Kreatywność eksport–import. Interdyscyplinarne badania gospodarki kreatywnej w Europie Środkowo-Wschodniej

Karol Franczak

doi:10.18778/1733-8069.16.4.04

Authors

Karol Franczak Instytut Socjologii, Uniwersytet Łódzki https://orcid.org/0000-0003-0819-6848

DOI:

https://doi.org/10.18778/1733-8069.16.4.04

Keywords:

creative economy, Central and Eastern Europe, modernization discourse, center-periphery relations, translational turn

Abstract

Following the development of interdisciplinary analyses of the creative economy in the reflection of Western societies, the paper poses a question about the specificity of implementing this idea in Central and Eastern Europe. The author confronts the mythology of creative industries with the complex social and political context of the region’s countries, and tries to determine whether specific public policies have a comparable result when applied in different social, cultural, and political conditions. The problematization of the ‘compatibility’ of the innovationist discourse with a type of society and modernity different from the Western one serves to reflect on the universal phenomenon of the reception of Western modernization narratives as well as strategies of their assimilation, resistance, or new reconstructions.

Downloads

Download data is not yet available.

Author Biography

Karol Franczak, Instytut Socjologii, Uniwersytet Łódzki

Karol Franczak, socjolog i kulturoznawca, adiunkt w Zakładzie Badań Komunikacji Społecznej Instytutu Socjologii UŁ. Zajmuje się problematyką władzy i komunikacji, sfery publicznej oraz analizą działalności współczesnych elit symbolicznych. Autor książki Kalający własne gniazdo. Artyści i obrachunek z przeszłością (Universitas 2013). Publikuje w czasopismach naukowych oraz w prasie społeczno-kulturalnej, m.in. „Odrze” i „Tygodniku Powszechnym”.

References

Angermuller Johannes (2014) Poststructuralist Discourse Analysis. Basingstoke: Palgrave Macmillan.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1057/9781137442475

Bachmann-Medick Doris (2012) Cultural Turns. Nowe kierunki w naukach o kulturze. Przełożyła Krystyna Krzemieniowa. Warszawa: Opficyna Naukowa.
Google Scholar

Bachmann-Medick Doris (2014) From Hybridity to Translation: Reflection on Travelling Concepts [w:] Doris Bachmann-Medick, eds., The Trans/National Study of Culture. A Translational Perspective. Berlin/Boston: de Gruyters, s. 119−136.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1515/9783110333800.119

Bal Mike (2012) Wędrujące pojęcia w naukach humanistycznych. Przełożyła Marta Bucholc. Warszawa: Narodowe Centrum Kultury.
Google Scholar

Banasiak Jakub (2017) 15 stuleci. Rozmowa z Wilhelmem Sasnalem. Wołowiec: Wydawnictwo Czarne.
Google Scholar

Banasiak Jakub (2018) Prześniona dekada. Próba modernizacji państwowego systemu sztuki 1971−1980 [w:] Dorota Monkiewicz, red., Awangarda i państwo. Łódź: Muzeum Sztuki w Łodzi, s. 312−326.
Google Scholar

Beylin Marek (2015) Ferwor. Życie Aliny Szapocznikow. Kraków, Warszawa: Wydawnictwo Karakter, Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie.
Google Scholar

Bogołębski Tomasz (2014) Coaching w optyce rządomyślności – próba krytycznej analizy zjawiska [w:] Marek Czyżewski i in., red., Dyskurs elit symbolicznych. Warszawa: Wydawnictwo Sedno, s. 173−196.
Google Scholar

Bröckling Ulrich (2006) On Creativity: A brainstorming session. „Educational Philosophy and Theory”, vol. 38, no. 4, s. 513−521.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1111/j.1469-5812.2006.00208.x

Bührmann Andrea D., Schneider Werner (2008) Vom Diskurs zum Dispositiv. Eine Einführung in die Dispositivanalyse. Bielefeld: transcript.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1515/9783839408186

Chakrabarty Dipesh (2011) Prowincjalizacja Europy. Myśl postkolonialna i różnica historyczna. Przełożyli Dorota Kołodziejczyk, Tomasz Dobrogoszcz, Ewa Domańska. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.
Google Scholar

Chakrabarty Dipesh (2014) Place and Displaced Categories, or How We Translate Ourselves into Global Histories of the Modern [w:] Doris Bachmann-Medick, ed., The Trans/National Study of Culture. A Translational Perspective. Berlin/Boston: de Gruyters, s. 53−68.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1515/9783110333800.53

Chang Ha-Joon (2016) Źli samarytanie. Mit wolnego handlu i tajna historia kapitalizmu. Przełożyli Michał Sutowski, Barbara Szelewa. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
Google Scholar

Chomątowska Beata (2014) Lachert i Szanajca. Architekci awangardy. Wołowiec: Wydawnictwo Czarne.
Google Scholar

Dauksza Agnieszka (2019) Jaremianka. Kraków: Wydawnictwo Znak.
Google Scholar

Dunn Elizabeth (2017) Prywatyzując Polskę. O bobofrutach, wielkim biznesie i restrukturyzacji pracy. Przełożył Przemysław Sadura. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
Google Scholar

Florida Richard (2010) Narodziny klasy kreatywnej. Przełożyli Tomasz Krzyżanowski, Michał Penkala. Warszawa: Narodowe Centrum Kultury.
Google Scholar

Florida Richard (2017) The New Urban Crisis. How Our Cities Are Increasing Inequality, Deepening Segregation, and Failing the Middle Class – And What We Can Do About It. New York: Basic Books.
Google Scholar

Foucault Michel (2002) Porządek dyskursu. Przełożył Michał Kozłowski. Gdańsk: słowo/obraz terytoria.
Google Scholar

Garfinkel Harold (1989) Aspekty problemu potocznej wiedzy o strukturach społecznych. Przełożyła Dorota Lachowska [w:] Zdzisław Krasnodębski, red., Fenomenologia i socjologia. Zbiór tekstów. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, s. 324−342.
Google Scholar

Gdula Maciej (2015) Odważ się być średnim! Genealogia i przyszłość polskiej klasy średniej. „Krytyka Polityczna”, nr 42, s. 83−132.
Google Scholar

Jasiecki Krzysztof (2016) Nowa peryferyjność w perspektywie różnorodności kapitalizmu. Przykład posocjalistycznych państw Unii Europejskiej [w:] Tomasz Zarycki, red., Polska jako peryferie. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar, s. 51−72.
Google Scholar

Judt Tony (2013) Zapomniany wiek dwudziesty. Retrospekcje. Przełożył Paweł Marczewski. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.
Google Scholar

Kornai János (1992) The Socialist System. The Political Economy of Communism. Oxford: Clarendon Press.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1515/9780691228020

Kuźniak Angelika (2019) Stryjeńska. Diabli nadali. Wołowiec: Wydawnictwo Czarne.
Google Scholar

Langer Antje, Nonhoff Martin, Reisigl Martin (2019) Diskursanalyse und Kritik. Wiesbaden: Springer VS.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1007/978-3-658-02180-1

Leszczyński Adam (2013) Skok w nowoczesność. Polityka wzrostu w krajach peryferyjnych 1943-1980. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
Google Scholar

Martilla Thomas (2016) Post-Foundational Discourse Analysis. From Political Difference to Empirical Research. Basingstoke: Palgrave Macmillan.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1057/9781137538406_2

Mäe Rene (2015) The Creative Industries: a discourse-theoretical approach. „International Review of Social Research”, vol. 5, no. 2, s. 78−87.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1515/irsr-2015-0007

Majewski Tomasz, Rejniak-Majewska Agnieszka, Marzec Wiktor, red. (2014) Migracje modernizmu. Nowoczesność i uchodźcy. Łódź, Warszawa: Stowarzyszenie Inicjatyw Miejskich Topografie, Narodowe Centrum Kultury.
Google Scholar

McRobbie Angela (2016) Be Creative. Making a Living in the New Culture Industries. Cambridge: Polity Press.
Google Scholar

Metz Markus, Seeßlen Georg (2014) Geld frisst Kunst, Kunst frisst Geld. Ein Pamphlet. Berlin: Suhrkamp.
Google Scholar

Musiał Wojciech (2013) Modernizacja Polski. Warszawa: Fundacja Nauki Polskiej.
Google Scholar

Nowak Andrzej W. (2016) Tajemnicze zniknięcie Drugiego Świata. O trudnym losie półperyferii [w:] Tomasz Zarycki, red., Polska jako peryferie. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar, s. 86−104.
Google Scholar

Nowicka Magdalena (2016) O użyteczności kategorii dyspozytywu w badaniach społecznych. „Przegląd Socjologii Jakościowej”, t. 12, nr 1, s. 170−191.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18778/1733-8069.12.1.10

O’Connor Justin (2005) Creative Exports. Taking cultural industries to St Petersburg. „ International Journal Policy”, vol. 11, no. 1, s. 45−60.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1080/10286630500067747

Osten von Marion, Spielmann Peter (2009) Produkcja kultury w epoce kapitalizmu kognitywnego. Przełożyli Anna Szyjkowska-Piotrowska, Michał Piotrowski [w:] Katarzyna Chmielewska, Kuba Szreder, Tomasz Żukowski, red., Czytanki dla robotników sztuki. Kultura nie dla zysku. Warszawa: Fundacja Bęc Zmiana, s. 59−67.
Google Scholar

Pinto Louis (2009) Le café du commerce des penseurs. Á propos de la doxa intellectualle. Paris: Savoir/Agir.
Google Scholar

Piotrowski Piotr (2018) Globalne ujęcie sztuki Europy Wschodniej. Poznań: Dom Wydawniczy Rebis.
Google Scholar

Polyák Lenente (2010) Wyzwalająca rama. Nowoczesne przestrzenie pracy i inspiracji. Przełożył Michał Choptiany. „Autoportret”, nr 1(30), s. 30−33.
Google Scholar

Pratt Andy C. (2009) Policy Transfer and the Field of the Cultural and Creative Industries: What Can Be Learned from Europe? [w:] Lily Kong, Justin O’Connor, eds., Creative Economies, Cre ative Cities. Asian-European Perspectives. New York: Springer, s. 9−23.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1007/978-1-4020-9949-6_2

Pruchnik Kamil, Zowczak Jakub (2016) Polska transformacja w kontekście pułapki średniego dochodu [w:] Mirosław Geise, Jarosław Oczki, Dariusz Piotrowski, red., Transformacja gospodarcza w Polsce. Bydgoszcz: Wydawnictwo Uczelniane Wyższej Szkoły Gospodarki, s. 11−20.
Google Scholar

Pyzik Agata (2018) Biedni, ale sexy. Kulturowe zderzenia na wschodzie i zachodzie Europy. Przełożył Miłosz Wojtyna. Gdańsk: Wydawnictwo W podwórku.
Google Scholar

Pyzik Agata, Sulej Karolina (2015) Jesteśmy biedni, ale sexy!. „Wysokie Obcasy” [dostęp 26 września 2020 r.]. Dostępny w Internecie: https://www.wysokieobcasy.pl/wysokie-obcasy/1,53662,18036406,Agata_Pyzik_z_Europy_Wschodniej__Jestesmy_biedni_.html
Google Scholar

Radło Mariusz-Jan, Ciesielska Dorota (2013) Polska w pułapce średniego dochodu. Perspektywy konkurencyjności polskiej gospodarki i regionów. Warszawa: Difin.
Google Scholar

Rațiu Dan-Eugen (2009) Cultural Policy and Values: Intrinsic versus Instrumental? The Case of Romania. „The Journal of Arts Management, Law, and Society”, vol. 39, no. 1, s. 24−44.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.3200/JAML.39.1.24-44

Rațiu Dan-Eugen (2011) Artistic Critique and Creativity: How Do Artists Play in the Social Change?. „Studia Ubb. Philosophia”, vol. 3, no. 56, s. 27−49.
Google Scholar

Raunig Gerald, Gene Ray, Wuggenig Ulf, eds. (2011) Critique of Creativity: Precarity, Subjectivity and Resistance in the ‘Creative Industries’. London: MayFlyBooks.
Google Scholar

Reckwitz Andreas (2017) Odkrycie kreatywności. O procesie społecznej estetyzacji. Przełożyły Katarzyna Kończal, Zofia Sucharska. Warszawa: Narodowe Centrum Kultury.
Google Scholar

Said Edward (1983) Traveling Theory [w:] tegoż, The World, the Text, and the Critic. Cambridge MA: Harvard University Press, s. 226−247.
Google Scholar

Sieroń Arkadiusz (2019) Czy Polska wpadła w pułapkę średniego dochodu?. „Optimum. Economic Studies”, nr 2(96), s. 53−68.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.15290/oes.2019.02.96.04

Snell-Hornby Mary (2009) What’s in a Turn? On Fits, Starts and Writhings in Recent Translation Studies. „Translation Studies” no. 2(1), s. 41−51.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1080/14781700802496225

Stanek Łukasz (2015a) Architects from Socialist Countries in Ghana (1957–67): Modern Architecture and Mondialisation. „Journal of the Society of Architectural Historians”, vol. 74, no. 4, s. 416−442.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1525/jsah.2015.74.4.416

Stanek Łukasz (2015b) Mobilities of Architecture in the Global Cold War: From Socialist Poland to Kuwait and Back. „International Journal of Islamic Architecture”, vol. 4, no. 2, s. 365−398.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1386/ijia.4.2.365_1

Stratigatos Despina (2019) Gdzie są architektki? Przełożyła Agnieszka Rasmus-Zgorzelska. Warszawa: Fundacja Centrum Architektury.
Google Scholar

Sudjic Deyan (2015) Kompleks gmachu. Architektura władzy. Przełożyła Agnieszka Rasmus-Zgorzelska. Warszawa: Centrum Architektury.
Google Scholar

Sumorok Aleksandra, Załuski Tomasz, red. (2017) Socrealizmy i modernizacje. Łódź: Akademia Sztuk Pięknych.
Google Scholar

Szomburg Jan (2014) Rozwój kulturowo-mentalny to nasze największe wyzwanie modernizacyjne w następnych 25 latach [w:] Jan Szomburg, red., Jaka modernizacja Polski: od budowy infrastruktury do nowych postaw i zachowań? Gdańsk: Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową, s. 7−9.
Google Scholar

Tokarczuk Olga (2018) Zielone dzieci [w:] tejże, Opowiadania bizarne. Kraków: Wydawnictwo Literackie, s. 10−44.
Google Scholar

Tomić-Koludrović Inga, Petrić Mirko (2005) Creative Industries in Transition: Towards a Creative Economy? [w:] Nada Švob-Ðokić, ed., The Emerging Creativer Industries in Southeastern Europe. Zagreb: Institute for International Relations, s. 7−23.
Google Scholar

Warczok Tomasz, Zarycki Tomasz (2014) (Ukryte) zaangażowanie i (pozorna) neutralność: strukturalne ograniczenia rozwoju socjologii krytycznej w warunkach półperyferyjnych. „Stan Rzeczy”, nr 1(6), s. 129−158.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.51196/srz.6.7

Zarycki Tomasz (2014) Innowacjonizm jako legityzmizacja. Dyskursy innowacji, gospodarki opartej na wiedzy, społeczeństwa informacyjnego i pokrewne w perspektywie krytycznej. „Zarządzanie Publiczne”, nr 1(27), s. 20−34.
Google Scholar

Zarycki Tomasz (2015) Modernizacja kulturowa i psychologiczna jako ideologia inteligenckiej hegemonii. „Przegląd Socjologiczny”, t. 64, nr 2, s. 45−68.
Google Scholar

Zarycki Tomasz (2016) Polska jako peryferie stykowe [w:] Tomasz Zarycki, red., Polska jako peryferie. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar, s. 105−147.
Google Scholar

Zysiak Agata (2016) Punkty za pochodzenie. Powojenna modernizacja i uniwersytet w robotniczym mieście. Warszawa: Zakład Wydawniczy Nomos.
Google Scholar