Pomiędzy autobiografią a biografią. Biografia literacka jako źródło badań socjologicznych

Piotr Kulas

doi:10.18778/1733-8069.9.4.05

Autor

Piotr Kulas Uniwersytet Warszawski

DOI:

https://doi.org/10.18778/1733-8069.9.4.05

Słowa kluczowe:

biografia literacka, autobiografia, socjologia komunikacji literackiej, pakt moralny

Abstrakt

Celem tekstu jest zwrócenie uwagi na biografię literacką jako przedmiot badań socjologicznych. Niniejszy artykuł składa się z dwóch powiązanych części. W pierwszej biografia zostaje przedstawiona w perspektywie komunikacji literackiej pomiędzy bohaterem biografii (który stara się nadać swojemu życiu określony sens i interpretację w materiałach autobiograficznych) a autorem, który może zaakceptować tę interpretację, ale może ją również odrzucić. Pomiędzy autorem i bohaterem istnieje niepisana umowa (pakt moralny), zobowiązująca biografa do zachowania intymności, unikania zdrady, niepodważania zaufania, jakim obdarzył go bohater. W drugiej części prześledzono strategie stosowane przez autorów dwóch biografii (Andrzeja Franszaka oraz Artura Domosławskiego). Biografie te zostały opublikowane niemal równolegle, obie poświęcono wybitnym postaciom polskiej literatury i życia publicznego. Obie ukazują odmienny stosunek do materiałów (auto)biograficznych. Podczas gdy jedna biografia jest przykładem dotrzymania paktu moralnego, druga jest przykładem jego naruszenia.

Pobrania

Brak dostępnych danych do wyświetlenia.

Biogram autora

Piotr Kulas - Uniwersytet Warszawski

Piotr Kulas, doktor socjologii, jego zainteresowania naukowe to problematyka tożsamości, filozoficzne inspiracje socjologii, socjologia intelektualistów. Autor książki Turniej Garbusów. Problematyka tożsamości w twórczości Witolda Gombrowicza i Czesława Miłosza (2009). Publikował między innymi w „Przeglądzie Politycznym”, „Przeglądzie Filozoficznym. Serii Nowej”, „Opcjach”, „Czasie Kultury”.

Bibliografia

Ankudowicz Janusz (1971) Społeczna recepcja literatury niebeletrystycznej [w:] Janusz Sławiński, red., Problemy socjologii literatury. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, s. 399–418.
Google Scholar

Bruner Jerome (1990) Życie jako narracja. „Kwartalnik Pedagogiczny”, nr 4, s. 3–17.
Google Scholar

Burek Tomasz (2001) Autobiografia jako rozpamiętywanie losu. Nie tylko o „Rodzinnej Europie” [w:] Aleksander Fiut, red., Poznawanie Miłosza. Cz. 2: 1980–1998. Kraków: Wydawnictwo Literackie, s. 7–28.
Google Scholar

Czermińska Małgorzata (1982) Postawa autobiograficzna [w:] Jan Błoński i in., red., Studia o narracji. Warszawa: Ossolineum, s. 223–235.
Google Scholar

Czermińska Małgorzata (2000) Autobiograficzny trójkąt. Świadectwo, wyznanie, wyzwanie. Kraków: Universitas.
Google Scholar

Czermińska Małgorzata (2009) O autobiografii i autobiograficzności [w:] taż, red., Autobiografia. Gdańsk: Słowo obraz/terytoria, s. 5–17.
Google Scholar

Dahrendorf Ralf (2003) Ponad granicami. Wspomnienia. Przełożyła Małgorzata Łukasiewicz. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Google Scholar

Denzin Norman K. (1990) Reinterpretacja metody biograficznej w socjologii. Znaczenie a metoda w analizie biograficznej [w:] Jan Włodarek, Marek Ziółkowski, red., Metoda biograficzna w socjologii. Przełożyła Nina Nowakowska. Warszawa–Poznań: PWN, s. 55–69.
Google Scholar

Domosławski Artur (2010) Kapuściński. Non-fiction. Warszawa: Świat Książki.
Google Scholar

Elias Norbert (2006) Mozart: portret geniusza. Przełożył Bogdan Baran. Warszawa: W.A.B.
Google Scholar

Franaszek Andrzej (2011) Miłosz. Biografia. Kraków: Znak.
Google Scholar

Geertz Clifford (2000) Dzieło i życie. Antropolog jako autor. Przełożyli Ewa Dżurak, Sławomir Sikora. Warszawa: Wydawnictwo KR.
Google Scholar

Goffman Erving (2007) Piętno. Rozważania o zranionej tożsamości. Przełożyły Aleksandra Dzierżyńska, Joanna Tokarska-Bakir. Gdańsk: GWP.
Google Scholar

Gouldner Alvin W. (1977) Co zdarzyło się w socjologii: historyczny model rozwoju strukturalnego [w:] Jerzy Szacki, red., Czy kryzys socjologii? Przełożyła Barbara Szacka. Warszawa: Czytelnik, s. 127–296.
Google Scholar

Gusdorf Georges (2009) Warunki i ograniczenia autobiografii [w:] Małgorzata Czermińska, red., Autobiografia. Przełożył Janusz Barczyński. Gdańsk: Słowo obraz/terytoria, s. 19–46.
Google Scholar

Hałas Elżbieta (1990) Biografia a orientacja symbolicznego interakcjonizmu [w:] Jan Włodarek, Marek Ziółkowski, red., Metoda biograficzna w socjologii. Warszawa–Poznań: PWN, s. 197–208.
Google Scholar

Helling Ingeborg K. (1990) Metoda badań biograficznych [w:] Jan Włodarek, Marek Ziółkowski, red., Metoda biograficzna w socjologii. Przełożyli Krystyna Droździał, Jan Włodarek. Warszawa–Poznań: PWN, s. 127–135.
Google Scholar

Jarzębski Jerzy (1982) Kariera autentyku [w:] Jan Błoński, red., Studia o narracji. Warszawa: Ossolineum, s. 203–222.
Google Scholar

Kaźmierska Kaja (2008) Biografia i pamięć. Na przykładzie pokoleniowego doświadczenia ocalonych z Zagłady. Kraków: Zakład Wydawniczy Nomos.
Google Scholar

Kulas Piotr (2012) Pomiędzy życiem prywatnym a publicznym. Domosławski vs Franaszek. „Opcje” Kwartalnik Kulturalny, nr 1, s. 48–53.
Google Scholar

Kundera Milan (2006) Zasłona. Przełożył Marek Bieńczyk. Warszawa: PIW.
Google Scholar

Lejeune Phillippe (2001) Wariacje na temat pewnego paktu. O Autobiografii. Przełożyli Wincenty Grajewski i in. Kraków: Universitas.
Google Scholar

Lohmann Roger Ivar (2008) Biographies of anthropologists as anthropological data. „Reviews in Anthropology”, vol. 37, s. 89–101.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1080/00938150802040444

Lubas-Bartoszyńska Regina (2001) Wstęp [w:] Lejeune Phillippe, Wariacje na temat pewnego paktu. O Autobiografii. Kraków: Universitas, s. V–XXI.
Google Scholar

Łęcki Krzysztof (2012) Inny Zapis. „Sekretny dziennik” pisarza jako przedmiot badań socjologicznych. Na przykładzie „Dzienników” Stefana Kisielewskiego. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Google Scholar

Markowski Michał Paweł (2000) Miłosz: dylematy autoprezentacji [w:] Aleksander Fiut, red., Poznawanie Miłosza. Cz. 1. Kraków: Wydawnictwo Literackie, s. 327–337.
Google Scholar

Miłosz Czesław (1996) Jakiegoż to gościa mieliśmy. O Annie Świrczyńskiej. Kraków: Znak.
Google Scholar

Miłosz Czesław (2000a) Ziemia Ulro. Kraków: Znak.
Google Scholar

Miłosz Czesław (2000b) Człowiek wśród skorpionów. Kraków: Znak.
Google Scholar

Miłosz Czesław (2001a) Abecadło. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Google Scholar

Miłosz Czesław (2001b) Rodzinna Europa. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Google Scholar

Musiał Łukasz (2010) Wiele hałasu – o co? „Przegląd Polityczny”, nr 100, s. 87–93.
Google Scholar

Nowacka Beata, Ziątek Zygmunt (2008) Ryszard Kapuściński. Biografia pisarza. Kraków: Wydawnictwo Znak.
Google Scholar

Ricoeur Paul (2006) Pamięć, historia, zapomnienie. Przełożył Janusz Margański. Kraków: Universitas.
Google Scholar

Ritzer George (2004) Klasyczna teoria socjologiczna. Przełożyła Hanna Jankowska. Poznań: Zysk i S-ka.
Google Scholar

Roche Maurice (1989) Fenomenologiczny zwrot w socjologii [w:] Zdzisław Krasnodębski, red., Fenomenologia i socjologia. Przełożyła Dorota Lachowska. Warszawa: PWN, s. 458–474.
Google Scholar

Rosner Katarzyna (2003) Narracja, tożsamość, czas. Kraków: Universitas.
Google Scholar

Schütz Alfred (2006) Potoczna i naukowa interpretacja ludzkiego działania [w:] Aleksandra Jasińska-Kania i in., red., Współczesne teorie socjologiczne. Przełożyła Dorota Lachowska. Warszawa: Scholar, s. 867–893.
Google Scholar

Sennet Richard (2009) Upadek człowieka publicznego. Przełożyła Hanna Jankowska. Warszawa: Warszawskie Wydawnictwo Literackie MUZA.
Google Scholar

Sławiński Janusz (1990) Teksty i teksty. Warszawa: Wydawnictwo Polska Encyklopedia Niezależna PEN.
Google Scholar

Stemplewska-Żakowicz Katarzyna (2002) Koncepcje narracyjnej tożsamości [w:] Jerzy Trzebiński, red., Narracja jako sposób rozumienia świata. Warszawa: Warszawskie Wydawnictwo Literackie MUZA, s. 81–113.
Google Scholar

Taylor Charles (2002) Etyka autentyczności. Przełożył Andrzej Pawelec. Kraków: Znak.
Google Scholar

Walicki Andrzej (1993) Zniewolony umysł po latach. Warszawa: Czytelnik.
Google Scholar