Od redaktorów: Analiza dyskursu a prawda o dyskursie

Magdalena Nowicka-Franczak; Łukasz Kumięga

doi:10.18778/1733-8069.16.4.01

Autor

Magdalena Nowicka-Franczak Zakład Badań Komunikacji Społecznej, Katedra Socjologii Kultury, Instytut Socjologii, Wydział Ekonomiczno-Socjologiczny, Uniwersytet Łódzki, 90-214 Łódź, ul. Rewolucji 1905 r. 41/43 https://orcid.org/0000-0002-4535-4246
Łukasz Kumięga Zakład Lingwistyki Stosowanej, Instytut Badań nad Edukacją i Komunikacją, Politechnika Śląska, ul. Hutnicza 9-9A, 44-100 Gliwice https://orcid.org/0000-0002-8034-3593

DOI:

https://doi.org/10.18778/1733-8069.16.4.01

Słowa kluczowe:

analiza dyskursu, interdyscyplinarność, jednorodność, różnorodność, krytyka

Abstrakt

Celem artykułu jest wprowadzenie w tematykę numeru poświęconego interdyscyplinarnym badaniom dyskursu. Redaktorzy tomu umiejscawiają tytułową problematykę w kontekście wyzwań, jakie w XXI wieku stoją przed analizą dyskursu jako perspektywą badawczą. Po pierwsze, chodzi o wyeksplikowanie poznawczego celu analizy, związanego z odsłanianiem mechanizmów forsowania różnych i konstruowanych dyskursywnie faktów oraz prawd moralnych. Po drugie, dylematem zarówno ideologicznym, jak i metodologicznym jest opowiedzenie się badaczy i badaczek dyskursu za analizą neutralną wobec swojego przedmiotu lub zaangażowaną w projekt zmiany rzeczywistości komunikacyjnej i społecznej. Po trzecie, wyzwaniem jest wybór między dyscyplinarnie jednorodnym a różnorodnym postępowaniem badawczym i wykorzystanie tego drugiego do wzmacniania wrażliwości krytycznej w badaniach dyskursu. W końcowej części artykułu prezentowane są teksty zebrane w tym tomie i ich główne przesłanki metodologiczne.

Pobrania

Brak dostępnych danych do wyświetlenia.

Biogramy autorów

Magdalena Nowicka-Franczak - Zakład Badań Komunikacji Społecznej, Katedra Socjologii Kultury, Instytut Socjologii, Wydział Ekonomiczno-Socjologiczny, Uniwersytet Łódzki, 90-214 Łódź, ul. Rewolucji 1905 r. 41/43

Magdalena Nowicka-Franczak pracuje w Zakładzie Badań Komunikacji Społecznej w Uniwersytecie Łódzkim. Jej zainteresowania naukowe obejmują debatę publiczną w Polsce i Europie Środkowo-Wschodniej, pamięć zbiorową II Wojny Światowej i Zagłady, postfoucaultowską analizę dyskursu i teorię postkolonialną. Stypendystka Instytutu Nauk o Człowieku w Wiedniu oraz Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Jej książka Niechciana debata. Spór o książki Jana Tomasza Grossa (2017) została wyróżniona Nagrodą im. Stanisława Ossowskiego, przyznawaną przez Polskie Towarzystwo Socjologiczne.

Łukasz Kumięga - Zakład Lingwistyki Stosowanej, Instytut Badań nad Edukacją i Komunikacją, Politechnika Śląska, ul. Hutnicza 9-9A, 44-100 Gliwice

Łukasz Kumięga, lingwista, dyskursolog, zainteresowany związkami języka z procesami społecznymi. Adiunkt w Instytucie Badań nad Edukacją i Komunikacją na Politechnice Śląskiej oraz dyrektor Akademickiego Centrum Języka Niemieckiego i Kultury Niemieckiej w Gliwicach. Autor monografii o demonstracjach ulicznych ruchów ekstremistyczno-prawicowych w Niemczech, współredaktor monografii wieloautorskich z zakresu interdyscyplinarnych związków lingwistyki z innymi naukami humanistycznymi oraz społecznymi. Obecnie prowadzi badania na pograniczu języka, dyskursu, edukacji i migracji.

Bibliografia

Angermuller Johannes (2018) Truth after post-truth: for a Strong Programme in Discourse Studies. „Palgrave Communications”, vol. 4, no. 30 [dostęp 30 października 2020 r.]. Dostępny w Internecie: https://doi.org/10.1057/s41599-018-0080-1
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1057/s41599-018-0080-1

Czyżewski Marek (1996) „Das versteh ich nich”. Grenzen der Argumentation und andere kommunikative Merkmale in der sprachlichen Beratung [w:] Rainer Kokemohr, Hans-Christoph Koller, Hrsg., „Jeder Deutsche kann das verstehen”. Probleme im interkulturellen Arbeitsgespräch. Weinheim: Deutscher Studien Verlag, s. 25–36.
Google Scholar

Czyżewski Marek (2013) Teorie dyskursu i dyskursy teorii. „Kultura i Społeczeństwo”, nr 2, s. 3−25.
Google Scholar

Elias Norbert (2003) Zaangażowanie i neutralność. Przełożył Janusz Stawiński. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar

Hartung Marion (1996) Intrakulturelle Kommunikation in einer Schriftkultur Wissen und Können [w:] Rainer Kokemohr, Hans-Christoph Koller, Hrsg., „Jeder Deutsche kann das verstehen”. Probleme im interkulturellen Arbeitsgespräch. Weinheim: Deutscher Studien Verlag, s. 133–174.
Google Scholar

Koller Hans-Christoph (1999) Lesarten. Über das Geltendmachen von Differenzen im Forschungsprozeß. „Zeitschrift für Erziehungswissenschaft”, vol. 2, s. 195–209.
Google Scholar

Kopytowska Monika, Kumięga Łukasz (2017) Krytyczna analiza dyskursu: konteksty, problemy, kierunki rozwoju [w:] Marek Czyżewski i in., red., Analiza dyskursu publicznego. Przegląd metod i perspektyw badawczych. Warszawa: Wydawnictwo Sedno, s. 177–207.
Google Scholar

Nonhoff Martin (2017) Discourse Analysis as Critique. „Palgrave Communications”, vol. 3. [dostęp 30 października 2020 r.]. Dostępny w Internecie: http://dx.doi.org/10.1057/palcomms.2017.74
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1057/palcomms.2017.74

Nowicka-Franczak Magdalena (2017) Dylematy (nie)zaangażowanego badania dyskursu w czasach społeczno-politycznego przesilenia. „Czas Kultury”, nr 4 (195), s. 12−20.
Google Scholar

Rose Nikolas, O’Malley Pat, Valverde Mariana (2006) Governmentality. „Annual Review of Law and Social Science”, vol. 2, s. 83−104.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1146/annurev.lawsocsci.2.081805.105900

Świrek Krzysztof (2018) Teorie ideologii: Na przecięciu marksizmu i psychoanalizy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar

Wodak Ruth (2001) What CDA is about – A Summary of its History, Important Concepts and Its Developments [w:] Ruth Wodak, Martin Meyer, eds., Methods of Critical Discourse Analysis. London: Sage, s. 1−14.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.4135/9780857028020.n1