„Jestem podatna na ten wyścig szczurów”. Kariery naukowe osób z klas ludowych, urodzonych po 1980 r. w perspektywie narracyjnej

Monika Struck-Peregończyk; Olga Kurek-Ochmańska

doi:10.18778/1733-8069.19.4.03

Autor

Monika Struck-Peregończyk Wyższa Szkoła Informatyki i Zarządzania w Rzeszowie https://orcid.org/0000-0001-8427-2510
Olga Kurek-Ochmańska Wyższa Szkoła Informatyki i Zarządzania w Rzeszowie

DOI:

https://doi.org/10.18778/1733-8069.19.4.03

Słowa kluczowe:

klasa społeczna, akademicy, kariera, zmiana pokoleniowa

Abstrakt

Niniejszy artykuł dotyka problematyki wzorów prowadzenia karier akademickich przez osoby wywodzące się z klas ludowych, która to tematyka w polskiej przestrzeni badawczej nie była dotychczas eksplorowana. Podstawowym źródłem danych w niniejszym artykule są narracyjne wywiady biograficzne z pracownikami dydaktyczno-badawczymi polskich uczelni, urodzonymi po 1980 r., którzy, wywodząc się z rodzin o skromnych tradycjach intelektualnych oraz deficytowych kapitałach społecznych, kulturowych i ekonomicznych, zdołali z powodzeniem wejść w świat akademicki. Autorki, opierając się na zebranych danych, próbują uchwycić czynniki wpływające na kariery naukowe tych osób. Główną tezą niniejszego artykułu jest stwierdzenie, że przebieg kariery akademickiej i szanse osiągnięcia sukcesu w świecie nauki zależne są od zróżnicowanych czynników, związanych i niezwiązanych z jednostką: indywidualnych talentów, kompetencji i predyspozycji psychospołecznych, zewnętrznych uwarunkowań, np. legislacyjnych, technologicznych czy kategorii społeczno-demograficznych, takich jak pochodzenie klasowe, zmiany pokoleniowe, płeć.

Pobrania

Brak dostępnych danych do wyświetlenia.

Biogramy autorów

Monika Struck-Peregończyk - Wyższa Szkoła Informatyki i Zarządzania w Rzeszowie

Doktor nauk społecznych w zakresie nauk o polityce, adiunktka w Kolegium Mediów i Komunikacji Społecznej Wyższej Szkoły Informatyki i Zarządzania w Rzeszowie, politolożka. Jej zainteresowania naukowe koncentrują się wokół socjologii niepełnosprawności, kwestii migracji i awansu społecznego.

Olga Kurek-Ochmańska - Wyższa Szkoła Informatyki i Zarządzania w Rzeszowie

Doktorka nauk społecznych w zakresie nauk o polityce, adiunktka w Instytucie Analiz Edukacji w Wyższej Szkole Informatyki i Zarządzania w Rzeszowie. Socjolożka, medioznawczyni. Psychoterapeutka. Członkini Polskiego Towarzystwa Socjologicznego oraz Polskiego Towarzystwa Psychoterapii Psychodynamicznej. Jej zainteresowania naukowe koncentrują się wokół tematyki szkolnictwa wyższego i komunikacji społecznej.

Bibliografia

Andrejuk Katarzyna (2016), Awans społeczny kobiet w czasach PRL, „Przegląd Socjologiczny”, t. 65, nr 3, s. 157–179.
Google Scholar

Baltar Fabiola, Brunet Ignasi (2012), Social research 2.0: virtual snowball sampling method using Facebook, „Internet Research”, vol. 22(1), s. 57–74, http://dx.doi.org/10.1108/10662241211199960
Google Scholar

Bejtkovský Jiří (2016), The employees of baby boomers generation, generation X, generation Y and generation Z in selected Czech corporations as conceivers of development and competitiveness in their corporation, „Journal of Competitiveness”, vol. 8(4), s. 105–123.
Google Scholar

Bokszański Zbigniew (1976), Młodzi robotnicy a awans kulturalny, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Google Scholar

Borowicz Ryszard (2020), Nierówności społeczne w dostępie do wykształcenia. Casus Suwalszczyzny, Olecko: Wszechnica Mazurska.
Google Scholar

Bourdieu Pierre (2005), Dystynkcja. Społeczna krytyka władzy sądzenia, przełożył Piotr Biłos, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Google Scholar

Bourdieu Pierre (2008), Co tworzy klasę społeczną? O teoretycznym i praktycznym istnieniu grup, przełożył Jakub Maciejczyk, „Recycling Idei”, nr 11, s. 36–46.
Google Scholar

Brook Heather, Michell Dee (2010), Working-Class Intellectuals, „Administration & Society”, vol. 42, s. 368–372.
Google Scholar

Browne Kath (2005), Snowball sampling: using social networks to research non‐heterosexual women, „International Journal of Social Research Methodology”, vol. 8(1), s. 47–60, http://dx.doi.org/10.1080/1364557032000081663
Google Scholar

Butler-Rees Angharad, Robinson Nick (2020), Encountering precarity, uncertainty and everyday anxiety as part of the postgraduate research journey, „Emotion, Space and Society”, vol. 37, 100743, https://doi.org/10.1016/j.emospa.2020.100743
Google Scholar

Chłopecki Jerzy, Paszczyński Stanisław, Pomianek Tadeusz (2004), W poszukiwaniu syntezy. O problemach szkolnictwa wyższego w Polsce, Rzeszów: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Informatyki i Zarządzania w Rzeszowie.
Google Scholar

Czerepaniak-Walczak Maria (2012), Ile techne, ile praxis? W poszukiwaniu koncepcji praktyki jako elementu kształcenia nauczycielskiego profesjonalizmu, „Teraźniejszość. Człowiek. Edukacja”, nr 3(59), s. 7–22.
Google Scholar

Devlin Marcia (2013), Bridging Socio-Cultural Incongruity: Conceptualising the Success of Students from Low Socio-Economic Status Backgrounds in Australian Higher Education, „Studies in Higher Education”, vol. 38(6), s. 939–949.
Google Scholar

Dews Carlos, Law Carolyn (1995), This Fine Place So Far from Home: Voices of Academics from the Working Class, Philadelphia: Temple University Press.
Google Scholar

Dębska Katarzyna (2020), Doświadczenie awansu klasowego jako kontekst kształtowania się relacji między braćmi i siostrami, „Studia BAS”, t. 2, nr 62, s. 111–128.
Google Scholar

Dusek Gary, Yurova Yylioa, Ruppel Cynthia (2015), Using Social Media and Targeted Snowball Sampling to Survey a Hard-to-reach Population: A Case Study, „International Journal of Doctoral Studies”, no. 10, s. 279–299, http://dx.doi.org/10.28945/2296
Google Scholar

Dyoniziak Ryszard (1968), Awans społeczny a poczucie sukcesu lub zawodu życiowego, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny”, nr 30, z. 1, s. 254–255.
Google Scholar

Eribon Didier (2019), Powrót do Reims, przełożyła Maryna Ochab, Kraków: Wydawnictwo Karakter.
Google Scholar

Feldy Marzena (2019), Jak pozyskać i zatrzymać młode talenty w sektorze nauki? Satysfakcja z pracy a skłonność do zmiany miejsca zatrudnienia, „MINIB”, vol. 32, issue 2, s. 51–76.
Google Scholar

Grimes Michael, Morris Joan Marie (1997), Caught in the Middle: Contradictions in the Lives of Sociologists from Working-Class Backgrounds, Westport: Praeger.
Google Scholar

Grochalska Monika (2011), Transgresyjne trajektorie, Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls.
Google Scholar

Haney Timothy (2015), Factory to faculty: socioeconomic difference and the educational experiences of university professors, „Canadian Review of Sociology/Revue canadienne de sociologie”, vol. 52(2), s. 160–186.
Google Scholar

Hochschild Arlie Russell (1979), Emotion Work, Feeling Rules, and Social Structure, „American Journal of Sociology”, vol. 85, no. 3, s. 551–575.
Google Scholar

Hoser Jan (1974), Środowisko zawodowe inżynierów, [w:] Jolanta Kulpińska (red.), Socjologia przemysłu, Warszawa: Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, s. 274–307.
Google Scholar

Hurst Alison, Nenga Sandy (2016), Working in Class: Recognizing How Social Class Shapes Our Academic Work, New York: Rowman & Littlefield.
Google Scholar

Ivancheva Mariya (2015), The age of precarity and the new challenges to the academic profession, „Studia Universitatis Babes-Bolyai-Studia Europaea”, vol. 60(1), s. 39–48.
Google Scholar

Ivancheva Mariya, Lynch Kathleen, Keating Kathryn (2019), Precarity, gender and care in the neoliberal academy, „Gender, Work & Organization”, vol. 26(4), s. 448–462, https://doi.org/10.1111/gwao.12350
Google Scholar

Kawula Stanisław (2005), Drogi dystansujące biografie ludzkie: marginalizacja, wykluczenie i normalizacja. Przykład bezrobocia i biedy w małym mieście, [w:] Krystyna Marzec-Holka (red.), Marginalizacja w problematyce pedagogiki społecznej i praktyce pracy socjalnej, Bydgoszcz: Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego, s. 53–68.
Google Scholar

Kaźmierska Kaja, Schütze Fritz (2013), Wykorzystanie autobiograficznego wywiadu narracyjnego w badaniach nad konstruowaniem obrazu przeszłości w biografii. Na przykładzie socjologicznego porównania narracji na temat życia w PRL-u i NRD, „Przegląd Socjologii Jakościowej”, t. IX, nr 4, s. 122–139, http://cejsh.icm.edu.pl/cejsh/element/bwmeta1.element.desklight-45acba1d-1ec5-4c5b-af6c-7a915e7acf19 (dostęp: 2.09.2023).
Google Scholar

Kulczycki Emanuel (2017), Punktoza jako strategia w grze parametrycznej w Polsce, „Nauka i Szkolnictwo Wyższe”, nr 1(49), s. 63–78.
Google Scholar

Kwiek Marek (2015), Uniwersytet w dobie przemian. Instytucje i kadra akademicka w warunkach rosnącej konkurencji, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar

Kwiek Marek (2018), Academic top earners. Research productivity, prestige generation, and salary patterns in European universities, „Science and Public Policy”, vol. 45(1), s. 1–13.
Google Scholar

Lamont Michèle (2000), The Dignity of Working Men: Morality and the Boundaries of Race, Class, and Immigration, New York: Russell Sage Foundation.
Google Scholar

Lee Elisabeth (2017), ‘Where People Like Me Don’t Belong’: Faculty Members from Low-socioeconomic-status Backgrounds, „Sociology of Education”, vol. 90(3), s. 197–212, https://doi.org/10.1177/0038040717710495
Google Scholar

Lehmann Wolfgang (2007), ‘I Just Didn’t Feel Like I fit In’: The Role of Habitus in University Dropout Decisions, „Canadian Journal of Higher Education”, vol. 37(2), s. 89–110.
Google Scholar

Lehmann Wolfgang (2009), Becoming Middle Class: How Working-Class University Students Draw and Transgress Moral Class Boundaries, „Sociology”, vol. 43(4), s. 631–647.
Google Scholar

Lehmann Wolfgang (2014), Habitus Transformation and Hidden Injuries: Successful Working-Class University Students, „Sociology of Education”, vol. 87(1), s. 1–15.
Google Scholar

Leja Krzysztof (2015), Trzy misje uczelni, trzy ścieżki kariery, Lublin: Fundacja Forum Akademickie.
Google Scholar

Lekka-Kowalik Anna (2009), Uniwersytet jako firma usługowa. Szansa czy klęska?, „Ethos”, nr 85–86, s. 52–69.
Google Scholar

Loher David, Strasser Sabine, Monterescu Daniel, Dabağcı Ssra, Gallo Ester, Shore Cris, Gupta Akhil, Mathu Chandana, Anton Lorena, Zane Rodica, Lems Annika, Khosravi Shahram, Sarıaslan Zeynep, Salazar Noel B., Montoya Ainhoa, Pérez Marta, Kovač Uroš, Tilche Alice, Loperfido Giacomo, Matos Patricia, Santer Kiri, Thorkelson Eli (2019), On politics and precarity in academia, „Social Anthropology/Anthropologie Sociale”, vol. 27(S2), s. 97–117.
Google Scholar

Łuczaj Kamil (2020), Foreign-born Scholars in Central Europe: a Planned Strategy or a ‘Dart Throw’?, „Journal of Higher Education Policy and Management”, vol. 42(6), s. 602–616.
Google Scholar

Łuczaj Kamil (2023), Upwardly Mobile Biographies. An analysis of turning points in the careers of working-class faculty, „Advances in Life Course Research”, no. 56, 100545, https://doi.org/10.1016/j.alcr.2023.100545
Google Scholar

Łuczaj Kamil, Kurek-Ochmańska Olga (2021), Kariera akademicka „z przypadku”?, „Biografistyka Pedagogiczna”, nr 6(1), s. 397–427.
Google Scholar

Macky Keith, Gardner Dianne, Forsyth Stewart (2008), Generational Differences at Work: Introduction and Overview, „Journal of Managerial Psychology”, vol. 23(8), s. 857–861.
Google Scholar

Mazur-Wierzbicka Elżbieta (2015), Kompetencje pokolenia Y – wybrane aspekty, „Studia i Prace WNEIZ US”, nr 39(3), s. 307–320.
Google Scholar

Michałowska Danuta (2019), Prestiż współczesnego naukowca w globalnej perspektywie świata akademickiego, [w:] Danuta Michałowska (red.), Naukowcy. Osobowość, rola, profesjonalizm, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, s. 199–211.
Google Scholar

Mikrut Sylwia, Łuczaj Kamil (2023), Syndrom oszusta jako składowa doświadczenia awansu społecznego, „Studia Socjologiczne”, nr 2(249), s. 81–109.
Google Scholar

Muzzatti Stephen, Samarco Vincent (2006), Reflections from the Wrong Side of the Tracks: Class, Identity, and the Working Class Experience in Academe, New York: Rowman & Littlefield.
Google Scholar

Nauczyciele akademiccy, b.r., https://radon.nauka.gov.pl/raporty/Nauczyciele_akademiccy_2021 (dostęp: 2.09.2023).
Google Scholar

Nawrocki Tomasz (2001), Pomiędzy rodziną, szkołą i uniwersytetem: refleksje socjologa o barierach edukacyjnych na Górnym Śląsku, [w:] Władysław Jacher (red.), Eseje socjologiczne, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, s. 121–135.
Google Scholar

Olko Dorota (2021), „Tylko nie dres, bo się źle kojarzy”. Rola wizerunków ciała w kształtowaniu podmiotowości w klasie ludowej, „Widok. Teorie i Praktyki Kultury Wizualnej” nr 30, https://doi.org/10.36854/widok/2021.30.2388
Google Scholar

Pew Research Center (2007), A portrait of “Generation Next”. How Young People View Their Lives, Futures, and Politics, http://people-press.org/report/300/a-portrait-of-generation-next (dostęp: 2.09.2023).
Google Scholar

Pieniądz Aneta (2017), Model kariery akademickiej – pokolenie niepewności między nauką a dydaktyką, „Nauka i Szkolnictwo Wyższe”, nr 2(50), s. 305–313, https://doi.org/10.14746/nisw.2017.2.17
Google Scholar

Piskała Kamil, Zysiak Alicja (2013), Świątynia nauki, fundament demokracji czy fabryka specjalistów? Józef Chałasiński i powojenne spory o ideę uniwersytetu, „Praktyka Teoretyczna”, nr 9(3), s. 271–297.
Google Scholar

Pisoni Kelly (2015), Generation Y and innovation in the labor market, „Revista de Psicologia da IMED”, vol. 7(1), s. 87–91.
Google Scholar

Reay Diane (2005), Beyond Consciousness? The Psychic Landscape of Social Class, „Sociology”, vol. 39, no. 5, s. 911–928.
Google Scholar

Rek-Woźniak Magdalena (2012), Młodzi dorośli – wzory mobilności społecznej w okresie transformacji systemowej na przykładzie mieszkańców miasta średniej wielkości, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Google Scholar

Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 13 czerwca 2003 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie określenia standardów nauczania dla poszczególnych kierunków studiów i poziomów kształcenia (Dz.U. z 2003 r. Nr 144, poz. 1401).
Google Scholar

Sandnes Frode (2018), Do Norwegian academics who publish more earn higher salaries?, „Scientometrics”, vol. 115(1), s. 263–281.
Google Scholar

Schütze Fritz (2007), Biography Analysis on the Empirical Base of Autobiographical Narratives: How to Analyse Autobiobiographical Narrative Interviews, „European Studies on Inequalities and Social Cohesion”, no. 1/2, s. 153–242.
Google Scholar

Smoczyński Rafał, Zarycki Tomasz (2017), Totem inteligencki. Arystokracja, szlachta i ziemiaństwo w polskiej przestrzeni społecznej, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Google Scholar

Spence Patric R., Lachlan Kenneth A., Rainear Adam (2016), Social media and crisis research: Data collection and directions, „Computers in Human Behavior”, no. 54, s. 667–672, http://dx.doi.org/10.1016/j.chb.2015.08.045
Google Scholar

Steinþórsdóttir Finnborg S., Brorsen Smidt Thomas, Pétursdóttir Gyða M., Einarsdóttir Þorgerður, Le Feuvre Nicky (2019), New managerialism in the academy: Gender bias and precarity. Gender, „Work & Organization”, vol. 26(2), s. 124–139.
Google Scholar

Stosik Aleksandra, Leśniewska Aneta (2015), Innowacyjne rozwiązania w zarządzaniu zasobami ludzkimi – perspektywa adaptacji i różnic pokoleniowych, „Studia i Prace Wydziału Nauk Ekonomicznych i Zarządzania”, nr 39, t. 3, s. 183–196.
Google Scholar

Sullivan Sherry, Carraher Shawn (2018), Using the kaleidoscope career model to create cultures of gender equity, [w:] Adelina Broadbridge, Sandra Fielden (red.), Research Handbook of Diversity and Careers, Cheltenham: Edward Elgar Publishing, s. 227–240.
Google Scholar

Szczepański Jan (2013), Korzeniami wrosłem w ziemię, Ustroń: Galeria na Gojach.
Google Scholar

Twardowski Kazimierz (1993), Z wykładu prof. Kazimierza Twardowskiego O dostojeństwie uniwersytetu wygłoszonego z okazji nadania mu doktoratu honoris causa przez Uniwersytet Poznański w roku 1933, http://www.math.us.edu.pl/polacik/cytaty01.html (dostęp: 14.09.2023).
Google Scholar

Ustawa z dnia 12 września 1990 r. o szkolnictwie wyższym (Dz.U. z 1990 r. Nr 65, poz. 385).
Google Scholar

Ustawa z dnia 26 czerwca 1997 r. o wyższych szkołach zawodowych (Dz.U. z 1997 r. Nr 96, poz. 590).
Google Scholar

Ustawa z dnia 18 marca 2011 r. o zmianie ustawy – Prawo o szkolnictwie wyższym, ustawy o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule w zakresie sztuki oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2011 r. Nr 84, poz. 455).
Google Scholar

Ustawa z dnia 20 lipca 2018 r. – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce (Dz.U. z 2021 r., poz. 478).
Google Scholar

Waterfield Bea, Beagan Brenda, Mohamed Tameera (2019), You Always Remain Slightly an Outsider: Workplace Experiences of Academics from Working-Class or Impoverished Backgrounds, „Canadian Review of Sociology/Revue canadienne de sociologie”, vol. 56, s. 368–388, https://doi.org/10.1111/cars.12257
Google Scholar

Wengraf Tom (2014), Interviewing for Life-histories, Lived Periods and Situations, and Ongoing Personal Experiencing Using the Biographic Narrative Interpretive Method (BNIM). BNIM Short Guide bound with the BNIM Detailed Manual, https://is.muni.cz/el/fss/podzim2014/SOC932/um/Wengraf_manual.pdf (dostęp: 14.09.2023).
Google Scholar

Xu Cora (2020), Tackling rural-urban inequalities through educational mobilities: rural-origin Chinese academics from impoverished backgrounds navigating higher education, „Policy Reviews in Higher Education”, vol. 4(2), s. 179–202.
Google Scholar

Zarycki Tomasz (2015), Modernizacja kulturowa i psychologiczna jako ideologia inteligenckiej hegemonii, „Przegląd Socjologiczny”, nr 64(2), s. 45–68.
Google Scholar

Zarycki Tomasz (2018), Punkty za inteligenckość. Agaty Zysiak rekonstrukcja historii Uniwersytetu Łódzkiego a rola PRL w umocnieniu inteligenckiej hegemonii, „Kultura i Społeczeństwo”, nr 62(1), s. 231–250.
Google Scholar

Zysiak Agata (2016), Punkty za pochodzenie: powojenna modernizacja i uniwersytet w robotniczym mieście, Kraków: Zakład Wydawniczy „Nomos”.
Google Scholar