Dawne i współczesne nazwy seplenienia oraz określenia człowieka sepleniącego w języku polskim

Marceli Olma

doi:10.18778/2544-7238.10.02

Autor

Marceli Olma Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie, Wydział Humanistyczny, Instytut Filologii Polskiej, Katedra Języka Polskiego https://orcid.org/0000-0003-4729-2840

DOI:

https://doi.org/10.18778/2544-7238.10.02

Słowa kluczowe:

sygmatyzm, seplenienie, osoba sepleniąca, dawna polszczyzna, gwara

Abstrakt

Artykuł wpisuje się w nurt badań nad pochodzeniem i rozwojem polskiej terminologii stosowanej we współczesnej terapii i praktyce logopedycznej. Zostały w nim przywołane leksemy obcojęzyczne oraz formy rodzime używane w kontekście niewłaściwej realizacji głosek dentalizowanych. W przypadku pierwotnego czasownika szeplenić wskazana została jego etymologia, historyczny rozwój oraz wariantywność fonetyczna. Przywołano również poświadczone w tekstach dawnych oraz w gwarach derywaty słowotwórcze wskazujące zarówno na wadliwą wymowę spółgłosek, jak i na osoby, które taka wymowa charakteryzuje. Dopełnienie tych uwag stanowią informacje z zakresu współczesnej antroponimii rejestrującej nazwiska motywowane przez dawne określenia o charakterze przezwiskowym (Szepioła, Szepielak, Sepielak i inne).

Pobrania

Brak dostępnych danych do wyświetlenia.

Bibliografia

Bartmiński J., 1965, Ludowe słownictwo logopedyczne, „Logopedia”, t. 6, s. 66–83.
Google Scholar

Burska‑Ratajczyk B., 2006, Ludowe ekspresywizmy słowotwórcze dotyczące mówienia (na materiale gwar mazowieckich), [w:] K. Michalewski (red.), Wyrażanie emocji, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, s. 367–377.
Google Scholar

Dąbrowska E., Grabowska A., 1994, Czasowniki mówienia w gwarze kurpiowskiej, [w:] H. Sędziak (red.), Polszczyzna regionalna. Materiały z sesji językoznawczej w Ostrołęce, Warszawa: Dom Wydawniczy i Handlowy „Elipsa”, s. 104–115.
Google Scholar

Dołęga‑Mostowicz T., 1932, Kariera Nikodema Dyzmy, Warszawa: Towarzystwo Wydawnicze „Rój”, https://wolnelektury.pl/katalog/lektura/kariera‑nikodema‑dyzmy.html (dostęp: 30.10.2023).
Google Scholar

Gacka‑Kowalska M., 1994, Wybrane nazwy osobowe związane z czynnością mówienia w gwarze łomżyńskiej, [w:] H. Sędziak (red.), Polszczyzna regionalna. Materiały z sesji językoznawczej w Ostrołęce, Warszawa: Dom Wydawniczy i Handlowy „Elipsa”, s. 99–103.
Google Scholar

Grabias S., 1981, O ekspresywności języka. Ekspresja a słowotwórstwo, Lublin: Wydawnictwo Lubelskie.
Google Scholar

Grzegorczykowa R., Puzynina J., 1979, Słowotwórstwo współczesnego języka polskiego, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Google Scholar

Kaleta Z., 1998, Nazwisko w kulturze polskiej, Warszawa: Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy przy Instytucie Slawistyki PAN.
Google Scholar

Kleszczowa K., 2003, Staropolskie derywaty przymiotnikowe i ich perspektywiczna ewolucja, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Google Scholar

Kowalska A., 1989, Z badań nad mazowieckim słownictwem ekspresywnym (nazwy człowieka, który sepleni), [w:] B. Falińska (red.), Polszczyzna północno‑wschodnia. Metodologia badań językowych, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wydawnictwo PAN, s. 33–45.
Google Scholar

Kozarzewska E., 1988, Czasowniki mówienia we współczesnym języku polskim (Studium semantyczno‑składniowe), Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.
Google Scholar

Kraszewski J.I., 1880, Syn Jazdona, Warszawa: Nakład Spółki wydawniczej księgarzy w Warszawie, (dostęp: 30.10.2023).
Google Scholar

Marciniak‑Firadza R., 2017, Dukawka, gulgot, sepioł…, czyli jak w gwarach małopolsko‑mazowieckiego pogranicza językowego nazywa się człowieka, który się jąka, bełkocze czy sepleni, „Rozprawy Komisji Językowej Łódzkiego Towarzystwa Naukowego”, t. LXIV, s. 187–202.
Google Scholar

Ołtuszewski W., 1905, Szkic nauki o mowie i jej zboczeniach (niemota, bełkotanie, mowa nosowa, jąkanie itd.) oraz hygiena mowy, Warszawa: Druk Piotra Laskauera i S‑ki.
Google Scholar

Orzeszkowa E., 1903, Przędze, Warszawa: Druk W.L. Anczyca i Spółki, https://pl.wikisource.org/wiki/Prz%C4%99dze (dostęp: 30.10.2023).
Google Scholar

Ożdżyński J., 1997, Synonimy w polskiej terminologii logopedycznej, „Rocznik Naukowo‑Dydaktyczny WSP w Krakowie”, z. 192, „Prace Językoznawcze IX ”, s. 177–185.
Google Scholar

Pruszewicz A. (red.), 1992, Foniatria kliniczna, Warszawa: Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich.
Google Scholar

Przymuszała L., 2019, Klapać na pyszczysku, czyli o śląskiej leksyce i frazeologii dotyczącej mówienia, „LingVaria”, t. XIV, nr 1(27), s. 133–147.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.12797/LV.14.2019.27.09

Sołtys‑Chmielowicz A., 1996, Z historii terminologii związanej z wadami wymowy. Refleksja na temat użyteczności klasyfikacji, „Logopedia”, t. 23, s. 177–182.
Google Scholar

Uniłowski Z., 1932, Wspólny pokój, Warszawa: Wydawnictwo Współczesne, https://pl.wikisource.org/wiki/Wsp%C3%B3lny_pok%C3%B3j (dostęp: 30.10.2023).
Google Scholar

Żeromski S., 1900, Ludzie bezdomni, Warszawa: Nakład Bronisława Natansona, (dostęp: 30.10.2023).
Google Scholar