Sejmiki ziemi liwskiej 1780–1786

Witold Filipczak

doi:10.18778/1644-857X.17.02.05

Autor

Witold Filipczak Uniwersytet Łódzki, Wydział Filozoficzno-Historyczny, Instytut Historii, Katedra Historii Nowożytne

DOI:

https://doi.org/10.18778/1644-857X.17.02.05

Słowa kluczowe:

ziemia liwska, sejmiki, parlamentaryzm, Mazowsze w XVIII wieku

Abstrakt

Artykuł dotyczy sejmików ziemi liwskiej wchodzącej w skład województwa mazowieckiego. W latach 1780–1786 szlachta na obradach w Liwie wybierała posłów na sejm, a także rozstrzygała problemy o charakterze samorządowym. W tekście przedstawione zostały przygotowania do sejmików, ich przebieg oraz podjęte uchwały. Ziemia liwska była zdominowana przez stronnictwo regalistyczne, w którym czołowe role odgrywały rodziny Cieszkowskich i Cieciszowskich. Najaktywniejszym parlamentarzystą był sędzia ziemski liwski Ignacy Cieciszowski, który w latach 1780–1786 trzykrotnie był wybierany posłem na sejm. Na jego pozycję wpłynęło wsparcie brata Adama, w okresie 1780–1783 kierującego Gabinetem Stanisława Augusta. Związki liderów miejscowej szlachty ze stronnictwem regalistycznym nie miały dużego wpływu na treść instrukcji poselskich, natomiast znajdowały wyraz w działalności reprezentantów ziemi liwskiej w parlamencie.

Pobrania

Brak dostępnych danych do wyświetlenia.

Bibliografia

Archiwum Publiczne Potockich, sygn. 313, t. XI. [Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie [AGAD].
Google Scholar

tzw. Metryka Litewska, dział VII, sygn. 20; dział IX, sygn. 94. [Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie [AGAD].
Google Scholar

Sieradzkie grodzkie relacyjne, sygn. 160, 168. [Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie [AGAD].
Google Scholar

Zakroczymskie grodzkie relacje, sygn. 79, 81. [Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie [AGAD].
Google Scholar

Zbiór Popielów, sygn. 108, 125, 126, 128, 132. [Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie [AGAD].
Google Scholar

rkps 655, 663, 666, 669, 673, 686, 695, 724, 803.[Biblioteka Książąt Czartoryskich w Krakowie [BCz].
Google Scholar

rkps 8322.[Biblioteka Naukowa PAU i PAN w Krakowie [BPAU].
Google Scholar

Dyaryusz Seymu wolnego ordynaryinego… 1782…, wyd. P. Kiciński, Warszawa 1782.
Google Scholar

Dyaryusz Seymu wolnego ordynaryinego… 1784…, wyd. M. Tukalski-Nielubowicz, Warszawa 1785.
Google Scholar

Volumina legum, t. VII–VIII, wyd. J. Ohryzko, Petersburg 1860; t. IX, Kraków 1889.
Google Scholar

Bałtruszajtys G., Sądownictwo Komisji Skarbowych w sprawach handlowych i przemysłowych (1764–1794), Warszawa 1977.
Google Scholar

Bednaruk W., Sejmiki lubelskie w okresie stanisławowskim (1764–1794), Lublin 2011.
Google Scholar

Borkowska-Bagieńska E., Zbiór praw sądowych Andrzeja Zamoyskiego, Poznań 1986.
Google Scholar

Butterwick R., Faworyt – demagog? Pius Kiciński na Sejmie Czteroletnim, [w:] Faworyci i opozycjoniści. Król a elity polityczne w Rzeczypospolitej XV–XVIII w., red. M. Markiewicz, R. Skowron, Kraków 2006, s. 485–492.
Google Scholar

Choińska-Mika J., Mazowiecki parlamentaryzm XVI–XVIII wieku, [w:] Dzieje Mazowsza lata 1527–1794, t. II, red. J. Tyszkiewicz, Pułtusk 2015, s. 115–165.
Google Scholar

Choińska-Mika J., Sejmiki mazowieckie w dobie Wazów, Warszawa 1998.
Google Scholar

Czeppe M., Kamaryla Pana z Dukli. Kształtowanie się obozu politycznego Jerzego Augusta Mniszcha 1750–1763, Warszawa 1998.
Google Scholar

Czeppe M., Sołtyk Kajetan, [w:] Polski słownik biograficzny, t. XL, Warszawa–Kraków 2001, s. 387–404.
Google Scholar

Danilczyk A., Afera Dogrumowej a konsolidacja opozycji antykrólewskiej w latach 1785–1786, „Kwartalnik Historyczny” 2004, R. CXI, nr 4, s. 47–81.
Google Scholar

Danilczyk A., W kręgu afery Dogrumowej. Sejm 1786 roku, Warszawa 2010.
Google Scholar

Danilewiczowa M., Cieciszowski Adam, [w:] Polski słownik biograficzny, t. IV, Kraków 1938, s. 37–38.
Google Scholar

Danilewiczowa M., Cieciszowski Ignacy, [w:] Polski słownik biograficzny, t. IV, Kraków 1938, s. 38.
Google Scholar

Deputaci Trybunału Koronnego 1578–1794. Spis, cz. 5 (1751–1794), oprac. J. Ternes, Warszawa 2017.
Google Scholar

Dukwicz D., Rosja wobec sejmu rozbiorowego warszawskiego (1772–1775), Warszawa 2015.
Google Scholar

Dygdała J., Raczyński Kazimierz, [w:] Polski słownik biograficzny, t. XXIX, Wrocław 1986, s. 644–653.
Google Scholar

Dzięgielewski A., Życie polityczne na Mazowszu od schyłku XV do połowy XVII wieku, [w:] Dzieje Mazowsza lata 1527–1794, t. II, red. J. Tyszkiewicz, Pułtusk 2015, s. 29–113.
Google Scholar

Filipczak W., Sejm 1778 roku, Warszawa 2000.
Google Scholar

Filipczak W., Sejmiki województwa płockiego 1780–1786, „Przegląd Nauk Historycznych” 2009, R. VIII, nr 2, s. 23–62.
Google Scholar

Filipczak W., Sejmiki ziemi czerskiej 1780–1786, „Przegląd Nauk Historycznych” 2010, R. IX, nr 1, s. 139–179.
Google Scholar

Filipczak W., Sejmiki ziemi nurskiej 1780–1786, „Przegląd Nauk Historycznych” 2014, R. XIII, nr 1, s. 23–62.
Google Scholar

Filipczak W., Sejmiki ziemi wiskiej 1780–1786, [w:] Sic erat in votis. Studia i szkice ofiarowane Profesorowi Zbigniewowi Anusikowi w sześćdziesiątą rocznicę urodzin. Rzeczpospolita w czasach nowożytnych, red. M. Karkocha, P. Robak, Łódź 2017, s. 321–350.
Google Scholar

Filipczak W., Sejmiki ziemi zakroczymskiej 1778–1786, „Przegląd Nauk Historycznych” 2015, R. XIV, nr 2, s. 85–121.
Google Scholar

Filipczak W., Szlachta koronna wobec reformy sejmu w świetle instrukcji poselskich z lat 1778–1786, [w:] Między Barokiem a Oświeceniem. Parlamentaryzm, red. B. Krysztopa-Czupryńska, J. Kiełbik, Olsztyn 2016, s. 55–69.
Google Scholar

Filipczak W., Życie sejmikowe prowincji wielkopolskiej w latach 1780–1786, Łódź 2012.
Google Scholar

Gierowski J.A., Sejmik generalny księstwa mazowieckiego na tle ustroju sejmikowego Mazowsza, Wrocław 1948.
Google Scholar

Konopczyński W., Mostowski Paweł, [w:] Polski słownik biograficzny, t. XXII, Wrocław 1977, s. 68–71.
Google Scholar

Lityński A., Organy kierujące obradami sejmików 1764–1794 (na przykładzie sejmików województwa płockiego), [w:] Z dziejów prawa Rzeczypospolitej Polskiej, red. A. Lityński, Katowice 1991, s. 63–87.
Google Scholar

Lityński A., Sejmiki województwa płockiego przed i w czasie Sejmu Czteroletniego. Z badań nad organizacją i funkcjonowaniem, [w:] W dwusetną rocznicę wolnego Sejmu. Ludzie – państwo – prawo czasów Sejmu Czteroletniego, red. A. Lityński, Katowice 1988, s. 76–108.
Google Scholar

Lityński A., Z problematyki klasyfikacji sejmików ziemskich, „Prace Naukowe Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach”, Prace Prawnicze 1, 1969, s. 89–105.
Google Scholar

Mazowsze w drugiej połowie XVI wieku (Atlas Historyczny Polski), red. W. Pałucki, cz. 2, Warszawa 1973.
Google Scholar

Michalski J., Kiciński Pius, [w:] Polski słownik biograficzny, t. XII, Wrocław 1966, s. 383–385.
Google Scholar

Michalski J., Ogrodzki Jacek, [w:] Polski słownik biograficzny, t. XXIII, Wrocław 1978, s. 648–651.
Google Scholar

Michalski J., Reforma sądownictwa na sejmie konwokacyjnym 1764 roku, [w:] Między wielką polityką a szlacheckim partykularzem. Studia z dziejów nowożytnej Polski i Europy ku czci Profesora Jacka Staszewskiego, Toruń 1993, s. 295–313.
Google Scholar

Michalski J., Sejm w czasach panowania Stanisława Augusta, [w:] Historia sejmu polskiego, t. I, red. J. Michalski, Warszawa 1984, s. 350–419.
Google Scholar

Michalski J., Sejmiki poselskie 1788 roku, cz. 2–3, „Przegląd Historyczny” 1960, t. LI, z. 2–3, s. 331–365, 465–477.
Google Scholar

Moniuszko A., Mazowieckie sądy ziemskie (1588–1648). Organizacja – funkcjonowanie – postępowanie, Warszawa 2013.
Google Scholar

Pieńkowska A., Pieńkowski M.A., Sejmiki mazowieckie wobec problemów wewnętrznych Rzeczypospolitej w latach 1661–1665, Oświęcim 2015.
Google Scholar

Ratajczyk L., Przezwyciężenie kryzysu militarnego Polski przed reformami Sejmu Czteroletniego, Warszawa 1975.
Google Scholar

Roguski, M., Udział drobnej szlachty w sejmikach, konfederacjach i zgromadzeniach ziemi liwskiej w latach 1765–1795, [w:] Po unii – sejmiki szlacheckie w Rzeczypospolitej XVI–XVIII wieku, red. H. Lulewicz, M. Wagner, Siedlce 2013, s. 357–391.
Google Scholar

Rostworowski E., Sprawa aukcji wojska na tle sytuacji politycznej przed Sejmem Czteroletnim, Warszawa 1957.
Google Scholar

Rudnicki K., Biskup Kajetan Sołtyk 1715–1788, Kraków–Warszawa 1906.
Google Scholar

Rymszyna M., Gabinet Stanisława Augusta, Warszawa 1962.
Google Scholar

Siemieński J., Organizacya sejmiku ziemi dobrzyńskiej, Kraków 1906.
Google Scholar

Stanek W., Konfederacja sejmowa z 1776 roku – narzędzie dworskiego zamachu stanu, „Acta Universitatis Nicolai Copernici” 1993, Historia XXVIII. Nauki Humanistyczno-Społeczne, z. 259, s. 135–147.
Google Scholar

Stroynowski A., Opozycja sejmowa w dobie rządów Rady Nieustającej. Studium z dziejów kultury politycznej, Łódź 2005.
Google Scholar

Stroynowski A., Zmiany sytuacji politycznej w Rzeczypospolitej przed ostatnim „wolnym” sejmem w 1786 r., „Acta Universitatis Lodziensis”, Folia Historica 58, 1996, s. 83–102.
Google Scholar

Sucheni-Grabowska A., O sejmiku ziemi liwskiej 1542–1695, [w:] Między Wschodem a Zachodem. Rzeczpospolita XVI–XVIII w. Studia ofiarowane Zbigniewowi Wójcikowi w siedemdziesiątą rocznicę urodzin, red. T. Chynczewska-Hennel et al., Warszawa 1993, s. 29–38.
Google Scholar

Szczygielski W., Krasiński Kazimierz, [w:] Polski słownik biograficzny, t. XV, Wrocław 1970, s. 184–186.
Google Scholar

Szczygielski W., Oborski Onufry, [w:] Polski słownik biograficzny, t. XXIII, Wrocław 1978, s. 450–451.
Google Scholar

Szczygielski W., Referendum trzeciomajowe. Sejmiki lutowe 1792 roku, Łódź 1994.
Google Scholar

Szczygielski W., Sejm Wielki (1788–1792). Studium z dziejów łagodnej rewolucji, Łódź 2015.
Google Scholar

Szwaciński T., Sejmiki poselskie przed konwokacją 1764 r., „Kwartalnik Historyczny” 2006, R. 113, nr 1, s. 19–56.
Google Scholar

Urwanowicz J., Polityczna aktywność szlachty mazowieckiej w latach 1669–1793, [w:] Dzieje Mazowsza lata 1527–1794, t. II, red. J. Tyszkiewicz, Pułtusk 2015, s. 539–599.
Google Scholar

Urzędnicy centralni i nadworni koronni Polski XIV–XVIII wieku. Spisy, oprac. K. Chłapowski, S. Ciara, Ł. Kądziela, T. Nowakowski, E. Opaliński, G. Rutkowska, T. Zielińska, red. A. Gąsiorowski, Kórnik 1992.
Google Scholar

Wagner M., Sejmik ziemi liwskiej w dobie Jana III Sobieskiego (1674–1696). Zarys problematyki, [w:] Po unii – sejmiki szlacheckie w Rzeczypospolitej XVI–XVIII wieku, red. H. Lulewicz, M. Wagner, Siedlce 2013, s. 253–262.
Google Scholar

Włodarczyk J., Sejmiki łęczyckie, Łódź 1973.
Google Scholar

Zakrzewski A.B., Sejmiki Wielkiego Księstwa Litewskiego XVI–XVIII w. Ustrój i funkcjonowanie: sejmik trocki, Warszawa 2000.
Google Scholar

Zalewski L., Szlachta ziemi liwskiej. Sejmiki, urzędy, herbarz, Warszawa 2005.
Google Scholar

Zalewski L., Ziemia liwska, ludzie, miejscowości, wydarzenia, Warszawa 2002.
Google Scholar

Zielińska Z., „O sukcesyi tronu w Polszcze” 1787–1790, Warszawa 1991.
Google Scholar

Zielińska Z., Poniatowski Michał Jerzy, [w:] Polski słownik biograficzny, t. XXVII, Wrocław 1983, s. 455–471.
Google Scholar

Zielińska Z., Sejmiki 8 lutego 1790 – pierwsze referendum na temat dokonań sejmu, „Wiek Oświecenia” 1993, t. IX, s. 114–137.
Google Scholar

Zwierzykowski M., Komisja Skarbowa Poznańska. Z dziejów sejmikowej administracji i sądownictwa skarbowego w Wielkopolsce w XVII i XVIII wieku, Poznań 2003.
Google Scholar