Islam vs architecture and urban order in the times of changes. Social and Cultural Aspects of Housing Architecture Transformation in the Arab Countries of Northern Africa

Abstract

Świat arabski Północnej Afryki ukształtowany został przez islam, który określił sposób życia oraz zasady postępowania społeczności muzułmańskich. Styl i formy życia wykreowane w cywilizacji islamu stały się w dziejach świata jednym z ważniejszych paradygmatów kulturowych. Uwarunkowania te wytworzyły charakterystyczny obraz miasta arabskiego, jego struktury urbanistycznej oraz stosowanych form architektury.

Od lat 70-tych XX wieku kraje arabskie doświadczają ogromnych przemian: politycznych, gospodarczych, społecznych i kulturowych. Obserwujemy powstawanie nowego modelu życia oraz tworzenie się nowej kultury zamieszkiwania, która jest odzwierciedleniem szerszego spektrum zmian mających miejsce w tych społeczeństwach. Realizowane obecnie struktury i formy zamieszkiwania wzorowane są na rozwiązaniach “zachodnich”, które są odmienne od rozwiązań tradycyjnych. Są one niedostosowane do wymogów środowiska naturalnego i pozostają w dużej sprzeczności z zasadami określonymi przez Koran i sunnę. Rozdźwięk pomiędzy wymogami religijnymi a warunkami tworzonymi przez współczesne modernistyczne rozwiązania architektoniczno-urbanistyczne powoduje liczne niedogodności, które często uniemożliwiają ich mieszkańcom realizację stylu życia i form zachowań zgodnych z wymogami islamu oraz odwiecznymi zwyczajami.

Artykuł jest omówieniem obserwacji tradycyjnej i współczesnej zabudowy mieszkaniowej, przeprowadzonych przez autora w Algierii (1978) i Libii (1984-1988). Zmiany w sposobach kształtowania przestrzeni urbanistycznej i form mieszkalnych zmuszają do postawienia pytań dotyczących możliwości realizacji współczesnej zabudowy mieszkaniowej w sposób zapewniający zachowanie tożsamości miejsca i kontynuację tradycji budowlanej zgodnie z wymogami islamu oraz warunkami naturalnymi środowiska.