Sprawiedliwość i struktura społeczna - jak uzasadnić nierówność

Arkadiusz Kołodziej

doi:10.18778/0208-600X.46.04

Autor

Arkadiusz Kołodziej Uniwersytet Szczeciński, Wydział Humanistyczny, Instytut Socjologii, Zakład Socjologii Kultury

DOI:

https://doi.org/10.18778/0208-600X.46.04

Słowa kluczowe:

struktura społeczna, sprawiedliwość, system społeczny, więź społeczna

Abstrakt

Rozważania dotyczące struktury społecznej, czy to na gruncie filozofii czy realnej (empirycznej) nauki o społeczeństwie, często poza zwykłym opisem, wyjaśnieniem funkcjonalnym czy genetycznym, zawierają także sądy wartościujące i normatywne. Znaczna część myślicieli społecznych odnosi się bowiem do problematyki oceny zastanej struktury bądź wskazywania kierunków, w jakich powinna być ona przekształcana. Właściwa struktura społeczna ma gwarantować szczęście jednostki bądź przynajmniej godne życie oraz ład całego społeczeństwa. Nie dziwi więc fakt, iż dla wielu różnie postrzegających rzeczywistość społeczną myślicieli, jak chociażby dla Platona, Arystotelesa, Marksa, Parsonsa i wielu innych, była to kwestia fundamentalna. Poza namysłem naukowym wskazana problematyka poruszała poznawczo i zmuszała do działania także „zwykłych” ludzi. Struktura społeczna (również dzisiaj), szczególnie w swym aspekcie dystrybucyjnym, jawi się wielu (w oglądzie potocznym) jako manifestacja niesprawiedliwości, jako przejaw często niesłusznych podziałów na bogatych i biednych, uprzywilejowanych i bez przywilejów, posiadających władzę i bez władzy. Krytycznie oceniany jest także sposób wykorzystywania tych różnych form kapitału.

W poniższym artykule przedstawione zostaną wybrane elementy myśli społecznej dotyczące legitymizacji bądź negacji zasadności występowania wyraźnych podziałów strukturalnych. W artykule przedstawiony zostanie także fundamentalny dla rozważań „strukturalnych” podział na dystrybucyjne i relacyjne rozumienie struktury społecznej.

Bibliografia

Arystoteles (2007), Etyka Nikomachejska, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar

Augustyn św. (2002), Państwo Boże, Kęty: Antyk.
Google Scholar

Banaszak S. (2008), Menedżerowie w strukturach klasowo-stanowych społeczeństw współczesnych, [w:] Banaszak S., Doktór K. (red.), Problemy socjologii gospodarki, Poznań: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Komunikacji i Zarządzania w Poznaniu.
Google Scholar

Bourdieu P., Passeron J. (1990), Reprodukcja, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar

Copleston F. (2004), Historia filozofii, t. II, Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX.
Google Scholar

Davis K., Moore W. (2005), O niektórych zasadach uwarstwienia, [w:] Sztompka P., Kucia M. (red.), Socjologia lektury, Kraków: Wydawnictwo Znak.
Google Scholar

Domański H. (2007), Struktura społeczna, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR.
Google Scholar

Domański H. (2009), Społeczeństwa Europejskie. Stratyfikacja i system wartości, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR.
Google Scholar

Gardawski J. (2007), Struktura społeczna, [w:] Polakowska-Kujawa J. (red.), Socjologia ogólna, Warszawa: Oficyna Wydawnicza SGH.
Google Scholar

Kołodziej A. (2012), Choroba jako dewiacja i „profesjonalna” rola lekarza; relacja pacjent–lekarz w funkcjonalnej teorii Talcotta Parsonsa, „Hygeia Public Health”, 47(4), s. 398–402.
Google Scholar

Król H. (2006), Transformacja pracy i funkcji personalnej, [w:] Król H., Ludwiczyński A. (red.), Zarządzanie zasobami ludzkimi, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar

Parsons T. (2009), System społeczny, Kraków: Nomos.
Google Scholar

Podmoroff D. (2010), 365 sposobów na codzienne motywowanie i nagradzanie pracowników, Warszawa: Wolters Kluwer Polska.
Google Scholar

Reale G. (2001), Historia filozofii starożytnej, t. II, Lublin: RW KUL.
Google Scholar

Rybicki P. (1979), Struktura społecznego świata, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar

Scheff T. (1994), Microsociology, Discourse, Emotion, and Social Structure, Chicago: The University of Chicago Press.
Google Scholar

Słomczyński K. M., Janicka K., Tomescu-Dubrow I. (2010), Struktura społeczeństwa polskiego: zmiany w latach 1978–2008, [w:] Morawski W. (red.), Modernizacja Polski, Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.
Google Scholar

Tomasz z Akwinu, św. (1999), Dzieła wybrane, Kęty: Antyk.
Google Scholar

Treibel A. (1993), Einführung in sociologische Theorien der Gegenwart, Opladen: Leske + Budrich.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1007/978-3-322-90084-5

Turner J. (2004), Struktura teorii socjologicznej, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar

Wasilewski J. (2006), Formowanie się nowej struktury społecznej, [w:] Wasilewski J. (red.), Współczesne społeczeństwo polskie, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR.
Google Scholar

Wechta P. (2003), Socjologia i kryptosocjologia Josepha Schumpetera, Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
Google Scholar

Wnuk-Lipiński E. (2008), Socjologia życia publicznego, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR.
Google Scholar