Transformacja w zmieniającej się narracji liberalno-lewicowej. Przykład publicystyki Grzegorza Sroczyńskiego i Rafała Wosia

Magdalena Nowicka-Franczak

doi:10.18778/1733-8069.14.4.03

Autor

Magdalena Nowicka-Franczak Uniwersytet Łódzki, Instytut Socjologii, ul. Rewolucji 1905 r. nr 41, 90-214 Łódź https://orcid.org/0000-0002-4535-4246

DOI:

https://doi.org/10.18778/1733-8069.14.4.03

Słowa kluczowe:

debata publiczna, liberalizm, narracja, transformacja ustrojowa

Abstrakt

Artykuł dotyczy przemian dyskursu liberalnego w Polsce w kontekście aktualnych podziałów politycznych. Przedmiot badania stanowi liberalno-lewicowa narracja (rozumiana jako struktura dyskursu mająca formę wartościującego, kauzalnego i usytuowanego historycznie opisu zdarzeń i ich uczestników) o transformacji ustrojowej, jej ideowych źródłach i skutkach społecznych. Analiza skoncentrowana jest na publicystyce dwóch wiodących autorów liberalno-lewicowych: Grzegorza Sroczyńskiego i Rafała Wosia. Na podstawie ich artykułów prasowych, internetowych, książek i audycji radiowych z lat 2013–2018 wyróżniono główne struktury nowej narracji liberalno-lewicowej dotyczące między innymi rozliczania (neo)liberałów, ujmowania się za ludem i różnicy pokoleniowej rzutującej na ocenę transformacji. Postawiono także pytanie o komunikacyjną skuteczność, oryginalność i tożsamość dyskursywną formułowanej przez tych publicystów narracji.

Pobrania

Brak dostępnych danych do wyświetlenia.

Biogram autora

Magdalena Nowicka-Franczak - Uniwersytet Łódzki, Instytut Socjologii, ul. Rewolucji 1905 r. nr 41, 90-214 Łódź

Magdalena Nowicka-Franczak, doktor socjologii, badaczka dyskursu publicznego i komunikacji społecznej. Pracuje w Zakładzie Badań Komunikacji Społecznej w Instytucie Socjologii UŁ. Stypendystka Instytutu Nauk o Człowieku w Wiedniu. Autorka monografii Niechciana debata. Spór o książki Jana Tomasza Grossa (2017). Stała współpracowniczka „Tygodnika Powszechnego”.

Bibliografia

Anioł Włodzimierz (2015) On Three Modernisation Narratives in Poland after 1989. „International Journal of Social Economics”, nr 42(9), s. 777–790.
Google Scholar

Barthes Roland (2000) Mitologie. Przełożył Adam Dziadek. Warszawa: Wydawnictwo KR.
Google Scholar

Boni Michał, Sroczyński Grzegorz (2016) Byliśmy głusi, „Gazeta Wyborcza”, 2–3.04.2016.
Google Scholar

Bourdieu Pierre (1986) The Forms of Capital [ w:] J ohn G . R ichardson, ed., Handbook of Theory and Research for Sociology of Education. New York, London: Greenwood Press.
Google Scholar

Brzechczyn Krzysztof (2016) Polska – deKODowanie systemu. Kontury systemu. „Arcana”, nr 127–128, s. 34–48.
Google Scholar

Burszta Wojciech J., Jezierski Piotr, Rauszer Michał (2016) Wstęp. Podgryzanie neoliberalnego Lewiatana, [w:] Wojciech J. Burszta, Piotr Jezierski, Michał Rauszer, red., Zwodnicze imaginarium. Antropologia neoliberalizmu. Gdańsk: Katedra.
Google Scholar

Charmaz Kathy (2009) Teoria ugruntowana. Praktyczny przewodnik po analizie jakościowej. Przełożyła Barbara Komorowska. Warszawa: PWN.
Google Scholar

Diaz-Bone Rainer (2010) Was ist der Beitrag der Diskurslinguistik für die Foucaultsche Diskursanalyse?. „Forum: Qualitative Sozialforschung”, nr 2 [dostęp 20.12.2017]. Dostępny w Internecie: http://www.qualitative-research.net/index.php/fqs/article/view/1454/2954
Google Scholar

Drozda Łukasz (2015) Lewactwo. Historia dyskursu o polskiej lewicy radykalnej. Warszawa: Instytut Wydawniczy Książka i Prasa.
Google Scholar

Foucault Michel (2001 [1976]) Le discours ne doit pas être pris comme… [w:] Michel Foucault, Dits et écrits II. 1976–1988. Paris: Gallimard.
Google Scholar

Geremek Bronisław, Żakowski Jacek (1990) Rok 1989: Bronisław Geremek opowiada, Jacek Żakowski pyta. Warszawa: Plejada.
Google Scholar

Hajer Maarten A. (1995) The Politics of Environmental Discourse: Ecological Modernization and the Policy Process. Oxford: Oxford University Press.
Google Scholar

Jasiecki Krzysztof (2017) Modernizacja, praca, przedsiębiorczość w polskich dyskursach (post)transformacyjnych (głos w dyskusji). „Władza Sądzenia”, nr 11, s. 13–30.
Google Scholar

Keller Reiner (2007) Diskurse und Dispositive analysieren. Die Wissenssoziologische Diskursanalyse als Beitrag zu einer wissensanalytischen Profilierung der Diskursforschung. „Forum Qualitative Sozialforschung”, t. 8, nr 2 [dostęp 20.12.2017]. Dostępny w Internecie: http://nbn-resolving.de/urn:nbn:de:0114-fqs0702198
Google Scholar

Koselleck Reinhart (2001) Semantyka historyczna. Przełożył Wojciech Kunicki. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.
Google Scholar

Kotras Marcin (2017) Praktyki ramowania i przeramowania w dyskursie medialnym dotyczącym Okrągłego Stołu. „Przegląd Socjologii Jakościowej”, t. 13, nr 3, s. 70‒95.
Google Scholar

Kubala Konrad (2015) Obrazy Okrągłego Stołu w 25. rocznicę rozmów w Magdalence. Modele wyjaśniania i oceny obecne w polskim dyskursie prasowym. „Przegląd Socjologiczny”, t. 64, nr 2, s. 131–155.
Google Scholar

Leder Andrzej, Sutowski Michał (2017) Paternalizm z patriarchatem idą pod rękę [w:] Michał Sutowski, Rok dobrej zmiany. Wywiady Michała Sutowskiego. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej, s. 212–233.
Google Scholar

Lipiński Artur (2016) Strategie „komunizacji” przeciwnika politycznego. Obraz środowiska Unii Wolności w dyskursie polskiej prawicy. „Przegląd Politologiczny”, nr 3, s. 93−107.
Google Scholar

Lipiński Artur (2012) Delegitymizacja III Rzeczypospolitej, budowanie partyjnej tożsamości i dyskursywne struktury możliwości. „Studia Polityczne”, nr 4, s. 75–92.
Google Scholar

Lipiński Artur (2008) Mitologizacja czy dyskursywna reprezentacja? Okrągły Stół, Magdalenka i „gruba kreska” jako kategorie dyskursu prawicy [w:] Bohdan Szklarski, red., Mity, symbole i rytuały we współczesnej polityce. Szkice z antropologii polityki. Warszawa: Scholar, s. 277–291.
Google Scholar

Marczewski Paweł, Pawłowski Łukasz, Śpiewak Paweł (2011) Grzechy polskiego liberalizmu. „Kultura Liberalna”, nr 120 [dostęp 1.03.2018]. Dostępny w Internecie: https://kulturaliberalna.pl/2011/04/25/grzechy-polskiego-liberalizmu-1/
Google Scholar

Nowicka-Franczak M. (2017) Settling Accounts with the Troublesome Past: Self-criticism in Poland and Eastern Europe [w:] Christian Karner, Monika Kopytowska, eds., National Identity and Europe in Times of Crisis. Doing and Undoing Europe. Bingley: Emerald, s. 259–284.
Google Scholar

Pawliszak Piotr (2017) Analiza narracyjna dyskursu publicznego. W poszukiwaniu struktur kulturowych i procesów narzucania znaczeń formujących politykę ekologiczną [w:] Marek Czyżewski i in., red., Analiza dyskursu publicznego. Przegląd metod i perspektyw badawczych. Warszawa: Sedno, s. 67–94.
Google Scholar

Pawliszak Piotr, Steciąg Magdalena (2017) Ekologiczna modernizacja w państwowym socjalizmie. Narracyjna analiza dyskursu ekologicznego w PRL-u [ w:] Marek Czyżewski i i n., r ed., Polskie sprawy 1945–2015. Warsztaty analizy dyskursu. Warszawa: Sedno.
Google Scholar

PD (2018) Gazeta.pl zawiesza dział Opinie współkierowany przez Sroczyńskiego. Press.pl [dostęp 26.09.2018]. Dostępny w Internecie: https://www.press.pl/tresc/54697,gazeta_pl-zawiesza-dzialopinie-wspolkierowany-przez-sroczynskiego
Google Scholar

Propp Władimir (2011) Morfologia bajki magicznej. Przełożył Paweł Rojek. Kraków: Nomos.
Google Scholar

Rancew Sikora Dorota, Skowronek Katarzyna (2015) O (nie) zbędności opowiadania. Refleksje teoretyczno-krytyczne na temat badań narracyjnych i perspektywy storytelling. „Studia Humanistyczne AGH”, t. 14, nr 1, s. 7–24.
Google Scholar

Sroczyński Grzegorz (2018a) Świat się chwieje: „W tej branży nikt na przeziębienie nie zwraca uwagi”. O warunkach pracy ochroniarzy w Polsce opowiadał Michał Kulczycki, Szef „Solidarności” Ochroniarzy, 4.02.2018, TOK FM.
Google Scholar

Sroczyński Grzegorz (2018b) Świat się chwieje: Czy red. Sroczyński dałby radę w Amazonie?, 7.01.2018, TOK FM.
Google Scholar

Sroczyński Grzegorz (2018c) Świat się chwieje: Ostatnia niedziela handlowa? Co na to szefowie sklepów i ich pracownicy?, 4.03.2018, TOK FM.
Google Scholar

Sroczyński Grzegorz (2017a) Świat się chwieje: Nowoczesna, a może Razem? Czy Paweł Rabiej zmienił podejście do spraw społecznych po aferze reprywatyzacyjnej?, 24.09.2017, TOK FM.
Google Scholar

Sroczyński Grzegorz (2017b) Świat się chwieje: Lewica jest częścią Pis-u? O tym Maciej Gdula, 25.06.2017, TOK FM.
Google Scholar

Sroczyński Grzegorz (2017c) Świat się chwieje: Symetryzm i opozycja. Dyskutują Katarzyna „Kataryna” Sadło, prof. Aleksander Smolar i Grzegorz Sroczyński, 10.09.2017, TOK FM.
Google Scholar

Sroczyński Grzegorz (2017d) Świat się chwieje: Ostra dyskusja dwóch protestujących pokoleń. Andrzej Celiński i Maria Świetlik u Grzegorza Sroczyńskiego, 23.07.2017, TOK FM.
Google Scholar

Sroczyński Grzegorz (2017e) Strategia małp w klatce, czyli jak Jarosław Kaczyński steruje emocjami, Gazeta.pl [dostęp: 21.01.2018]. Dostępny w Internecie: http://wiadomosci.gazeta.pl/wiadomosci/7,161770,22637148,narod-jest-glupi-czyli-jak-daniel-olbrychski-sluzy-dobrej.html
Google Scholar

Sroczyński Grzegorz (2015a) Świat się chwieje: 20 rozmów o tym, co z nami dalej. Warszawa: Agora.
Google Scholar

Sroczyński Grzegorz (2015a) Nie tym tonem. „Duży Format”, 3.12.2015.
Google Scholar

Sroczyński Grzegorz, Sutowski Michał (2017) Sroczyński: Lewica nie może popełnić błędu „ideowej czystości”. „Krytyka Polityczna” [dostęp: 2.01.2018]. Dostępny w Internecie: http://krytykapolityczna.pl/kraj/sroczynski-sutowski-wywiad/
Google Scholar

Sroczyński Grzegorz, Woś Rafał (2017) Co tak wyje w naszej Polsce? „Gazeta Wyborcza”, 4–5.03.2017, s. 14–15.
Google Scholar

Sutowski Michał (2017) Rok dobrej zmiany. Wywiady Michała Sutowskiego. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
Google Scholar

Szacki Jerzy (1994) Liberalizm po komunizmie. Kraków: Znak.
Google Scholar

Tomasi di Lampedusa Giuseppe (1988) Lampart. Przełożyła Zofia Ernstowa. Warszawa: P.I.W.
Google Scholar

Trzebiński Jerzy (2002) Narracja jako sposób rozumienia świata. Gdańsk: GWP.
Google Scholar

Walicki Andrzej (2013) Od projektu komunistycznego do neoliberalnej utopii. Kraków: Universitas.
Google Scholar

Wasilewski Jacek (2012) Opowieści o Polsce. Retoryka narracji. Warszawa: Headmade.
Google Scholar

Woś Rafał (2018a) Lewico, czas na współpracę z PiS. Trzeba budować z Kaczyńskim demokratyczny socjalizm. Gazeta.pl [dostęp: 25.09.2018]. Dostępny w Internecie: http://wiadomosci.gazeta.pl/wiadomosci/7,161770,23791323,wos-lewica-powinna-wspolpracowac-z-pis-tylko-wtedy-polska.html
Google Scholar

Woś Rafał (2018b) Klasizm. Choroba, która toczy Polskę od dobrych 30 lat. Zając goni i zarazem ucieka. Gazeta.pl [dostęp: 20.01.2018]. Dostępny w Internecie: http://wiadomosci.gazeta.pl/wiadomosci/7,161770,22870117,rafal-wos-polacy-rasisci-i-kazdy-to-powie-czyli-brzydki.html
Google Scholar

Woś Rafał (2017a) To nie jest kraj dla pracowników. Warszawa: W.A.B.
Google Scholar

Woś Rafał (2017b) Praca powraca.„Polityka”, nr 17, s. 52–54.
Google Scholar

Woś Rafał (2017c) Tłumaczę Janusza Majcherka. „Nowy Atlas Ekonomiczny. Blog Rafała Wosia”, 13.09.2017 [dostęp: 5.02.2018]. Dostępny w Internecie: https://wos.blog.polityka.pl/2017/09/13/tlumacze-janusza-majcherka/
Google Scholar

Woś Rafał (2017d) Zbijcie Sroczyńskiego. A i tak będziecie mieli gorączkę! „Nowy Atlas Ekonomiczny. Blog Rafała Wosia”, 2.10.2017 [dostęp: 5.02.2018]. Dostępny w Internecie: https://wos.blog.polityka.pl/2017/10/02/zbijcie-sroczynskiego-a-i-tak-bedziecie-mieligoraczke/
Google Scholar

Woś Rafał (2015a) Więcej związków! „Polityka”, nr 6, s. 19–21.
Google Scholar

Woś Rafał (2015b) Atlas lewicowych potworów. „Polityka”, nr 51, s. 54–57.
Google Scholar

Woś Rafał (2014) Dziecięca choroba liberalizmu. Warszawa: Studio Emka.
Google Scholar

Zarycki Tomasz (2013). Podmiotowość na peryferiach: rola wewnętrznych i zewnętrznych aktorów w debatach nad upadkiem komunizmu i „transformacją” postkomunistyczną w Polsce [w:] Adam Mrozowicki, Olga Nowaczyk, Irena Szlachcicowa, red., Sprawstwo. Teorie, metody, badania empiryczne w naukach społecznych. Kraków: Nomos, s. 285–296.
Google Scholar

Wróblewski Michał (2016) Neoliberałowie, sarmaci i zdrowy rozsądek, [w:] Wojciech J. Burszta, Piotr Jezierski, Michał Rauszer, red., Zwodnicze imaginarium. Antropologia neoliberalizmu. Gdańsk: Katedra.
Google Scholar

Wróblewski Michał, red., (2011) Spór o liberalizm. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
Google Scholar