Fluencja słowna w ocenie logopedycznej. Badania porównawcze w grupie osób młodych i osób w wieku senioralnym

Monika Budkowska

doi:10.18778/2544-7238.05.01

Autor

Monika Budkowska Niepubliczna Szkoła Podstawowa z Oddziałami Integracyjnymi „Bajkowa Akademia” w Lublinie, ul. Poligonowa 50, 20-817 Lublin https://orcid.org/0000-0003-3983-6625

DOI:

https://doi.org/10.18778/2544-7238.05.01

Słowa kluczowe:

fluencja słowna, wczesna dorosłość, wiek senioralny, diagnoza logopedyczna

Abstrakt

Artykuł poświęcony jest zagadnieniu fluencji słownej, postrzeganej na gruncie logopedii jako ważny komponent oceny w wielu jednostkach patologii mowy. Autorka przedstawiła wyniki badań własnych przeprowadzonych w grupie 40 osób młodych i osób w wieku senioralnym, z zastosowaniem własnej procedury, obejmujących osiem zróżnicowanych prób: ustnych i pisemnych, dotyczących fluencji semantycznej oraz literowej. Prezentując wyniki analizy porównawczej, ilościowej i jakościowej, w ramach badanych kategorii uwzględniła liczbę poprawnie generowanych słów oraz liczbę i zróżnicowanie klastrów, ze zwróceniem uwagi na specyfikę zasobu leksykalnego w kontekście biolektu, a także liczbę popełnionych błędów. Dodatkowo rozpoznała strategie stosowane przez badanych podczas wykonywania zadań i sposoby radzenia sobie z trudnościami z generowaniem słów. Opracowana na potrzeby badań własnych procedura, obejmująca różnorodne rodzaje prób, pozwoliła uszczegółowić ocenę fluencji słownej i pokazać odmienność badanych grup w wyznaczonym zakresie zjawisk.

Pobrania

Brak dostępnych danych do wyświetlenia.

Bibliografia

Domagała A., 2015a, Standardy postępowania logopedycznego w przypadku otępienia alzheimerowskiego, [w:] S. Grabias, T. Woźniak, J. Panasiuk (red.), Logopedia. Postępowanie logopedyczne. Standardy, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, s. 987–1013.
Google Scholar

Domagała A., 2015b, Narracja i jej zaburzenia w otępieniu alzheimerowskim, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Google Scholar

Domagała A., 2018, Choroba Alzheimera w perspektywie gerontologopedycznej. Postępowanie terapeutyczne, [w:] W. Tłokiński, S. Milewski, K. Kaczorowska-Bray (red.), Gerontologopedia, Gdańsk: Wydawnictwo Harmonia Universalis, s. 469–487.
Google Scholar

Gliwa R., 2019, Fluencja słowna w zakresie wybranych kategorii nazw własnych i pospolitych w przebiegu otępienia w chorobie Alzheimera, „Polonica”, t. XXXIX, s. 45–70, https://polonica.ijp.pan.pl/index.php/polonica/article/view/46 (dostęp: 24.05.2020).
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.17651/POLON.39.3

Jodzio K., 2008a, Neuropsychologia intencjonalnego działania. Koncepcje funkcji wykonawczych, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Google Scholar

Jodzio K., 2008b, Neuropsychologiczne badania funkcji wykonawczych u schyłku życia, [w:] M. Kielar-Turska (red. nacz.), M. Białecka-Pikul (red. zesz.), Psychologia rozwojowa, t. 13, nr 1, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, s. 13–24.
Google Scholar

Kave G., 2005, Phonemic fluency, semantic fluency, and difference scores: normative data for adult Hebrew speakers, „Journal of Clinical and Experimental Neuropsychology”, vol. 27(6), s. 690–699, https://www.researchgate.net/publication/7724434 (dostęp: 10.05.2020).
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1080/13803390490918499

Łojek E., Stanczak J., 2005, Płynność figuralna w badaniach neuropsychologicznych, [w:] K. Jodzio (red.), Neuronalny świat umysłu, Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”, s. 91–106.
Google Scholar

Łuczyński E., 2018, Miejsce języka ludzi starszych wśród odmian współczesnej polszczyzny, [w:] W. Tłokiński, S. Milewski, K. Kaczorowska-Bray (red.), Gerontologopedia, Gdańsk: Wydawnictwo Harmonia Universalis, s. 108–138.
Google Scholar

Łuczywek E., Fersten E., 2008, Poziom fluencji słownej przy różnych uszkodzeniach mózgu, „Studia Psychologiczne”, t. XXX, nr 1, s. 89–98.
Google Scholar

Mayr U., 2002, On the dissociation between clustering and switching in verbal fluency: comment on Troyer, Moscovitch, Winocur, Alexander and Stuss, „Neuropsychologia”, vol. 40(5), s. 562–566, https://www.researchgate.net/publication/11607255 (dostęp: 10.05.2020).
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1016/S0028-3932(01)00132-4

Mazurek B., Szepietowska E. M., 1994, Neuropsychologiczna analiza zaburzeń pamięci u pacjentów ze stwardnieniem rozsianym, [w:] M. Klimkowski, A. Herzyk (red.), Neuropsychologia kliniczna. Wybrane zagadnienia, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, s. 213–237.
Google Scholar

Michalik M., 2015, Postępowanie logopedyczne w przypadku zespołu mózgowego porażenia dziecięcego, [w:] S. Grabias (red.), Standardy postępowania logopedycznego, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, s. 363–418.
Google Scholar

Milewski S., Kaczorowska-Bray K., 2018, Starość – jak widzi ją logopedia, [w:] W. Tłokiński, S. Milewski, K. Kaczorowska-Bray (red.), Gerontologopedia, Gdańsk: Wydawnictwo Harmonia Universalis, s. 139–163.
Google Scholar

Panasiuk J., 2015, Postępowanie logopedyczne w przypadkach afazji, [w:] S. Grabias (red.), Standardy postępowania logopedycznego, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, s. 869–918.
Google Scholar

Piskunowicz M., Bieliński M., Zgliński A., Borkowska A., 2013, Testy fluencji słownej i zastosowanie w diagnostyce neuropsychologicznej, „Psychiatria Polska”, t. XLVII, nr 3, s. 475–485.
Google Scholar

Ponichtera-Kasprzykowska M., Sobów T., 2014, Adaptacja i wykorzystanie testu fluencji słownej na świecie, „Psychiatria i Psychologia Kliniczna”, nr 14(3), s. 178–187.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.15557/PiPK.2014.0026

Rutkiewicz-Hanczewska M., 2018, Wiek a nazywanie. Procesy wyszukiwania słów w starszym wieku, [w:] W. Tłokiński, S. Milewski, K. Kaczorowska-Bray (red.), Gerontologopedia, Gdańsk: Wydawnictwo Harmonia Universalis, s. 241–269.
Google Scholar

Stolarska U., Kroczka S., Gergont A., Kaciński M., Kroczka S., Steczkowska M., Stolarska U. 2008, Test fluencji słownej: aspekty rozwojowe w normie i patologii, „Przegląd Lekarski”, t. 65, nr 11, s. 764–768.
Google Scholar

Szepietowska E. M., Gawda B., 2011, Ścieżkami fluencji werbalnej, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Google Scholar

Tłokiński W., 2018, Zaburzenia mowy i komunikacji w otępieniach, [w:] W. Tłokiński, S. Milewski, K. Kaczorowska-Bray (red.), Gerontologopedia, Gdańsk: Wydawnictwo Harmonia Universalis, s. 350–366.
Google Scholar

Troyer A., Moscovitch M., Winocur G., 1997, Clustering and switching as two components of verbal fluency: Evidence from younger and older healthy adults, „Neuropsychology”, vol. 11(1), s. 138–146, https://psycnet.apa.org/record/1997-08159-013 (dostęp: 26.08.2020).
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1037/0894-4105.11.1.138

Żulewska J., 2015, Ocena przydatności testu do oceny fluencji słownej w diagnostyce zaburzeń funkcji językowych u pacjentów z uszkodzeniem prawej półkuli mózgowej, [w:] M. Kurowska, E. Wolańska (red.), Metody i narzędzia diagnostyczne w logopedii, seria „Z prac Towarzystwa Kultury Języka”, t. XII, Warszawa: Dom Wydawniczy Elipsa, s. 109–124.
Google Scholar