Podłużne badanie jakościowe doświadczenia wolontariuszy sprawujących opiekę nad pacjentami w ramach programu profilaktyki powikłań hospitalizacji osób starszych na oddziale chorób wewnętrznych – Projekt Zdrowy Kontakt

Weronika Kałwak; Anna Bańbura; Oliwia Głowacz; Klaudia Kawa; Paulina Knutelska; Małgorzata Opoczyńska-Morasiewicz; Stanisław Górski; Michał Nowakowski

doi:10.18778/1733-8069.13.1.02

Autor

Weronika Kałwak Zakład Psychologii Zdrowia, Instytut Psychologii Uniwersytet Jagielloński, ul. Ingardena 6, 30-060 Kraków
Anna Bańbura Uniwersytet Jagielloński
Oliwia Głowacz Uniwersytet Jagielloński
Klaudia Kawa Uniwersytet Jagielloński
Paulina Knutelska Uniwersytet Jagielloński
Małgorzata Opoczyńska-Morasiewicz Uniwersytet Jagielloński
Stanisław Górski Collegium Medicum, Uniwersytet Jagielloński
Michał Nowakowski Collegium Medicum, Uniwersytet Jagielloński

DOI:

https://doi.org/10.18778/1733-8069.13.1.02

Słowa kluczowe:

wolontariat, opieka, pacjenci geriatryczni, badania jakościowe, Zdrowy Kontakt

Abstrakt

Podłużne badanie jakościowe doświadczenia wolontariuszy opiekujących się pacjentami oddziału geriatrycznego szpitala chorób wewnętrznych zostało przeprowadzone w ramach Projektu Zdrowy Kontakt. Jest to pierwszy w Polsce i Europie Środkowo-Wschodniej program niefarmakologicznego zapobiegania majaczeniu szpitalnemu, które jest częstym powikłaniem hospitalizacji osób starszych. Wolontariuszami programu są studenci psychologii, pielęgniarstwa i medycyny, którzy odwiedzają chorych w szpitalu i realizują złożoną interwencję profilaktyczną. Badanie przeprowadzono, korzystając z podejścia idiograficznego, w formie cyklu interpretatywnych studiów przypadku. Z ośmiorgiem uczestników badania przeprowadzono po dwa częściowo ustrukturyzowane wywiady – przed rozpoczęciem wolontariatu i po jego zakończeniu. Celem powtórzonych rozmów było opisanie zmian, jakie mogły zajść w doświadczeniu, motywacji, przekonaniach i rozumieniu siebie przez studentów pod wpływem udziału w wolontariacie na oddziale geriatrycznym. W badaniu skorzystano z metody interpretatywnej analizy fenomenologicznej, analizę danych jakościowych przeprowadzono z pomocą oprogramowania Atlas.ti. W wyniku badania uzyskano złożone opisy indywidualnego doświadczenia badanych związanego z ich pracą na oddziale. Ujawniły się również motywy wspólne dla większości z nich. Do najpoważniejszych należy zetknięcie się z myślą o śmierci i próby nawiązania relacji z pacjentami, z którymi kontakt jest utrudniony z powodu zmian otępiennych, skutków udaru lub zaburzeń poznawczych i percepcyjnych występujących w majaczeniu szpitalnym. Związana z kontekstem geriatrycznym i wynikająca z profilaktycznego oraz behawioralnego charakteru interwencji trudność w dostrzeżeniu przez wolontariuszy efektów swojej pracy okazała się w największym stopniu zniechęcać ich do odwiedzin na oddziale. Najważniejszym wyodrębnionym w badaniu tematem jest relacja sfery osobistej i profesjonalnej w opiece nad pacjentami.

Uzyskany opis i próba zrozumienia doświadczenia studentów kierunków medycznych działających jako wolontariusze na oddziale geriatrycznym może posłużyć jako punkt wyjścia do refleksji nad perspektywą personelu medycznego i możliwymi formami wsparcia chroniącymi go przed nadmiernym obciążeniem, stresem i wypaleniem zawodowym. Może być także źródłem inspiracji dla kształcenia przyszłych kadr medycznych.

Pobrania

Brak dostępnych danych do wyświetlenia.

Biogramy autorów

Weronika Kałwak - Zakład Psychologii Zdrowia, Instytut Psychologii Uniwersytet Jagielloński, ul. Ingardena 6, 30-060 Kraków

Weronika Kałwak, mgr psychologii i filozofii, doktorantka w Zakładzie Psychologii Zdrowia Instytutu Psychologii UJ. Jej zainteresowania naukowe obejmują metodologię psychologii, szczególnie zastosowania metodologii jakościowej w badaniu zjawisk zdrowia i choroby. Praca doktorska (pod opieką naukową dr hab. Małgorzaty Opoczyńskiej-Morasiewicz) dotyczy podejmowanych przez lekarzy praktyk badania bólu pacjentów. Koordynatorka i współtwórca koncepcji Projektu Zdrowy Kontakt.

Anna Bańbura - Uniwersytet Jagielloński

Anna Bańbura, mgr psychologii, doktorantka w Zakładzie Psychologii Zdrowia Instytutu Psychologii UJ. Jej zainteresowania naukowe obejmują psychologię egzystencjalną, psychologię i psychiatrię ewolucyjną oraz metodologię jakościową.

Oliwia Głowacz - Uniwersytet Jagielloński

Oliwia Głowacz, studentka w Instytucie Psychologii UJ. Wolontariuszka Projektu Zdrowy Kontakt. Przygotowuje pracę magisterską osadzoną w nurcie psychologii egzystencjalnej oraz metodologii jakościowej.

Klaudia Kawa - Uniwersytet Jagielloński

Klaudia Kawa, studentka psychologii na Wydziale Filozoficznym UJ, specjalizacji klinicznej oraz klinicznej dziecka. Wolontariuszka w Projekcie Zdrowy Kontakt. Jej zainteresowania naukowe skupiają się wokół neuropsychologii, psychologii klinicznej, a zwłaszcza psychologii klinicznej dziecka.

Paulina Knutelska - Uniwersytet Jagielloński

Paulina Knutelska, studentka w Instytucie Psychologii UJ, specjalizuje się w kierunku psychologii klinicznej oraz psychologii klinicznej dziecka. Wolontariuszka w Projekcie Zdrowy Kontakt. Zainteresowania z dziedziny psychologii klinicznej i psychologii zdrowia obejmują zdrowie seksualne i zagadnienia stresu oraz radzenia sobie ze stresem.

Małgorzata Opoczyńska-Morasiewicz - Uniwersytet Jagielloński

Małgorzata Opoczyńska-Morasiewicz, dr hab. n. hum., adiunkt w Zakładzie Psychologii Zdrowia UJ. Specjalista psychologii klinicznej, psychoterapeuta Polskiego Towarzystwa Psychiatrycznego i superwizor psychoterapii Polskiego Towarzystwa Psychologicznego. Specjalizuje się w psychologii i psychoterapii egzystencjalnej. Autorka kilkudziesięciu prac naukowych, w tym 4 monografii: Wprowadzenie do psychologii egzystencjalnej (1999), Kim jestem? Doświadczenie choroby psychicznej a stawanie się sobą (2 wyd. 2002), Róża wierszem niezawołana. Szkice na temat poznania i samopoznania (2002), Dialog Innych albo inne monologi (2007), Poza zasadą powszechności. Próby idiograficzne (2014), Genealogie psychoterapii. Fragmenty dyskursu egzystencjalnego (2016).

Stanisław Górski - Collegium Medicum, Uniwersytet Jagielloński

Stanisław Górski, dr n. med., pracownik naukowo-dydaktyczny Zakładu Dydaktyki Medycznej Collegium Medicum UJ. Wchodzi w skład Komitetu Wykonawczego Centrum Innowacyjnej Edukacji Medycznej, gdzie odpowiada za wdrażanie i koordynację pacjentów stymulowanych w nauczaniu komunikacji i innych umiejętności klinicznych. Pomysłodawca, koordynator i współtwórca koncepcji Projektu Zdrowy Kontakt. Specjalista chorób wewnętrznych, obecnie pracuje w Szpitalnym Oddziale Ratunkowym w Bochni.

Michał Nowakowski - Collegium Medicum, Uniwersytet Jagielloński

Michał Nowakowski, dr n. med., kierownik Zakładu Dydaktyki Medycznej Wydziału Lekarskiego Collegium Medicum UJ. Specjalizuje się w zarządzaniu dydaktyką oraz chirurgii stanów nagłych. Jego naukowe zainteresowania obejmują głównie wpływ wielokulturowości na nauczanie oraz metodologię metod aktywizujących, a także nauczanie skomplikowanych zadań motorycznych oraz nauczanie zarządzania zespołem.

Bibliografia

Andersson Erika, Salickiene Zivile, Rosengren Kristina (2016) To be involved – A qualitative study of nurses’ experiences of caring for dying patients. „Nurse Education Today”, vol. 38, s. 144‒149.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1016/j.nedt.2015.11.026

Baczyńska Alicja M., Sayer Avan Aihie, Roberts Helen (2014) 108 volunteer-assisted mobilisation of older people in hospital - systematic review. „Age & Ageing”, vol. 43, s. 30.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1093/ageing/afu044.3

Baker Arnold B. i in (2005) The Relationship Between the Big Five Personality Factors and Burnout: A Study Among Volunteer Counselors. „Journal of Social Psychology”, vol. 146(1), s. 31‒50.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.3200/SOCP.146.1.31-50

Basińska Anita, Nowak Marek (2010). Motywowanie i motywacja do pracy wolontariuszy. Poznań: WOLIMP.
Google Scholar

Bateman Catherine i in. (2016) Volunteers improving person-centred dementia and delirium care in a rural Australian hospital. „Rural and Remote Health”, vol. 16(2), s. 3667.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.22605/RRH3667

Berger Gabriele i in. (2005) Longitudinal study on the relationship between symptomatology of dementia and levels of subjective burden and depression among family caregivers in memory clinic patients. „Journal of Geriatric Psychiatry and Neurology”, vol. 18(3), s. 119‒128.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1177/0891988704273375

Bélanger Louise, Ducharme Francine (2011) Patients’ and nurses’ experiences of delirium: a review of qualitative studies. „Nursing In Critical Care”, vol. 16(6), s. 303‒315.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1111/j.1478-5153.2011.00454.x

Billeter-Koponen Sirkka, Fredén Lars (2005) Longterm stress, burnout and patientnurse relations: qualitative interview study about nurses’ experiences. „Scandinavian Journal Of Caring Sciences”, vol. 19(1), s. 20‒27.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1111/j.1471-6712.2005.00318.x

Bogdańska Bożena (2011) Sylwetka wolontariusza. „Biuletyn EBIB”, t. 9(127) [dostęp 22 sierpnia 2016 r.]. Dostępny w Internecie http://www.ebib.pl/images/stories/numery/127/127_bogdanska.pdf
Google Scholar

Bradshaw Lucy E. i in. (2013) Carers for older people with co-morbid cognitive impairment in general hospital: characteristics and psychological well-being. „International Journal of Geriatric Psychiatry”, vol. 28, s. 681‒690.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1002/gps.3871

Bragard Isabelle, Dupuls Gilles, Fleet Richard (2015) Quality of work life, burnout, and stress in emergency department physicians: a qualitative review. „European Journal Of Emergency Medicine: Official Journal Of The European Society For Emergency Medicine”, vol. 22(4), s. 227‒234.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1097/MEJ.0000000000000194

Bruns Daniel, Disorbio John (2005). Chronic pain and biopsychosocial disorders. „Practical Pain Management”, vol. 5(7), s. 2‒10.
Google Scholar

Bury Michael (1982) Chronic Illness as Biographical Disruption. „Sociology of Health and Illness”, vol. 4(2), s. 167–182.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1111/1467-9566.ep11339939

Buss Mary K. i in. (2007) Associations between caregiver-perceived delirium in patients with cancer and generalized anxiety in their caregivers. „Journal of Palliative Medicine”, vol. 10(5), s. 1083‒1092.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1089/jpm.2006.0253

Caplan Gideon A., Harper E. L. (2007) Recruitment of volunteers to improve vitality in the elderly: the REVIVE. „Internal Medicine Journal”, vol. 37(2), s. 95‒100.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1111/j.1445-5994.2007.01265.x

Çetinkaya Fatih Çetin, Karadakovan Ayfer (2012) Investigation of care burden in dementia patient caregivers. „Turkish Journal of Geriatrics”, vol. 15(2), s. 171‒178.
Google Scholar

Chenier Margaret C. (1997) Review and analysis of caregiver burden and nursing home placement. „Geriatric Nursing”, vol. 18(3), s. 121‒126.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1016/S0197-4572(97)90029-X

Clissett Philip i in. (2014) The responses of healthcare professional to the admission of people with cognitive impariment to acute hospital settings: an observational and interview study. „Journal of Clinical Nursing”, vol. 23(13/14), s. 1820‒1829.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1111/jocn.12342

Cocco Ennio i in. (2003) A comparative study of stress and burnout among staff caregivers in nursing homes and acute geriatric wards. „International Journal of Geriatric Psychiatry”, vol. 18(1), s. 78‒85.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1002/gps.800

Coghill Robert C. (2010) Individual differences in the subjective experience of pain: new insights into mechanisms and models. „The Journal of Head and Face Pain”, vol. 50(9), s. 1531‒1535.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1111/j.1526-4610.2010.01763.x

Corbin Juliet, Strauss Anselm (1985) Managing Chronic Illness at Home: Three Lines of Work. „Qualitative Sociology”, vol. 8(3), s. 224–247.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1007/BF00989485

DiTullio Maria, MacDonald Douglas (1999) The struggle for the soul of hospice: stress, coping, and change among hospice workers. „The American Journal Of Hospice & Palliative Care”, vol. 16(5), s. 641‒655.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1177/104990919901600505

Epiphaniou Eleni i in. (2012) Adjusting to the caregiving role: the importance of coping and support. „International Journal Of Palliative Nursing”, vol. 18(11), s. 541‒545.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.12968/ijpn.2012.18.11.541

Eriksson Catharina, Saveman Britt Inger (2002) Nurses’ experiences of abusive/non-abusive caring for demented patients in acute care settings. „Scandinavian Journal of Caring Sciences”, vol. 16(1), s. 79‒85.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1046/j.1471-6712.2002.00061.x

Ferrell Betty R. (2006) Understanding the moral distress of nurses witnessing medically futile care. „Oncology Nursing Forum”, vol. 33(5), s. 922‒930.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1188/06.ONF.922-930

Freidson Eliot (1961) The Sociology of Medicine: A trent report and bibliography. „Current Sociology”, vol. 10/11(3), s. 159‒161.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1177/001139216101000301

Freidson Eliot (1970a) Profession of Medicine: A Study of the Sociology of Applied Knowledge. New York: Dodd, Mead.
Google Scholar

Freidson Eliot (1970b) Professional Dominance: The Social Structure of Medical Care. New York: Atherto.
Google Scholar

Gałuszka Mieczysława (2012) Nowe zjawiska w relacji lekarz–pacjent w kontekście rozwoju internetu. „Przegląd Socjologiczny”, t. 61(2), s. 118‒150.
Google Scholar

Gatchel Robert i in. (2007). The Biopsychosocial Approach to Chronic Pain: Scientific Advances and Future Directions. „Psychological Bulletin”, vol. 133(4), s. 581–624.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1037/0033-2909.133.4.581

Gerow Lisa i in. (2009) A Phenomenological Study of Nurses’ Experience of Grief Following Patient Death. „Western Journal of Nursing Research”, vol. 31(8), s. 1078‒1079.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1177/0193945909342243

Górecki Mirosław (2013) Motywowanie i motywacja do pracy wolontariuszy. „Warmińsko-Mazurski Kwartalnik Naukowy, Nauki Społeczne”, t. 1, s. 81‒110.
Google Scholar

Górski Stanisław i in. (2017) Nonpharmacological Interventions Targeted at Delirium Risk Factors, Delivered by Trained Volunteers (Medical and Psychology Students), Reduced Need for Antipsychotic Medications and the Length of Hospital Stay in Aged Patients Admitted to an Acute Internal Medicine Ward: Pilot Study. „BioMed Research International”, vol. 2017 [dostęp: 10 stycznia 2017 r.]. Dostępny w Internecie https://www.hindawi.com/journals/bmri/2017/1297164/
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1155/2017/1297164

Green Sue M. i in. (2011) A systematic review of the use of volunteers to improve mealtime care of adult patients or residents in institutional settings. „Journal of Clinical Nursing”, vol. 20, s. 1810‒1823.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1111/j.1365-2702.2010.03624.x

Grover Sandeep, Shah Ruchita (2013) Delirium-Related Distress in Caregivers: A Study From a Tertiary Care Centre in India. „Perspectives in Psychiatric Care”, vol. 49(1), s. 21‒29.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1111/j.1744-6163.2012.00335.x

Heidarnia Mohmmad A., Heidarnia Ali (2016) Sick Role and a Critical Evaluation of its Application to our Understanding of the Relationship between Physician and Patients. „Novelty in Biomedicine”, vol. 4(3), s. 126‒134.
Google Scholar

Inouye Sharon K. (2000) The Hospital Elder Life Program: a model of care to prevent cognitive and functional decline in older hospitalized patients. „Journal of the American Geriatrics Society”, vol. 48, s. 1697‒1706.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1111/j.1532-5415.2000.tb03885.x

Jankowska Aldona Katarzyna i in. (2011) Komunikacja lekarz – pacjent a jakość opieki medycznej. „Studia i Materiały Polskiego Stowarzyszenia Zarządzania Wiedza”, t. 54, s. 199‒207.
Google Scholar

Jutel Annemarie (2009) S ociology o f d iagnosis: a p reliminary r eview. „Sociology of Health & Illness”, vol. 31, s. 278–299 [dostęp: 9 lutego 2017 r.]. Dostępny w Internecie http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/j.1467-9566.2008.01152.x/full
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1111/j.1467-9566.2008.01152.x

Weronika Kałwak i in. (2016) Interdyscyplinarna wieloskładnikowa niefarmakologiczna profilaktyka szpitalnego zespołu majaczeniowego u pacjentów geriatrycznych w Polsce – Projekt Zdrowy Kontakt. „Gerontologia Polska”, nr 24, s. 278–284.
Google Scholar

Kao Yueh-tzu (2009) Burnout in college student volunteers: A crosslevel study. „College Student Journal”, vol. 43(3), s. 872‒878.
Google Scholar

Kaźmierczak Agnieszka (2011) Wpływ komunikacji z personelem medycznym na doświadczanie choroby przez pacjentów. „Homo Communicativus”, t. 1(6), s. 21‒37.
Google Scholar

Kennedy Bernice (2005) Stress and Burnout of Nursing Staff Working With Geriatric Clients in Long-Term Care. „Journal of Nursing Scholarship”, vol. 37(4), s. 381‒382.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1111/j.1547-5069.2005.00065.x

Klich-Rączka Alicja, Piotrowicz Karolina, Grodzicki Tomasz (2009) Majaczenie w świetle najnowszych zaleceń. „Przegląd Lekarski”, vol. 66(4A).
Google Scholar

Kurpas Donata, Steciwko Andrzej (2005) Jakość usług medycznych w podstawowej opiece zdrowotnej. „Advances in Clinical and Experimental Medicine”, vol. 14(3), s. 603‒608.
Google Scholar

LaMantia Michael A. i in. (2015) Emergency medical service, nursing, and physician providers’ perspectives on delirium identification and management. „Dementia” [dostęp 9 lutego 2017 r.]. Dostępny w Internecie http://journals.sagepub.com/doi/abs/10.1177/1471301215591896
Google Scholar

Larson Elaine L. i in. (2009) Retention and Protocol Adherence of Hispanic Volunteers in a Longitudinal Trial. „American Journal of Health Behavior”, vol. 33(4), s. 435‒444.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.5993/AJHB.33.4.9

Lou Meei-Fang, Dai Yu-Tzu (2002) Nurses’ experience of caring for delirious patients. „The Journal of Nursing Research”, vol. 10(4), s. 279‒290.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1097/01.JNR.0000347609.14166.84

Maciąg Agnieszka, Sakowska Izabela (2006) Rola i prawa pacjenta w obszarze jakości usług zdrowotnych. Warszawa: Studia i Materiały Wydział Zarządzania UW.
Google Scholar

Manuela Camila Marim i in. (2013) Effectiveness of educational programs on reducing the burden of caregivers of elderly individuals with dementia: a systematic review. „Revista Latino-Americana de Enfermagem (RLAE)”, vol. 21, s. 267‒275.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1590/S0104-11692013000700033

Marcinowicz Ludmiła, Owłasiuk Anna, Perkowska Ewa (2016) Exploring the ways experienced nurses in Poland view their profession: a focus group study. „International Nursing Review”, vol. 6 3(3), s. 336–343.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1111/inr.12294

Mayturn Jeniffer C., Heiman Mary, Garwick Ann W. (2004) Compassion fatigue and burnout in nurses who work with children with chronic conditions and their families. „Journal Of Pediatric Health Care: Official Publication Of National Association Of Pediatric Nurse Associates & Practitioners”, vol. 18(4), s. 171‒179.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1016/S0891-5245(03)00309-2

McGilton Kathy i in. (2011) Focus on communication: increasing the opportunity for successful staff-patient interactions. „International Journal of Older People Nursing”, vol. 6(1), s. 13‒24.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1111/j.1748-3743.2010.00210.x

Melvin Christina S. (2012) Professional compassion fatigue: what is the true cost of nurses caring for the dying? „International Journal Of Palliative Nursing”, vol. 18(12), s. 606‒611.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.12968/ijpn.2012.18.12.606

Mitchell Laura, MacDonald Raymond (2009) Qualitative research on pain. „Current Opinion in Supportive and Palliative Care”, vol. 3, s. 131–135.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1097/SPC.0b013e32832b7de2

Montross-Thomas Lori P. i in. (2016) Personally Meaningful Rituals: A Way to Increase Compassion and Decrease Burnout among Hospice Staff and Volunteers. „Journal Of Palliative Medicine”, vol. 19(10), s. 1043–1050.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1089/jpm.2015.0294

Morandi Alessandro i in. (2015) Delirium superimposed on dementia: A quantitative and qualitative evaluation of informal caregivers and health care staff experience. „Journal of Psychosomatic Research”, vol. 79(4), s. 272‒280.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1016/j.jpsychores.2015.06.012

Moreno-Jiménez M. Pilar, Villodres M. Carmen Hidalgo (2010) Prediction of Burnout in Volunteers. „Journal of Applied Social Psychology”, vol. 40(7), s. 1798‒1818.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1111/j.1559-1816.2010.00640.x

Moug Susan J. i in. (2016) Frailty and cognitive impairment: Unique challenges in the older emergency surgical patient. „Annals o f t he Royal College of Suegeons of England”, vol. 98(3), s. 165‒169.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1308/rcsann.2016.0087

Mramor Bill i in. (2015) Purposeful visits for hospitalized older adults patients. „Journal of Gerontological Nursing”, vol. 41(3), s. 42‒48.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.3928/00989134-20141121-01

Naylor Mary D. i in. (2007) Care coordination for cognitively impaired older adults and their caregivers. „Home Health Care Services Quarterly”, vol. 26(4), s. 57‒78.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1300/J027v26n04_05

ØNettleton Sarah, Neale Jo, Pickering Lucy (2011) “I don’t think there’s much of a rational mind in a drug addict when they are in the thick of it”: towards an embodied analysis of recovering heroin users. „Sociology of Health and Illness”, vol. 33, no. 3, s. 341–355.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1111/j.1467-9566.2010.01278.x

Nielsen Christopher, Staud Roland, Price Donald (2009) Individual Differences in Pain Sensitivity: Measurement, Causation, and Consequences. „The Journal of Pain”, vol. 10(3), s. 231–237.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1016/j.jpain.2008.09.010

Parsons Talcott (1966) The Social System. New York: The Free Press.
Google Scholar

Patel Robert i in. (2009) Delirium and sedation in the intensive care unit: Survey of behaviors and attitudes of 1384 healthcare professionals. „Critical Care Medicine”, vol. 37(3), s. 825‒832.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1097/CCM.0b013e31819b8608

Piątkowski Włodzimierz (2010) Socjologia zdrowia, choroby i medycyny – refleksje na temat przedmiotu badań. Wkład Magdaleny Sokołowskiej [w:] Kazimierz Popielski, Michał Skrzypek, Ewa Albińska, red., Zdrowie i choroba w kontekście psychospołecznym. Lublin: Wydawnictwo KUL, s. 195‒212.
Google Scholar

Piątkowski Włodzimierz, Titkow Anna (2002) W stronę socjologii zdrowia. Lublin: Wydawnictwo UMCS.
Google Scholar

Piętkiewicz Igor, Smith Jonathan (2014) A practical guide to using Interpretative Phenomenological Analysis in qualitative research psychology. „Psychological Journal”, vol. 20(1), s. 7‒14.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.14691/CPPJ.20.1.7

Rattray Janice (2014) Life after critical illness: an overview. „Journal of Clinical Nursing”, vol. 23, s. 623‒633.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1111/jocn.12379

Sandhaus Sonia i in. (2010) A volunteer-based Hospital Elder Life Program to reduce delirium. „The Health Care Manager”, vol. 29(2), s. 150‒156.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1097/HCM.0b013e3181daa2a0

Sanon Martine i in. (2014) Care and Respect for Elders in Emergencies Program: A Preliminary Report of a Volunteer Approach to Enhance Care in the Emergency Department. „Journal of the American Geriatrics Society”, vol. 62(2), s. 365‒370.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1111/jgs.12646

Schmidt Klaus Helmut, Diestel Stefan (2013) Job demands and personal resources in their relations to indicators of job strain among nurses for older people. „Journal of Advanced Nursing”, vol. 69(10), s. 2185‒2195.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1111/jan.12082

Shankar Kalpana N. i in. (2014) Burden in Caregivers of Cognitively Impaired Elderly Adults at Time of Hospitalization: A Cross-Sectional Analysis. „Journal of the American Geriatrics Society”, vol. 62, s. 276‒284.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1111/jgs.12657

Skrzypek Michał (2012a) Geneza i ewolucja podstawowych kategorii analitycznych socjologii medycyny. „Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu”, t. 18(4), s. 371‒378.
Google Scholar

Skrzypek Michał (2012b) Medycyna w polu badań socjologii choroby, zdrowia i medycyny w kontekście niemedykocentrycznej orientacji badawczej subdyscypliny. „Przegląd Socjologiczny”, t. 61(2), s. 155‒172.
Google Scholar

Smith Jonathan A. (2007) Hermeneutics, human sciences and health: linking theory and practice. „International Journal of Qualitative Studies on Health and Well-being”, vol. 2(1), s. 3‒11.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1080/17482620601016120

Smith Jonathan A., Osborn Mike (2008) Interpretative Phenomenological Analysis [w:] Smith Jonathan A., ed., Qualitative Psychology. A Practical Guide to Research Methods (2nd ed.). London: SAGE, s. 53‒80.
Google Scholar

Sokołowska Magdalena (1969) Badania socjologiczne w medycynie. Warszawa: Książka i Wiedza.
Google Scholar

Stemplewska-Żakowicz Katarzyna (2008) Obiektywność i inne metodologiczne cnoty z perspektywy postmodernistycznej wrażliwości badawczej [w:] Bernadetta Janusz, Katarzyna Gdowska i Bogdan de Barbaro, red., Narracja. Teoria i praktyka. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, s. 75‒103.
Google Scholar

Stenwall Ewa i in. (2008) The older patient’s experience of encountering professional carers and close relatives during an acute confusional state: An interview study. „International Journal of Nursing Studies”, vol. 45(11), s. 1577‒1585.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1016/j.ijnurstu.2008.02.001

Strauss Anselm L., Glaser Barney G. (1975) Chronic Illness and the Quality of Life. Saint Louis: The C. V. Mosby Company.
Google Scholar

Szymańska-Palaczyk Agnieszka (2016) Wolontariat w Polsce. Przykład projektu Polska Cyfrowa Równych Szans. „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny”, t. 78, s. 255‒271.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.14746/rpeis.2016.78.1.20

Titkow Anna (1993) Socjologia zdrowia czy socjologia medycyny? Polska specyfika. „Nauka Polska”, t. 2(3), s. 61–67.
Google Scholar

Toso Alberto i in. (2012) Interests and perspectives of first and last year medical students. „Revista Médica De Chile”, vol. 140(5), s. 609‒615.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.4067/S0034-98872012000500008

Tree Duncan (2015) Raising awareness of the need for health and care volunteers [dostęp: 28 lipca 2016 r.]. Dostępny w Internecie https://www.england.nhs.uk/2015/06/duncan-tree/
Google Scholar

Twaddle Andrew C. (1982) From Medical Sociology to the Sociology of Health: Some Changing Concerns in the Sociological Study of Sickness and Treatment [w:] Thomas Bottomore, Stefan Nowak, Magdalena Sokołowska, eds., Sociology. The State of the Art. London, Beverly Hills: SAGE, s. 323‒358.
Google Scholar

Watts Jacqueline H. (2012) The place of volunteering in palliative care [w:] Chang Esther, Johnson Amanda eds., Contemporary and Innovative Practice in Palliative Care. InTech, s. 83–102.
Google Scholar

Yiu, Chun, Au, Wing Tung and Tang, Catherine So-kum (2001) Burnout and duration of service among Chinese voluntary workers. „Asian Journal of Social Psychology”, vol. 4, s. 103–111.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1111/j.1467-839X.2001.00079.x