Socjologia interpretatywna i metoda biograficzna: przemiana funkcji, antyesencjalistyczne wątpliwości oraz sprawa krytyki

Marek Czyżewski

doi:10.18778/1733-8069.9.4.02

Autor

Marek Czyżewski Uniwersytet Łódzki

DOI:

https://doi.org/10.18778/1733-8069.9.4.02

Słowa kluczowe:

socjologia interpretatywna, metoda biograficzna, przemiana funkcji, rządomyślność, antyesencjalizm, krytyka

Abstrakt

Artykuł stanowi zaproszenie do dyskusji nad epistemologicznymi i aksjologicznymi założeniami metody biograficznej, a szerzej – socjologii interpretatywnej. Najpierw zarysowana jest przemiana funkcji (Funktionswandel, termin Karla Mannheima), jakiej doznały niektóre idee interpretatywne w ostatnich dziesięcioleciach w związku z włączeniem ich do socjologii głównego nurtu: od krytyki (w Foucaultowskim sensie tego słowa) dotyczącej władzy dyscyplinarnej do braku krytycyzmu wobec rządomyślności. W tym kontekście omawiana jest sytuacja metody biograficznej. Następnie przedstawiane są wątpliwości wobec metody biograficznej z punktu widzenia dwóch wariantów antyesencjalizmu (Erving Goffman, Michel Foucault). Konkluzją jest postulat powrotu socjologii interpretatywnej i metody biograficznej do postawy krytycznej, tym razem wobec rządomyślności.

Pobrania

Brak dostępnych danych do wyświetlenia.

Biogram autora

Marek Czyżewski - Uniwersytet Łódzki

Marek Czyżewski, dr hab., prof. UŁ, kierownik Zakładu Badań Komunikacji Społecznej w Instytucie Socjologii Uniwersytetu Łódzkiego. Główne zainteresowania: komunikowanie publiczne i masowe; opinia publiczna i demokracja; przemoc, wojna i pamięć zbiorowa; „język wrogości” i mowa nienawiści; społeczeństwo wiedzy i „rządomyślność”; komunikacja międzykulturowa i międzynarodowa; jakościowe badania społeczne (głównie analiza dyskursu i retoryki publicznej oraz socjologia interakcji); teoria społeczna.

Bibliografia

Alexander Jeffrey C. (1982) Theoretical Logic in Sociology, vol. 1: Positivism, Presuppositions, and Current Controversies. London: Routledge and Kegan Paul.
Google Scholar

Bührmann Andrea D., Ernst Stefanie, eds. (2010) Care or Control of the Self? Norbert Elias, Michel Foucault, and the Subject in the 21st Century. Newcastle upon Tyne: Cambridge Scholars Publishing.
Google Scholar

Cicourel Aaron V. (1968) The Social Organization of Juvenile Justice. New York: Wiley.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.2307/1141851

Czyżewski Marek (2003) Reflexivity of actors vs. reflexivity of accounts [w:] Michael Lynch, Wes Sharrock, eds., Harold Garfinkel, vol. 1. London: Sage, s. 227–233.
Google Scholar

Czyżewski Marek (2009) Między panoptyzmem i „rządomyślnością” – uwagi o kulturze naszych czasów. „Kultura Współczesna”, t. 2, s. 83–95.
Google Scholar

Czyżewski Marek (2012) Dyskursy tożsamościowe w nauce i życiu społecznym: odmiany, własności, funkcje [w:] Renata Dopierała, Kaja Kaźmierska, red., Tożsamość, nowoczesność, stereotypy. Księga Jubileuszowa poświęcona Profesorowi Zbigniewowi Bokszańskiemu. Kraków: Nomos, s. 101–120.
Google Scholar

Czyżewski Marek (2013) Teorie dyskursu i dyskursy teorii. „Kultura i Społeczeństwo”, nr 2, s. 3–25.
Google Scholar

Czyżewski Marek, Marynowicz-Hetka Ewa, Woroniecka Grażyna, red., (2013) Pedagogizacja życia społecznego. „Societas/Communitas”, 2 (16).
Google Scholar

Foucault Michel (1992) Was ist Kritik? Berlin: Merve.
Google Scholar

Foucault Michel (1996) Diskurs und Wahrheit. Berkeley Lectures 1983. Berlin: Merve.
Google Scholar

Foucault Michel (2000) Historia seksualności. Przełożyli Bogdan Banasiak, Tadeusz Komendant i Krzysztof Matuszewski. Warszawa: Czytelnik.
Google Scholar

Foucault Michel (2002) Porządek dyskursu. Przełożył Michał Kozłowski. Gdańsk: słowo/obraz terytoria.
Google Scholar

Foucault Michel (2003) Słowa i rzeczy. Archeologia nauk humanistycznych. Tom 2. Przełożył Tadeusz Komendant. Gdańsk: słowo/obraz terytoria.
Google Scholar

Foucault Michel (2005) Technologien des Selbst [w:] tegoż, Schriften IV. 1980-1988. Frankfurt n. Menem: Suhrkamp, s. 966–999.
Google Scholar

Foucault Michel (2010) Bezpieczeństwo, terytorium, populacja. Wykłady w Collège de France 1977–1978. Przełożył Michał Herer. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar

Foucault Michel (2011) Narodziny biopolityki. Wykłady w Collège de France 1978–1979. Przełożył Michał Herer. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar

Garfinkel Harold (1967) Studies in Ethnomethodology. Englewood Cliffs: Prentice Hall.
Google Scholar

Garfinkel Harold (2007) Studia z etnometodologii. Przełożyła Alina Szulżycka. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar

Giddens Anthony (1984) The Constitution of Society. Outline of the Theory of Structuration. Cambridge: Polity Press.
Google Scholar

Giddens Anthony (2003) Stanowienie społeczeństwa. Zarys teorii strukturacji. Przełożył Stefan Amsterdamski. Poznań: Zysk i S-ka.
Google Scholar

Goffman Erving (1961) Asylums. Essays on the Social Situation of Mental Patients and Other Inmates. New York: Doubleday Anchor.
Google Scholar

Goffman Erving (2010) Analiza ramowa. Esej z organizacji doświadczenia. Przełożył Stanisław Burdziej. Kraków: Nomos.
Google Scholar

Goffman Erving (2011) Instytucje totalne. O pacjentach psychiatrycznych i mieszkańcach innych instytucji totalnych. Przełożyli Olena Waśkiewicz i Jacek Łaszcz. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Google Scholar

Lévinas Emmanuel (1998) Całość i nieskończoność. Esej o zewnętrzności. Przełożyła Małgorzata Kowalska. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar

Lukács György (1988) Zmiana funkcji materializmu historycznego (1919) [w:] tegoż, Historia i świadomość klasowa. Studia o marksistowskiej dialektyce. Przełożył Kazimierz Ślęczka. Warszawa: PWN, s. 418–469.
Google Scholar

Mannheim Karl (1964) Das Problem einer Soziologie des Wissens (1925) [w:] Kurt H. Wolff, Hrsg., Wissenssoziologie. Berlin: Luchterhand, s. 308–387.
Google Scholar

Riemann Gerhard, Schütze Fritz (2012) „Trajektoria” jako podstawowa koncepcja teoretyczna w analizach cierpienia i bezładnych procesów społecznych [ w:] Kaja Kaźmierska, r ed., Metoda biograficzna w socjologii. Przełożyli Zbigniew Bokszański i Andrzej Piotrowski. Kraków: Nomos, s. 389–414.
Google Scholar

Rose Nikolas (1996) Identity, Genealogy, History [w:] Stuart Hall, Paul du Gay, eds., Questions of Cultural Identity. London: Sage, s. 128–150.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.4135/9781446221907.n8

Rose Nikolas (1999) Powers of Freedom: Reframing Political Thought. Cambridge: Cambridge University Press.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1017/CBO9780511488856

Schütze Fritz (2012) Trajektorie cierpienia jako przedmiot badań socjologii interpretatywnej. [w:] Kaja Kaźmierska, red., Metoda biograficzna w socjologii. Przełożył Marek Czyżewski. Kraków: Nomos, s. 415–458.
Google Scholar

Sztompka Piotr (2002) Socjologia. Analiza społeczeństwa. Kraków: Znak.
Google Scholar

Wieder Lawrence D. (1974) Language and Social Reality. The Case of Telling the Code. The Hague: Mouton.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1515/9783111410999