Od kroniki do polityki: historia o okrutnym Maurze między Średniowieczem a XVII wiekiem

Abstrakt

Historia o Maurze dokonującym okrutnej zemsty na swoim panu stanowi szczególny wyraz ludzkiego upodobania do krwawego fait divers. Począwszy od X wieku, jest ona wielokrotnie przytaczana i adaptowana, służąc autorom różnych narodowości jako exemplum pozwalające snuć rozważania na temat współczesnych im wydarzeń. Struktura narracyjna ulega oczywiście w ciągu wieków modyfikacjom, nie rezygnując jednakże nigdy z brutalnych aspektów sceny zemsty. Stopień precyzji i drastyczności opisu koreluje wręcz z parenetycznym charakterem dzieł. Równocześnie zaobserwować można swoistą ewolucję interpretacji, jaką twórcy nadają sukcesywnie wykorzystywanej przez siebie opowieści: wchodząc początkowo w skład kroniki i zbiorów exemplów, uzyskuje ona pod koniec Średniowiecza wydźwięk moralny, aby stać się w końcu źródłem refleksji czysto politycznej, co widoczne jest zwłaszcza w siedemnastowiecznej Francji. Wszystkie te czynniki, włącznie z doborem odpowiednich gatunków literackich, pozwalają autorom odzwierciedlić realia ówczesnych epok, których nieodłączną część stanowi niewolnictwo.