcenie zawodowe. Perspektywa systemu edukacji i rynku pracy, Wydawnictwo Fundacji Rozwoju Systemu Edukacji, Warszawa: 102–135.
Google Scholar
Tkocz M., Heder A., 2012, Działalność innowacyjna upadającej branży przemysłowej na przykładzie górnictwa węgla kamiennego, „Prace Komisji Geografii Przemysłu Polskiego Towarzystwa Geograficznego”, (20): 134–146.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.24917/20801653.20.9
Trembaczowski Ł., 2021, Koniec (górniczego) świata?, „ACADEMIA. Magazyn Polskiej Akademii Nauk”, 1(65): 12–16.
Google Scholar
Trzpiot G., 2020, Cudzoziemcy na rynku pracy w województwie śląskim, „Wiadomości Statystyczne. The Polish Statistician”, 65(04): 9–18.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.5604/01.3001.0014.1227
Uchwała Nr VI/24/1/2020 Sejmiku Województwa Śląskiego.
Google Scholar
Uchwała Zarządu Województwa nr 2326/383/VI/2022 Zarządu Województwa Śląskiego z dnia 21 grudnia 2022 r. (TPST 2022).
Google Scholar
Urząd Statystyczny w Katowicach (USK), 2000, Rocznik statystyczny województwa śląskiego, Katowice.
Google Scholar
Urząd Statystyczny w Katowicach (USK), 2023, Rocznik statystyczny województwa śląskiego, Katowice.
Google Scholar
Wichowska A., 2023, Shrinking cities in Poland: identification of the phenomenon and its socioeconomic implications, „Ekonomia i Prawo. Economics and Law”, 22(4): 825–839.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.12775/EiP.2023.043
Wilkin J., 2017, Zmiany instytucjonalne i transformacja systemów ekonomicznych – podstawy teoretyczne i doświadczenia, „Studia Ekonomiczne”, (2): 162–176.
Google Scholar
Winiecki J., 2012, Transformacja postkomunistyczna. Studium przypadku zmian instytucjonalnych, Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa.
Google Scholar
Wiśniewski Z., 2022, Wyzwania regionalnej polityki rynku pracy, [w:] G. Uścińska, Z. Wiśniewski (red.), Zmiany demograficzne a rynek pracy i ubezpieczenia społeczne, Główny Urząd Statystyczny, Warszawa.
Google Scholar
Wrona J., 2010, Ustanowienie systemu komunistycznego w Polsce, [w:] K. Persak, P. Machcewicz (red.), Polski wiek XX, t. III: PRL od lipca 44 do grudnia 70, Wydawnictwo Bellona, Warszawa.
Google Scholar
Zajdel M., 2009, Bezrobocie w Łodzi w okresie transformacji (wybrane aspekty), „Studia Prawno-Ekonomiczne”, 79: 241–252.
Google Scholar
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
