Vladimir Nabokov jako tłumacz: autorski przekład wybranych gier słownych w powieści Lolita

Anna Ginter

doi:10.18778/1731-8025.23.12

Autor

Anna Ginter Uniwersytet Łódzki, Wydział Filologiczny, Instytut Rusycystyki, Zakład Przekładu i Dydaktyki https://orcid.org/0000-0001-6735-6149

DOI:

https://doi.org/10.18778/1731-8025.23.12

Słowa kluczowe:

Vladimir Nabokov, gra słów, przekład, Lolita

Abstrakt

Głównym celem artykułu jest przedstawienie rezultatów obserwacji dotyczących strategii i metod translatorskich zastosowanych przez Vladimira Nabokova w procesie przekładu z języka angielskiego na rosyjski jego najbardziej znanej powieści zatytułowanej Lolita.

Rozważania prowadzone są w odniesieniu do przekładu gier słownych, które w tekście Nabokova stanowią element gry między autorem i czytelnikiem. Zadaniem dobrego czytelnika jest zdaniem pisarza podążanie za tokiem myślenia autora, odnajdywanie łamigłówek słownych i odszyfrowywanie ukrytych w nich informacji – nie zawsze istotnych dla fabuły. Jak dowodzą tego ukazane w artykule przykłady, w swoich kombinacjach słownych i brzmieniowych Nabokov wykorzystywał elementy związane z kręgiem kulturowym swojego odbiorcy. Przekład angielskich gier słownych na język rosyjski często wymagał więc od niego utworzenia nowych zestawień wyrazowych, by czytelnik rosyjskojęzyczny mógł doświadczyć tych samych wrażeń, których podczas czytania doświadcza odbiorca oryginału.

Rezultaty przeprowadzonej analizy pokazują decydującą rolę różnic kulturowych w mniej lub bardziej udanych próbach przekładu gier słownych w przypadku tłumacza, który podjął trud przetłumaczenia tekstu własnej powieści z języka dla siebie obcego, choć doskonale znanego, na język rodzimy, choć już nieco zapomniany.

Bibliografia

Cuddon, J.A. (1986). A Dictionary of Literary Terms. London: Penguin Books.
Google Scholar

Ginter, A. (2003). Świat za słowami Vladimira Nabokova. Zabawy słowne i ich przekład. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Google Scholar

Grayson, J. (1977). Nabokov Translated. A Comparison of Nabokov’s Russian and English prose. Oxford: Oxford University Press.
Google Scholar

Maciaszek, J. (2013). Holistyczna teoria znaczenia Kazimierza Ajdukiewicza. Próba krytycznej analizy, Przegląd Filozoficzny, 4, 265–284, https://doi.org/10.2478/pfns-2013-0092 http://www.czasopisma.pan.pl dostęp: 20.10.2024.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.2478/pfns-2013-0092

Morner, K., Rausch, R. (1994). NTC’s Dictionary of Literary Terms. Lincolnwood, Illinois, USA: National Textbook Company.
Google Scholar

Nabokov, V. (1991). Lolita, przekł. i posł. R. Stiller. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Google Scholar

Nabokov, V. (1995). Lolita. London: Penguin Books.
Google Scholar

Nabokov, V. (2002). Sztuka przekładu. W: Wykłady o literaturze rosyjskiej. Warszawa: Wydawnictwo Muza SA, 393–402.
Google Scholar

Nabokov, V. (2016). Własnym zdaniem. Warszawa: Wydawnictwo Aletheia.
Google Scholar

Sławiński, J., Głowiński, M., Kostkiewiczowa, T., Okopień-Sławińska, A. (1994). Podręczny słownik terminów literackich. Warszawa: Wydawnictwo Open.
Google Scholar

Sławiński, J., Głowiński, M., Kostkiewiczowa, T., Okopień-Sławińska, A. (1988). Słownik terminów literackich. Wydawnictwo Ossolineum.
Google Scholar