DLD (SLI) a ASD w kontekście logopedycznej diagnozy różnicowej

Elżbieta Sadowska

doi:10.18778/2544-7238.06.15

Autor

Elżbieta Sadowska Uniwersytet Warszawski, Instytut Polonistyki Stosowanej, Krakowskie Przedmieście 26/28, 00-927 Warszawa https://orcid.org/0000-0002-3854-3196

DOI:

https://doi.org/10.18778/2544-7238.06.15

Słowa kluczowe:

ASD, SLI, DLD, logopedyczna diagnoza różnicowa

Abstrakt

Zmiany w terminologii ujęte w największych systemach klasyfikacyjnych oraz najnowsze wyniki badań dotyczących językowego funkcjonowania osób z DLD (SLI) oraz ASD wskazują na konieczność rewizji logopedycznej diagnozy różnicowej oraz terminologii używanej do opisu tych zaburzeń. W prezentowanym artykule przedstawiono zarówno historyczne spojrzenia na SLI i autyzm, jak i współczesne ujęcia oraz nowe terminy (DLD i ASD). Wskazano również, jakie zmiany zaistniały w sposobie definiowania tych zaburzeń w ostatnich latach.

Pobrania

Brak dostępnych danych do wyświetlenia.

Bibliografia

Adlof S.M., Hogan T.P., 2019, If we don’t look, we won’t see: Measuring language development to inform literacy instruction, „Policy Insights from the Behavioral and Brain Sciences”, No. 6, s. 210–217.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1177/2372732219839075

Bishop D.V.M., 1997, Uncommon Understanding: Development and Disorders of Language Comprehension in Children, Hove: Psychology Press.
Google Scholar

Bishop D.V.M., 2010, Overlaps between autism and language impairment: Phenomimicry or shared etiology, „Behavior Genetics”, No. 40, s. 618–629.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1007/s10519-010-9381-x

Bishop D.V.M., Snowling M.J., Thompson P.A., Greenhalgh T., CATALISE–2 Consortium, 2017, Phase 2 of CATALISE: A multinational and multidisciplinary Delphi consensus study of problems with language development: Terminology, „The Journal of Child Psychology and Psychiatry”, Vol. 58(10), s. 1068–1080.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1111/jcpp.12721

Chojnicka I., Ines M. de, Kwasiborska‑Dudek J., 2020, Zaburzenie ze spektrum autyzmu – kryteria diagnostyczne, uwarunkowania genetyczne i neurobiologiczne, [w:] J. Kwasiborska‑Dudek, D. Emiluta‑Rozya, Diagnoza i terapia logopedyczna małego dziecka z zaburzeniem ze spektrum autyzmu (ASD), Gdańsk: Wydawnictwo Harmonia Universalis, s. 15–32.
Google Scholar

Czaplewska E., 2012, Rozumienie pragmatycznych aspektów wypowiedzi przez dzieci ze specyficznym zaburzeniem rozwoju językowego (SLI), Gdańsk: Wydawnictwo Harmonia Universalis.
Google Scholar

Emiluta‑Rozya D., Kwasiborska‑Dudek J., 2020, Opóźniony rozwój mowy czy zaburzony rozwój komunikacji werbalnej i niewerbalnej u dzieci z ASD – diagnozowanie i formy zaburzeń komunikacji w ASD, [w:] D. Emiluta‑Rozya, J. Kwasiborska‑Dudek (red.), Diagnoza i terapia logopedyczna małego dziecka z zaburzeniami ze spektrum autyzmu (ASD), Gdańsk: Wydawnictwo Harmonia Universalis, s. 89–131.
Google Scholar

Emiluta‑Rozya D., Lipiec D., Więcek‑Poborczyk I., 2020, Komunikacja niewerbalna i werbalna dzieci z ASD oraz dzieci rozwijających się prawidłowo – uściślenia terminologiczne, [w:] D. Emiluta‑Rozya, J. Kwasiborska‑Dudek (red.), Diagnoza i terapia logopedyczna małego dziecka z zaburzeniami ze spektrum autyzmu (ASD), Gdańsk: Wydawnictwo Harmonia Universalis, s. 33–50.
Google Scholar

Gałecki P., Pilecki M., Rymaszewska J., Szulc A., Sidorowicz S., Wciórka J. (red.), 2018, Kryteria diagnostyczne zaburzeń psychicznych DSM–5, Wrocław: Wydawnictwo EDRA Urban & Partner.
Google Scholar

Georgiou N., Spanoudis G., 2021, Developmental Language Disorder and Autism: Commonalities and Differences on Language, „Brain Science”, Vol. 11, No. 589, s. 1–29.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.3390/brainsci11050589

Gerc K., Jurek M., 2019, Zaburzenia ze spektrum autyzmu w perspektywie diagnozy różnicowej, „Eruditio et Ars”, nr 1(2), s. 30–38.
Google Scholar

Gernsbacher M.A., Morson E.M., Grace E.J., 2015, Language Development in Autism, [w:] G. Hickok, S. Small (red.), Neurobiology of Language, New York: Academic Press, s. 879–886.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1016/B978-0-12-407794-2.00070-5

Green L.B., 2020, The Specific Language Impairment/Developmental Language Disorders forum: Fostering a discussion of terminology, „Perspectives of the ASHA Special Interest Groups”, Vol. 5(1), s. 3–5.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1044/2019_PERSP-19-00184

Jastrzębowska G., 2019, Zaburzenia neurorozwojowe. Zmiany w podejściu teoretycznym i diagnostycznym, „Logopedia”, t. 48, nr 1, s. 27–45.
Google Scholar

Kjelgaard M.M., Tager‑Flusberg H., 2001, An investigation of language impairment in autism: Implications for genetic subgroups, „Language and Cognitive Processes”, No. 16, s. 287–308.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1080/01690960042000058

Krasowicz‑Kupis G., 2012, SLI i inne zaburzenia językowe, Sopot: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Google Scholar

Krasowicz‑Kupis G., 2020, Zaburzenia mowy i komunikacji, [w:] I. Grzegorzewska, L. Cierpiałkowska, A.R. Borkowska (red.), Psychologia kliniczna dzieci i młodzieży, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, s. 352–365.
Google Scholar

Lancaster H.S., Camarata S., 2019, Reconceptualizing developmental language disorder as a spectrum disorder: Issues and evidence, „International Journal of Language & Communication Disorders”, Vol. 54(1), s. 79–94.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1111/1460-6984.12433

Leonard L.B., 2006, SLI – specyficzne zaburzenie rozwoju językowego, Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Google Scholar

Leonard L.B., 2020, A 200‑year history of the study of childhood language disorders of unknown origin: Changes in terminology, „Perspectives of the ASHA Special Interest Groups”, Vol. 5(1), s. 6–11.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1044/2019_PERS-SIG1-2019-0007

McGregor K., Goffman L., Owen Van Horne A., Hogan T.P., Finestack L.H., 2020, Developmental language disorder: Applications for advocacy, research and clinical service, „Perspectives of the ASHA Special Interest Groups”, Vol. 5(1), s. 38–46.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1044/2019_PERSP-19-00083

Międzynarodowa Statystyczna Klasyfikacja Chorób i Problemów Zdrowotnych. Rewizja dziesiąta, 2010, Klasyfikacja zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania w ICD–10. Opisy kliniczne i wskazówki diagnostyczne, Kraków: Uniwersyteckie Wydawnictwo Medyczne „Vesalius”, Instytut Psychiatrii i Neurologii.
Google Scholar

Murza K.A., Ehren B.J., 2020, Considering the language disorder label debate from a school speech‑language pathology lens, „Perspectives of the ASHA Special Interest Groups”, Vol. 5(1), s. 47–54.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1044/2019_PERSP-19-00077

Owen Van Horne A., Ebbels S., Redmond S., Finestack L., b.d., SLI, PLI, LLD, or DLD? A debate on terminology in child language research programs, University of Delaware, https://cpb‑us‑w2.wpmucdn.com/sites.udel.edu/dist/9/6467/files/2018/12/ASHA_DLD_Presentation‑pvuker.pdf (dostęp: 25.05.2021).
Google Scholar

Paul R., 2020, Children’s language disorders: What’s in a name?, „Perspectives of the ASHA Special Interest Groups”, Vol. 5(1), s. 30–37.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1044/2019_PERS-SIG1-2019-0012

Rice M.L., 2020, Clinical lessons from studies of children with specific language impairment, „Perspectives of the ASHA Special Interest Groups”, Vol. 5(1), s. 12–29.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1044/2019_PERSP-19-00011

Riches N.G., Loucas T., Baird G., Charman T., Simonoff E., 2010, Sentence repetition in adolescents with Specific Language Impairments and autism: An investigation of complex syntax, „International Journal of Language & Communication Disorders”, No. 45, s. 47–60.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.3109/13682820802647676

Roqueta C.A., Katsos N., 2020, A distinction between linguistic and social pragmatics helps the precise characterization of pragmatic challenges in children with autism spectrum disorders and developmental language disorder, „Journal of Speech, Language, and Hearing Research”, No. 63, s. 1494–1508.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1044/2020_JSLHR-19-00263

Rymarczyk K., 2021, Mózgowe podłoże rozwoju mowy w autyzmie, „Poradnik Językowy”, nr 6(785), s. 39–51.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.33896/PorJ.2021.6.3

Sadowska E., 2020, Zachowania komunikacyjne dzieci z autyzmem. Wpływ deficytów kompetencji komunikacyjnej na sposób porozumiewania się dzieci z autyzmem, Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.31338/uw.9788323542520

Smoczyńska M., 2000, Wczesna interwencja u dzieci z opóźnionym rozwojem mowy, [w:] H. Mierzejewska, M. Przybysz‑Piwkowa (oprac.), Teoretyczne podstawy metod usprawniania mowy. Afazja. Zaburzenia rozwoju mowy, Warszawa: Pomagisterskie Studium Logopedyczne Wydziału Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego i Sekcja Logopedyczna Towarzystwa Kultury Języka, s. 45–54.
Google Scholar

Tager‑Flusberg H., 1981, Sentence comprehension in autistic children, „Applied Psycholinguistics”, No. 2, s. 5–24.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1017/S014271640000062X

Tager‑Flusberg H., Lord C., Paul R., 2005, Language, and communication in autism, [w:] F. Volkmar, R. Paul, A. Klin, D. Cohen (red.), Handbook of Autism and Pervasive Developmental Disorders, Hoboken: John Wiley & Sons, s. 335–364.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1002/9780470939345.ch12

Volkers N., 2018, Diverging views on language disorders, „The ASHA Leader”, Vol. 23(12), s. 44–53.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1044/leader.FTR1.23122018.44

Walenski M., Tager‑Flusberg H., Ullman M.T., 2006, Language in Autism, [w:] S.O. Moldin, J.L.R. Rubenstein (red.), Understanding Autism: From Basic Neuroscience to Treatment, Boca Raton: CRC Press, s. 175–204.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1201/9781420004205.ch9

Whitehouse A.J.O., Barry J.G., Bishop D.V.M., 2008, Further defining the language impairment of autism: Is there a Specific Language Impairment subtype?, „Journal of Communication Disorders”, No. 41, s. 319–336.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1016/j.jcomdis.2008.01.002

Williams D., Botting N., Boucher J., 2008, Language in Autism and Specific Language Impairment: Where Are the Links?, „Psychological Bulletin”, No. 134, s. 944–963.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1037/a0013743

Wilson E.C., Gillan N., Spain D., Robertson D., Roberts G., Murphy C.M., Maltezos S., Zinkstok J., Johnston K., Dardani Ch., Ohlsen Ch., Deeley P.Q., Craig M., Mendez M.A., Happé F., Murphy D.G.M., 2013, Comparison of ICD–10R, DSM‑IV‑TR and DSM–5 in an Adult Autism Spectrum Disorder Diagnostic Clinic, ,,Journal of Autism and Developmental Disorders”, Vol. 43, issue 11, s. 2515–2525.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1007/s10803-013-1799-6

Wing L., 1997, Syndromes of Autism and Atypical Development, [w:] D.J. Cohen, F.R. Volkmar (red.), Handbook of Autism and Pervasive Developmental Disorders, New York: John Wiley & Sons, s. 148–170.
Google Scholar