Zabytkowe szaty liturgiczne z kościoła parafialnego w Rembieszycach  – znaczenie i wartość artystyczna

Małgorzata Karkocha; Karolina Stanilewicz

doi:10.18778/1644-857X.22.02.11

Autor

Małgorzata Karkocha Uniwersytet Łódzki https://orcid.org/0000-0002-7747-949X
Karolina Stanilewicz Strzemiński Academy of Fine Arts in Lodz

DOI:

https://doi.org/10.18778/1644-857X.22.02.11

Słowa kluczowe:

parafia Rembieszyce, szaty liturgiczne, zabytkowe tekstylia, XVII–XX wiek

Abstrakt

Zespół zabytkowych szat liturgicznych w kościele pw. Świętych Piotra i Pawła w Rembieszycach składa się 10 ornatów z XVII i XVIII w. oraz 13 ornatów i pięciu kap z XIX i pierwszej połowy XX w. Paramenty te reprezentują wszystkie przepisowe kolory liturgiczne. Za najcenniejsze uznać należy te najstarsze. Wśród nich wyróżniają się dwa ornaty haftowane i jeden z pasa kontuszowego. Pozostałe szaty uszyte zostały z tkanin jedwabnych pochodzenia włoskiego i francuskiego, w jednym przypadku jest to tkanina wiązana z manufakturami niemieckimi. Większość z nich zapewne należy łączyć z fundacją Franciszka Sariusza Wolskiego, który nie tylko wzniósł drewnianą świątynię parafialną, lecz także zadbał o jej odpowiedni wystrój i hojnie ją uposażył około 1799 r. Paramenty te stanowią cenne świadectwo historyczne, materialny dowód zainteresowań, gustu i możliwości finansowych zarówno duchowieństwa, jak i świeckich fundatorów. Ilustrują kunszt dawnych rzemieślników, ale też dostarczają konkretnych informacji o kontaktach i wpływach, jakim ulegała kultura polska.

Pobrania

Brak dostępnych danych do wyświetlenia.

Biogramy autorów

Małgorzata Karkocha - Uniwersytet Łódzki

Dr hab. Małgorzata Karkocha, prof. UŁ – historyk i historyk sztuki, profesor w Katedrze Historii No-wożytnej w Instytucie Historii Uniwersytetu Łódzkiego. Sekretarz czasopisma „Przegląd Nauk Histo-rycznych” i serii wydawniczej „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica”. Członek Rady Naukowej ukraińskiego pisma „Konsensus”.

Zainteresowania naukowe: historia nowożytna powszechna XVI–XVIII w., dzieje kultury i sztuki XVI–XVIII w., Francja w dobie Wielkiej Rewolucji (1789–1799), prasa okresu stanisławowskiego, epigrafi-ka, kampanologia.

Karolina Stanilewicz - Strzemiński Academy of Fine Arts in Lodz

Dr Karolina Stanilewicz – historyk sztuki, adiunkt w katedrze Teorii i Historii Sztuki Akademii Sztuk Pięknych im. Władysława Strzemińskiego w Łodzi. Członek Oddziału Łódzkiego Stowarzyszenia Histo-ryków Sztuki. Redaktor serii wydawniczej „Tkanina w Polsce”.

Zainteresowania naukowe: historia sztuki nowożytnej polskiej XVI–XVIII w., mecenat arcybiskupów gnieźnieńskich XVI–XVIII w., zabytkoznawstwo w zakresie rzemiosła artystycznego, ze szczególnym uwzględnieniem tkaniny artystycznej.

Bibliografia

Archiwum Diecezjalne w Kielcach [ADK], Akta konsystorskie parafii Rembieszyce 1818–1938, sygn. PR-6/2
Google Scholar

Archiwum Diecezjalne w Kielcach [ADK], Zbiór dokumentów dotyczących parafii i kościoła w Rembie-szycach 1613–1899, sygn. II PR-IV/1
Google Scholar

Ackermann H.Ch., Otavská V., Seidengewebe des 18. Jahrhunderts, Bd. I (Bizarre Seiden), Riggisberg 2000, Die Textilsammlung der Abegg-Stiftung, Bd. II.
Google Scholar

Adamczyk A., Wróbel T., Kościoły drewniane w województwie świętokrzyskim / Wooden Churches in the Świętokrzyskie Province, Kielce 2010.
Google Scholar

Andrzejewska E., Nieznane skarby kolegiaty kaliskiej, [w:] Kolegiata kaliska na przestrzeni wieków 1303–2003. Materiały z konferencji naukowej odbytej w Sanktuarium Świętego Józefa w Kaliszu z okazji Jubileuszu 700-lecia Parafii Kolegiackiej w Kaliszu, 6 listopada 2003, red. G. Kucharski, ks. J. Plota, Sanktuarium Świętego Józefa, Kalisz 2004, s. 289–306, il. 1–16.
Google Scholar

Andrzejewska E., Skarby z dawnej zakrystii. Zabytkowe szaty liturgiczne z Sanktuarium św. Józefa w Kaliszu, katalog wystawy, Muzeum Okręgowe w Kaliszu, 5 października – 20 grudnia 2018, Kalisz 2018.
Google Scholar

Anusik Z., Karkocha M., Obrazy Michała Stachowicza w kościele parafialnym w Rembieszycach, [w:] Acta Artis. Studia ofiarowane Profesor Wandzie Nowakowskiej, red. A. Pawłowska, E. Jedlińska, K. Stefański, Łódź 2016, s. 195–211.
Google Scholar

Bender A., Szaty liturgiczne z polskich pasów kontuszowych i z tkanin naśladujących pasy kontuszowe. Stan i perspektywy badań, [w:] Architektura znaczeń: studia ofiarowane prof. Zbigniewowi Bani w 65. rocznicę urodzin i 40-lecie pracy dydaktycznej, red. A. S. Czyż, J. Nowiński, M. Wiraszka, Warszawa 2011, s. 454–463.
Google Scholar

Bukowski W., Katalog opatów jędrzejowskich, [w:] Cystersi w Polsce. W 850-lecie fundacji opactwa jędrzejowskiego, red. D. Olszewski, Kielce 1990, s. 179–[204].
Google Scholar

Chruszczyńska J., Pasy kontuszowe z polskich manufaktur i pracowni w zbiorach Muzeum Narodowego w Warszawie, Warszawa 1995.
Google Scholar

Galicka I., Sygietyńska H., El Greco z Kosowa Lackiego, Siedlce 2014, Biblioteka Nadbużańskiego Podlasia, t. IX.
Google Scholar

Galicka I., Sygietyńska H., Nieznany obraz w Kosowie z serii franciszkańskiej El Greca, „Biuletyn Historii Sztuki” 1966, R. XXVIII, nr 3–4, s. 340–349.
Google Scholar

Galicka I., Sygietyńska H., Przygoda z El Greco, [w:] Kosów Lacki. Studia i materiały z dziejów miejscowości, red. A. Ziontek, t. VI, Siedlce 2011, s. 279–310.
Google Scholar

Hadamik C., Kalina D., Traczyński E., Miasto i gmina Małogoszcz, Kielce 2006 (seria: Dzieje i zabytki małych ojczyzn, red. R. Mirowski).
Google Scholar

Jolly A., Otavská V., Seidengewebe des 18. Jahrhunderts, Bd. II (Naturalismus), Riggisberg 2002, Die Textilsammlung der Abegg-Stiftung, Bd. III.
Google Scholar

Karkocha M., Kościół parafialny w Rembieszycach jako przykład fundacji szlacheckiej, [w:] Sztuka w Świętokrzyskiem. Studia z historii kultury i sztuki w XIX i XX wieku, red. J. Drążyk, P. Rosiński, H. Suchojad, Kielce 2019, s. 13–21.
Google Scholar

Karkocha M., Obraz „Wniebowzięcie Najświętszej Marii Panny” w kościele parafialnym w Rembieszycach. Dzieje jednego zabytku, „Przegląd Nauk Historycznych” 2017, R. XVI, nr 2, s. 273–283.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18778/1644-857X.16.02.13

Karkocha M., Opis świątyni parafialnej w Rembieszycach z 1790 roku, „Między Wisłą a Pilicą. Studia i Materiały Historyczne” 2018, t. XIX, s. 139–150.
Google Scholar

Karkocha M., Parafia Rembieszyce 1438–2012. Studium z dziejów społeczności lokalnej, Łódź 2013.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18778/7969-127-2

Karkocha M., The painting „Assumption of the Blessed Virgin Mary” in the parish church in Rembieszyce. The history of one artefact, „Przegląd Nauk Historycznych” 2017, R. XVI, nr 3, s. 271–281.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18778/1644-857X.16.03.13

Karkocha M., Zabytki epigrafiki w Rembieszycach z XV–XIX wieku, „Studia Epigraficzne” 2016, t. VI, s. 39–61.
Google Scholar

Katalog zabytków sztuki w Polsce, t. III (Województwo kieleckie), red. J. Z. Łoziński, B. Wolff, z. 3 (Powiat jędrzejowski), oprac. T. Przypkowski, Warszawa 1957.
Google Scholar

Königliches Kunstgewerbe-Museum zu Dresden. Stoffmuster des XVI.–XVIII. Jahrhunderts, Hrsg. von E. Kumsch, Serie III, Dresden 1891.
Google Scholar

Mańkowski T., Pasy polskie, „Prace Komisji Historii Sztuki PAU” 1937–1938, t. VII, s. 101–218.
Google Scholar

Markowsky B., Europäische Seidengewebe des 13.–18. Jahrhunderts, Kunstgewerbemuseum der Stadt Köln, Köln 1976.
Google Scholar

Mirończuk R., Arcydzieło El Greca „Ekstaza św. Franciszka”, „Teologiczne Studia Siedleckie” 2014, R. XI, nr 11, s. 153–168.
Google Scholar

Mirończuk R., O obrazie „Ekstaza św. Franciszka” El Greca, [w:] El Greco. „Ekstaza św. Franciszka” z Muzeum Diecezjalnego w Siedlcach, red. nauk. A. Rottermund, Warszawa 2014, s. 75–92.
Google Scholar

Radwan D., Stachowicz Michał Franciszek, [w:] Polski słownik biograficzny, t. XLI, Warszawa–Kraków 2002, s. 327–331.
Google Scholar

Skarby diecezji włocławskiej, katalog wystawy, Muzeum Ziemi Kujawskiej i Dobrzyńskiej we Włocławku, VI 1991, Włocławek 1991.
Google Scholar

Stanilewicz K., Inwentaryzacja zabytkowych paramentów na przykładzie zbiorów skarbca bazyliki katedralnej (dawnej kolegiaty) w Łowiczu, [w:] Tekstylia w zbiorach sakralnych. Inwentaryzacja – konserwacja – przechowywanie, red. H. Hryszko, A. Kwaśnik-Gliwińska, M. Stachurska, Warszawa 2013, s. 64–81, il. 1–14 na s. 342–346.
Google Scholar

Stanilewicz K., Szaty liturgiczne – zasoby, stan zachowania, konserwacja, [w:] Konferencja Krajowa „Potrzeby Konserwatorskie Obiektów Sakralnych na przykładzie makroregionu łódzkiego – stan, zagrożenia i możliwości przeciwdziałania”, Łódź, 9–10 grudnia 2005 r., red. J. Perkowski, B. Więcek, Konstantynów Łódzki 2005, s. 51–62.
Google Scholar

Stanilewicz K., Szaty liturgiczne w sanktuarium św. Antoniego z Padwy, [w:] Miejsce, które ratuje. Prostota franciszkańska i rokokowa ekspresja w założeniu pielgrzymkowym w Ratowie nad Wkrą, red. M. Wardzyński, Warszawa 2020, s. 175–185, il. 221–243 na s. 347–357.
Google Scholar

Stanilewicz K., Technika wykonania i ornamentyka XVII- i XVIII-wiecznych tkanin europejskich na przykładzie zespołu szat liturgicznych dawnej kolegiaty w Łowiczu, [w:] O rzeczach pięknych. Rzemiosło artystyczne na przestrzeni wieków, red. A. Bender, M. Wrześniak, Lublin 2015, Prace Wydziału Historyczno-Filologicznego, t. CLXXX, s. 251–163, il. 1–8 na s. 397–400.
Google Scholar

Stanilewicz K., Wartość artystyczna szat liturgicznych 2. połowy XIX i początku XX wieku – zarys problematyki, [w:] Inspiracje, metamorfozy, refleksje. Sztuka w Łodzi (7), red. K. Stanilewicz, Ł. M. Sadowski, A. Sumorok, Łódź 2017, s. 171–180.
Google Scholar

Taszycka M., Pochodzenie tkanin typu „bizarre” w świetle analizy niektórych motywów dekoracyjnych, „Rozprawy i Sprawozdania Muzeum Narodowego w Krakowie” 1968, t. IX, s. 149–161, il. 108–112.
Google Scholar

Taszycka M., Włoskie jedwabne tkaniny odzieżowe w Polsce w pierwszej połowie XVII wieku, Wrocław 1971.
Google Scholar

Thornton P., Baroque and Rococo Silks, London 1962.
Google Scholar

Wiśniewski J., Historyczny opis kościołów, miast, zabytków i pamiątek w Jędrzejowskiem, Marjówka 1930 (reprint: Kielce 2000).
Google Scholar

https://zbiory.mnk.pl/pl/wyniki-wyszukiwania/katalog/272603 (dostęp: 20 VIII 2023).
Google Scholar

Parafialne skarby ukryte pod grubą warstwą kurzu. „Jesteśmy na początku poszukiwań”, 10 VIII 2018, https://tvn24.pl/wroclaw/smialowice-odkrycie-na-strychu-plebanii-ra860129-2334119 (do-stęp: 15 VIII 2023).
Google Scholar

Skarby ukryte na strychu plebanii. Remont w Śmiałowicach przynosi niespodzianki, 6 VIII 2018, https://swidnica24.pl/2018/08/skarby-ukryte-na-strychu-plebanii-remont-w-smialowicach-przynosi-niespodzianki/ (dostęp: 15 VIII 2023).
Google Scholar

Skowron K., Odkrycie na strychu klasztornym w Przemyślu, „Kurier Rzeszowski”, 29 VI 2021, https://kurierrzeszowski.pl/2021/06/29/w-przemyskim-klasztorze-franciszkanskim-odnaleziono-zabytkowe-rzezby-poznogotyckie/ (dostęp: 15 VIII 2023).
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.2478/bgeo-2021-0002