Kapitan Kazimierz Czyhiryn (1898–1940): zarys biografii

Witold Jarno

doi:10.18778/1644-857X.22.02.07

Autor

Witold Jarno Uniwersytet Łódzki. Wydział Filozoficzno-Historyczny https://orcid.org/0000-0002-5845-6057

DOI:

https://doi.org/10.18778/1644-857X.22.02.07

Słowa kluczowe:

III Korpus Polski w Rosji, garnizon łódzki, garnizon lwowski, 10 Dywizja Piechoty, armia polska II Rzeczypospolitej, zbrodnia katyńska

Abstrakt

Artykuł przedstawia życiorys kpt. Kazimierza Czyhiryna (1898–1940), egzemplifikujący zawiłe losy Polaków w pierwszej połowie XX w. Bohater niniejszego szkicu urodził się na Ukrainie w polskiej rodzinie o głębokich tradycjach patriotycznych. Pierwsze prace niepodległościowe podjął już w trakcie nauki w gimnazjum w Winnicy. W latach 1916–1917 służył w armii rosyjskiej, a następnie w III Korpusie Polskim w Rosji. Dwa lata przebywał w niewoli bolszewickiej. Po powrocie do Polski służył w 29. i 31. pSK. Przebywając wiele lat w łódzkim garnizonie stał się tu osobą znaną i popularną wśród mieszkańców miasta. W 1931 r. objął stanowisko oficera ordynansowego dowódcy Okręgu Korpusu nr IV w Łodzi – najpierw gen. Stanisława Nałęcza Małachowskiego, a następnie gen. Władysława Langnera. Wraz z tym ostatnim wyjechał do Lwowa, gdzie zajmował podobne stanowisko. We wrześniu 1939 r. uczestniczył w rozmowach o warunkach kapitulacji miasta. Później został aresztowany przez NKWD i zamordowany w bliżej nieznanych okolicznościach w 1940 r. (tzw. Ukraińska Lista Katyńska).

Pobrania

Brak dostępnych danych do wyświetlenia.

Biogram autora

Witold Jarno - Uniwersytet Łódzki. Wydział Filozoficzno-Historyczny

Witold Jarno (ur. w 1970 r.) – profesor nadzw. doktor habilitowany, zatrudniony w Katedrze Historii Polski i Świata po 1945 r. Instytutu Historii Uniwersytetu Łódzkiego. Absolwent Wydziałów: Filozoficzno-Historycznego (1994) oraz Prawa i Administracji (1998) Uniwersytetu Łódzkiego. Głównymi dziedzinami zainteresowań naukowych są dzieje Polski oraz historia wojskowości polskiej w XX w. Jest autorem wielu artykułów dotyczących tej problematyki oraz monografii: „Okręg Korpusu Wojska Polskiego nr IV Łódź 1918-1939” (Łódź 2001), „Okręg Generalny Wojska Polskiego nr III Kielce w latach 1918-1921” (Łódź 2003), „Strzelcy Kaniowscy w latach 1919-1939” (Warszawa 2004), „1 Dywizja Strzelców Armii Generała Hallera w latach 1918-1919” (Łódź 2006), „Garnizon Łódzki Wojska Polskiego 1918-1939 (Toruń 2008, współautor), „Terytorialne władze wojskowe w Polsce w latach 1945-1949. Organizacja i działalność okręgów wojskowych” (Łódź 2011), „13 Dywizja Piechoty w wojnie 1939 roku” (Warszawa 2012), „10 Dywizja Piechoty w wojnie 1939 roku (Pruszków 2016 – współautor), „Obchody Milenium w diecezji łódzkiej (1966-1967)” (Łódź 2017 – współautor) oraz współredaktor monografii „Budownictwo wojskowe w Łodzi” (Łódź 2016).

Bibliografia

Centralne Archiwum Wojskowe Wojskowego Biura Historycznego [CAW WBH], 10. DP, sygn. I.313.10.5; I.313.10.9
Google Scholar

Centralne Archiwum Wojskowe Wojskowego Biura Historycznego [CAW WBH], ap Kazimierz Czyhiryn, sygn. I.481.C.7738
Google Scholar

Centralne Archiwum Wojskowe Wojskowego Biura Historycznego [CAW WBH], ap. Leopold Smorczewski, ap. 21786
Google Scholar

Centralne Archiwum Wojskowe Wojskowego Biura Historycznego [CAW WBH], Dziennik Rozkazów Dowództwa OK IV, sygn. 3251.2019.208; 3251.2019.210
Google Scholar

Centralne Archiwum Wojskowe Wojskowego Biura Historycznego [CAW WBH], Dziennik Rozkazów Dowództwa OK VI, sygn. 2151.2019.295
Google Scholar

Centralne Archiwum Wojskowe Wojskowego Biura Historycznego [CAW WBH], Kazimierz Czyhiryn, sygn. KKiMN 116-34737
Google Scholar

Centralne Archiwum Wojskowe Wojskowego Biura Historycznego [CAW WBH], Kazimierz Czyhiryn, sygn. odrzuc. 7 X 1935 r.
Google Scholar

Instytut Polski i Muzeum gen. Sikorskiego w Londynie, Relacja ppłk. dypl. Kazimierza Ryzińskiego, sygn. BI.12l
Google Scholar

Instytut Pamięci Narodowej [IPN], Ankieta wypełniona w 1993 r. dla Ośrodka „Karta” przez Barbarę Kuźnicką i Zofię Umbarger dotycząca kpt. K. Czyhiryna, sygn. IR 22835 oraz załącznik do ankiety – list Zofii Umbarger i Barbary Kuźnickiej z 21 V 1993 r.
Google Scholar

Instytut Pamięci Narodowej [IPN], Ukraińska Lista Katyńska – mps, sygn. IPN BU 2904.189
Google Scholar

Aresztowani w rejonie Lwowa i Drohobycza. Alfabetyczny wykaz 5822 obywateli polskich aresztowanych przez NKWD w rejonie Lwowa i Drohobycza w latach 1939–1941, red. A. Knyt, Warszawa 1998 (seria: Indeks represjonowanych wydawany przez Ośrodek „Karta”, t. VI).
Google Scholar

Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych 1921, 1923, 1930, 1931.
Google Scholar

Dziennik Rozkazów Ministerstwa Spraw Wojskowych 1922.
Google Scholar

„Dziennik Zarządu Miejskiego w Łodzi” 1938.
Google Scholar

Kuźnicki L., Autobiografia. W kręgu nauki, Warszawa 2002.
Google Scholar

Langner W., Ostatnie dni obrony Lwowa (1939), [w:] Wrzesień 1939 w relacjach i wspomnieniach, red. M. Cieplewicz, E. Kozłowski, Warszawa 1989, s. 694–712.
Google Scholar

Langner W., Ostatnie dni obrony Lwowa (1939), „Niepodległość” [Londyn–Nowy Jork] 1978, t. XI, s. 180–217.
Google Scholar

Leinwand A., Dokumenty obrony Lwowa 1939, Warszawa 1997.
Google Scholar

Lista starszeństwa oficerów zawodowych piechoty 5 czerwiec 1935 r., Warszawa 1935.
Google Scholar

„Monitor Polski” 1937.
Google Scholar

Nałęcz Małachowski S., Wspomnienia generała, Łódź 2003.
Google Scholar

Obrona Lwowa 1939, red. A. Wesołowski, t. I (Dokumenty 1–16 września), Warszawa 2018.
Google Scholar

Obrona Lwowa 1939, red. A. Wesołowski, t. II (Dokumenty 17–22 września), Warszawa 2018.
Google Scholar

Rocznik oficerski 1924, Warszawa 1924.
Google Scholar

Rocznik oficerski 1928, Warszawa 1928.
Google Scholar

Rocznik oficerski 1932, Warszawa 1932.
Google Scholar

Ryś K., Obrona Lwowa w roku 1939, Palestyna 1943.
Google Scholar

Włodarkiewicz W., Nie publikowany fragment dziennika generała Langnera, „Wojskowy Przegląd Historyczny” 1996, R. XLI, nr 3, s. 178–190.
Google Scholar

„Gazeta Kaliska” 1921.
Google Scholar

„Gazeta Lwowska” 1938–1939.
Google Scholar

„Ilustrowana Republika” 1934, 1938.
Google Scholar

„Łódź w Ilustracji” 1933.
Google Scholar

„Republika” 1938.
Google Scholar

„Wschód” 1938.
Google Scholar

Bagiński H., Wojsko Polskie na wschodzie 1914–1920, Warszawa 1921.
Google Scholar

Bełdowski L., Zarys historii wojennej 29 Pułku Strzelców Kaniowskich, Warszawa 1928.
Google Scholar

Charków–Katyń–Twer–Bykownia: w 70. rocznicę zbrodni katyńskiej, red. A. Kola, Toruń 2011.
Google Scholar

Dalecki R., Armia „Karpaty” 1939, wyd. 1, Warszawa 1979 i wyd. 2, Warszawa 1989.
Google Scholar

Dalecki R., Ostatni okres obrony Lwowa (19–22 IX 1939 r.), [w:] Obrona Lwowa 1939, red. A. Wesołowski, t. II (Dokumenty 17–22 września), Warszawa 2018, s. 385–394.
Google Scholar

Grzelak C., Kresy w czerwieni 1939. Agresja Związku Sowieckiego na Polskę w 1939 roku, Warszawa 1998.
Google Scholar

Jarno W., Garnizon kaliski w latach 1918–1921, „Rocznik Kaliski” 1996/1997, t. XXVI, s. 129–144.
Google Scholar

Jarno W., Okręg Korpusu Wojska Polskiego nr IV Łódź 1918–1939, Łódź 2001.
Google Scholar

Jarno W., Strzelcy kaniowscy w latach 1919–1939, Warszawa 2004.
Google Scholar

Kretschmer T., Sariusz-Skąpska I, Bykowania. Cień Katynia, Warszawa 2015.
Google Scholar

Kunert A., Polski cmentarz wojenny w Kijowie-Bykowni (czwarty cmentarz katyński), Warszawa 2012.
Google Scholar

Lista obywateli polskich zamordowanych na Ukrainie na podstawie decyzji Biura Politycznego WKP(b) i naczelnych władz państwowych ZSRR z 5 marca 1940, „Zeszyty Katyńskie” 1994, nr 4.
Google Scholar

Ostanek A., VI Lwowski Okręg Korpusu w dziejach wojskowości polskiej w latach 1921–1939, Warszawa 2013.
Google Scholar

Polski Cmentarz Wojenny Kijów-Bykownia. Księga cmentarna, t. I (A–B), Warszawa 2015.
Google Scholar

Rezmer W., Obrona Lwowa w 1939 r., „Acta Universitatis Nicolai Copernici. Nauki Humanistyczno-Społeczne. Historia” 1975, z. 10(67), s. 105–129.
Google Scholar

Satora K., Opowieści wrześniowych sztandarów, Warszawa 1990.
Google Scholar

Szawłowski R. [Liszewski K.], Wojna polsko-sowiecka 1939, t. I (Monografia), Warszawa 1997.
Google Scholar

Szawłowski R. [Liszewski K.], Wojna polsko-sowiecka 1939, t. II (Dokumenty), Warszawa 1997.
Google Scholar

Śladem zbrodni katyńskiej, red. Z. Gajowniczek, Warszawa 1998.
Google Scholar

Ukraiński ślad Katynia, red. Z. Gajowniczek, Warszawa 1995.
Google Scholar

Włodarkiewicz W., Lwów 1939, Warszawa 2003.
Google Scholar

Włodarkiewicz W., Małopolska Wschodnia 1939, Warszawa 2020.
Google Scholar

https://indeksrepresjonowanych.pl/int/wyszukiwanie/94,Wyszukiwanie.html (dostęp: 18 XI 2022).
Google Scholar

https://metryki.genealodzy.pl/metryka.php?ar=8&zs=9264d&sy=568&kt=1&plik=436-441.jpg#zoom=1&x=323&y=1448 (dostęp: 18 VII 2022).
Google Scholar

https://ria1914.info/index.php/54-й_пехотный_Минский_полк (dostęp: 22 XI 2022).
Google Scholar

https://ru.wikipedia.org/wiki/73-я_пехотная_дивизия_(Российская_империя) (dostęp: 22 XI 2022).
Google Scholar

https://slowopolskie.org/jan-lewiski-legendarny-ksidz-z-winnicy-ktory-przyjmowa-marszaka-pisudskiego/ (dostęp: 6 VII 2022).
Google Scholar