Hajdamacy i koliszczyzna w historiografii polskiej i ukraińskiej. Polsko-ukraiński dwugłos

Władylena W. Sokyrska; Tadeusz Srogosz

doi:10.18778/1644-857X.16.02.01

Autor

Władylena W. Sokyrska Humański Państwowy Uniwersytet Pedagogiczny im. Pawła Tyczyny, Wydział Historyczny, Katedra Historii Powszechnej i Metodyki Nauczania
Tadeusz Srogosz Akademia im. Jana Długosza w Częstochowie, Wydział Filologiczno-Historyczny, Instytut Historii, Zakład Metodologii Historii i Historii Historiograﬁi

DOI:

https://doi.org/10.18778/1644-857X.16.02.01

Słowa kluczowe:

hajdamacy, koliszczyzna, historiografia polska, historiografia ukraińska

Abstrakt

W pracy analizowany jest z punktu widzenia historyków ukraińskiego i polskiego pochodzenia dorobek naukowy badaczy, którzy w historiografii polskiej i ukraińskiej zajęli poczesne miejsce w zakresie badania ruchów hajdamackich i koliszczyzny, czyli twórczość Franciszka Rawity-Gawrońskiego, Władysława A. Serczyka, Petra Mirczuka i Grigorija J. Hrabana. Autorzy zgadzają się z opinią, że historyk nie sądzi, ale stara się zrozumieć. W dalszym ciągu w sferze postulatu pozostaje wspólny polsko-ukraiński program badawczy dotyczący hajdamaków i koliszczyzny, który przynajmniej pozwoli na wykonanie niezbędnych kwerend i wypracuje protokół rozbieżności. Tylko na tej drodze można będzie zminimalizować jaskrawe wykorzystywanie interpretacji dziejów do bieżącej ideologii i kształtowania młodego pokolenia. Niewątpliwie oprócz argumentów merytorycznych wciąż niestety funkcjonować będą inne, związane z kontekstem ideologicznym, politycznym etc. Chodzi jednak o to, aby dyskurs na temat stosunków polsko-ukraińskich w różnych epokach sprowadzić do naukowej dyskusji zbliżonej do normalności, która miałaby na uwadze jedynie ograniczenia wynikające z imputacji kulturowej, co nie było dotychczas zachowane zarówno ze strony ukraińskiej, jak i polskiej.

Pobrania

Brak dostępnych danych do wyświetlenia.

Bibliografia

Antonowycz V., Umanskij sotnik Ivan Gonta, „Kijevska Starina” 1882, t. XI, s. 250–276.
Google Scholar

Borovoj S.J., Do chronołogii istorii gajdamacziny, „Ukrainskij Istoricznij Żurnał” 1968, nr 9, s. 115–121.
Google Scholar

Dmitriev A., Коliszczina. Iz istorii kłasovoj borby v Ukrainie vo vtoroj połovinie XVIII st., Moskva 1934.
Google Scholar

Gołobuckij V.A., Маksym Żieliezniak, Moskva 1947.
Google Scholar

Gorban M.V., Hajdamaczina, Charkiv 1923.
Google Scholar

Grabski A.F., Zarys historii historiografii polskiej, Poznań 2000.
Google Scholar

Gurżij I.O., Viznaczna podija v istorii ukrainskovo narodu: (do 200‑lecia Koliszcziny), „Ukrainskij Istoricznij Żurnał” 1968, nr 7, s. 58–66.
Google Scholar

Historia Polski, t. II, cz. 1 (1764–1795), red. S. Kieniewicz, W. Kula, Warszawa 1958.
Google Scholar

Hraban G.J., Czi slid koristuvatisia terminom „Koliszczina”?, „Ukrainskij Istoricznij Żurnał” 1967, nr 8, s. 154–158.
Google Scholar

Hraban G.J., Dwa dokumienta pro Kolivszczinu, „Ukrainskij Istoricznij Żurnał” 1966, nr 2, s. 11–113.
Google Scholar

Hraban G.J., Memuary jak istoriograficzne żerieło vivczienja narodno-vizvolnovo povstanja 1768 r., [w:] Kolivszczina: Materiały jubiliejnoj naukovoj sesji, prisviaszczenoj 200-riczjupovstanja, Kiiv 1970, s. 134–146.
Google Scholar

Hraban G.J., Pro spogadi Pavła Mładanowicza, „Naukova Dumka” 1969, nr 4, s. 47–65.
Google Scholar

Hraban G.J., Sielianska vijna na Ukraini v 1768–1769 rokach, cz. 1–2, Umań 2012.
Google Scholar

Hraban G.J., Spałach gnivu narodnovo (Аntifeudalne narodno-vizvolnje povstanja na Pravobierieżnij Ukraini u 1768–1769r.), Кіiv 1989.
Google Scholar

Hraban G.J., Z istorii hajdamaczcziny, „Ukrainskij Istoricznij Żurnał” 1968, nr 6, s. 96–106.
Google Scholar

Hraban G.J., Kryszovskij V.S., Recenzja na knigu O.P. Lola „Hajdamackij ruch na Ukraini 20 – 60-ch rr. XVIII st.”, „Ukrainskij Istoricznij Żurnał” 1966, nr 5,s. 147–149.
Google Scholar

Jakowenko N., Historia Ukrainy od czasów najdawniejszych do końca XVIII wieku, przekł. O. Hnatiuk, K. Kotyńska, Lublin 2000.
Google Scholar

Kohut Z.E., Myts old and new the Haidamak movement and the Kolivschyna 1768 in recent historiography, „Harvard Ukrainian Institute” 1997, vol. I, No. 3,s. 359–378.
Google Scholar

Kohut Z.E., Russian Centralizm adn Ukrainian Autonomy: Imperial Absorption of the Hetmanate, 1760s–1830s., Cambridge (Mass.) 1988.
Google Scholar

Koko E., Franciszek Rawita-Gawroński (1846–1930) wobec Ukrainy i jej przeszłości, Gdańsk 2006.
Google Scholar

Lolа O.L., Hajdamackij ruch na Ukraini 20–60 r. XVIII st., Kiiv 1965.
Google Scholar

Łysiak-Rudnycki I., Między historią a polityką, przekł. M. Buchalik, Wrocław 2012.
Google Scholar

Micyk D., Umań kozacka i hajdamacka, Kiiv 2002.
Google Scholar

Między Odrą a Uralem. Księga dedykowana Profesorowi Władysławowi Andrzejowi Serczykowi, red. W. Wierzbieniec, Rzeszów 2010.
Google Scholar

Mirczuk P., Коliszczina. Hajdamackie povstanja 1768 r., New York 1973.
Google Scholar

Mordovcev D., Gajdamaczina. Istoriczieskaja monografia, Sankt Petersburg 1870.
Google Scholar

Rawita-Gawroński F., Historja ruchów hajdamackich (w. XVIII), t. I–II, Brody 1913.
Google Scholar

Serczyk W.A., Hajdamacy, Kraków 1978.
Google Scholar

Serczyk W.A., Historia Ukrainy, Wrocław–Warszawa–Kraków 2001.
Google Scholar

Serczyk W.A., Koliszczyzna, Kraków 1968.
Google Scholar

Serczyk W.A., Początek końca. Konfederacja barska i I rozbiór Polski, Warszawa 2000.
Google Scholar

Skałkovskij A., Najezdy gajdamakov na Zapadnuju Ukrainy v XVIII stoletij, 1733–1768, Odessa 1845.
Google Scholar

Smolij V.A., Foirmuvanja socjalnoj svidomosti narodnych mas Ukraini b chodi kłasovoj borotby (druga połovina XVII–XVIII st.), Kiiv 1985.
Google Scholar

Sokyrska V.V., Istorik Grigorij Juchimowicz Hraban: żitevij szlach ta naukowa spadszczina (1902–1990 r.), Umań 2009.
Google Scholar

Spętana Akademia. Polska Akademia Nauk w dokumentach władz PRL, oprac. P. Pleskot, T.P. Rutkowski, t. I, Warszawa 2009.
Google Scholar

Srogosz T., Humańska rzeź, humańska tragedia, czy humańskie zwycięstwo?, „Istoricznij Archiv. Naukovi Studij” [Mikołaiv] 2017, z. 14, s. 134–139.
Google Scholar

Srogosz T., Między wojną a modernizacją. Studia z dziejów kresów południowo‑wschodnich Rzeczypospolitej w XVII–XVIII wieku, Częstochowa 2016.
Google Scholar

Stępnik A., Mit Kozaczyzny w historiografii polskiej XIX i XX wieku, [w:] Mity i stereotypy w dziejach Polski i Ukrainy w XIX i XX wieku, red. A. Czyżewski, R. Stobiecki,T. Toborek, L. Zaszkilniak, Warszawa–Łódź 2012, s. 365–383.
Google Scholar

Stryjek T., Ukraińska idea narodowa okresu międzywojennego, Toruń 2013.
Google Scholar

Szevczenko F.P., Pro miżnarodnije znaczienja povstanja 1768 r. na Pravobierieżnij Ukraini, „Ukrainskij Istoricznij Żurnał” 1968, nr 9, s. 11–15.
Google Scholar

Szulgin J., Oczierki Koliszcziny po nieizdannym i izdannym dokumentam, Kiiv 1890.
Google Scholar

Z dziejów Europy Środkowo-Wschodniej. Księga pamiątkowa ofiarowana prof. dr. hab. Władysławowi Serczykowi w 60 rocznicę Jego urodzin, Białystok 1995.
Google Scholar

Czuchlib T., „Umanska riznja”, „Umanska tragiedia” czi „Umanska pieriemoha”, www.getmanat.org (dostęp: 2 V 2016 r.).
Google Scholar

Міrczuk Petro, [w:] Еncikłopiedia istorii Ukrainy, t. VI, Кiiv 2009, s. 790, www.ukrweekly.com (dostęp: 23 I 2014 r.).
Google Scholar

Nie żyje prof. Władysław Serczyk, pasjonat dziejów Rosji, www.wyborcza.pl (dostęp: 5 II 2014 r.).
Google Scholar

Pavlenko V.J., Batrakova M.O., Narodni ruchi na Pravobierieżni Ukraini u XVIII st.: іstoriografja ta żerieła, www.irbis-nbuw.gov.ua (dostęp: 6 II 2014 r.).
Google Scholar

Prof. Władysław Serczyk: Nieustannie się odnawiam, www.rzeszów.gazeta.pl (dostęp: 5 II 2014 r.).
Google Scholar

Stachiv Matviej. Biografia, www.ukrcenter.com (dostęp: 10 II 2014 r.).
Google Scholar

Zmarł prof. dr hab. Władysław Serczyk, www.ur.edu.pl (dostęp: 19 I 2014 r.).
Google Scholar

Zmarł prof. Władysław Serczyk, www.krakow.gosc.pl (dostęp: 19 I 2014 r.).
Google Scholar

www.arheolog-ck.ru (dostęp: 17 I 2014 r.).
Google Scholar

www.kraeznavstvo.at.ua (dostęp: 17 I 2014 r.).
Google Scholar