Czy mogę odczuwać hygge, jeśli w polszczyźnie nie ma takiego wyrazu? O (nie)przekładalności emocji w kontekście glottodydaktycznym

Anna Rabczuk

doi:10.18778/0860-6587.26.30

Autor

Anna Rabczuk Uniwersytet Warszawski, Centrum Języka Polskiego i Kultury Polskiej dla Cudzoziemców Polonicum, ul. Krakowskie Przedmieście 26/28, 00-927 Warszawa https://orcid.org/0000-0002-9161-4926

DOI:

https://doi.org/10.18778/0860-6587.26.30

Słowa kluczowe:

emocje, emocje w języku, język emocji, nieprzekładalność, przekład, metodyka nauczania JPJO, ćwiczenia, skrypty kulturowe, historyczność emocji

Abstrakt

Natura emocji to zagadnienie od wielu lat frapujące psychologów, psychiatrów, lingwistów, neurobiologów i wielu innych badaczy. Trudno sobie wyobrazić życie bez uczuć. Szczególnie dzisiaj człowiek poświęca wiele czasu i energii na wprawianie siebie w dobry nastrój. Zabiegi te jednak wcale nie ułatwiają kwestii mówienia o emocjach. W artykule tym autorka zastanawia się nad implikacjami lingwakulturowymi w odniesieniu do nauczania języka emocji po polsku. Poszukuje zależności między kontekstem kulturowym a doborem konkretnych środków językowych w określonych sytuacjach emocjonalnych w różnych językach. Przygląda się historyczności emocji, skryptom kulturowym, a także ładunkom kulturowym zawartym w poszczególnych leksemach. Proponuje wiele ćwiczeń, które można wykorzystać zarówno na zajęciach z cudzoziemcami, jak i lektorkami i lektorami języków obcych.

Bibliografia

Bateson G., Mead M., 1942, Balinese Character: A Photographic Analysis, New York.
Google Scholar

Bertrando P., 2015, Emotions and the therapist: A Systemic-Dialogical Approach, New York.
Google Scholar

Darwin K., 1988, O wyrazie uczuć u człowieka i zwierząt, Warszawa.
Google Scholar

Data K., 2000, W jaki sposób językoznawcy opisują emocje?, w: I. Nowakowska-Kempna, A. Dąbrowska, J. Anusiewicz (red.), Uczucia w języku i tekście, „Język a Kultura”, t. 14, Wrocław, s. 245–252.
Google Scholar

Deka S., 2006, O metodzie wyodrębniania skryptów kulturowych i kilku skryptach niemieckich i polskich, w: I. Kamińska-Szamaj, T. Piekot, M. Zaśko-Zielińska (red.), Oblicza komunikacji, Wrocław, s. 160–179.
Google Scholar

Doi T., 1977, The Anatomy of Dependence, tłum. J. Bester, Tokyo–New York–San Francisco.
Google Scholar

Dünker J., 1979, Mimischer Affektausdruck und sprachliche Kodierung, Zürich.
Google Scholar

Ekman P., Davidson R. J. (red.), 2002, Natura emocji. Podstawowe zagadnienia, Gdańsk.
Google Scholar

Feldman Barret L., 2018, Jak powstają emocje? Sekretne życie mózgu, Warszawa.
Google Scholar

Gasiul H., 2002, Teorie emocji i motywacji, rozważania psychologiczne, Warszawa.
Google Scholar

Hill D., 2010, Emocjonomika – wykorzystanie emocji a sukces w biznesie, Poznań.
Google Scholar

Hoffman E., 1995, Zagubione w przekładzie, Londyn.
Google Scholar

https://intranet.secure.griffith.edu.au/schools-departments/natural-semantic-metalanguage/what-is-nsm/semantic-primes [5.07.2019].
Google Scholar

https://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2017/K_041_17.PDF [5.07.2019].
Google Scholar

https://www.collinsdictionary.com/submission/3771/Basorexia [5.07.2019].
Google Scholar

Kiser Anspach C., 1934, Medical Dissertation on Nostalgia by Johannes Hofer, 1688, “Bulletin of the Institute of The History of Medicine”, t. 2, nr 6, s. 376–391.
Google Scholar

Koenig J., The Dictionary of Obscure Sorrows, https://www.dictionaryofobscuresorrows.com [5.07.2019].
Google Scholar

Koenig J., 2016, Beautiful new words to describe obscure emotions, TEDxBerkeley, https://www.ted.com/talks/john_koenig_beautiful_new_words_to_describe_obscure_emotions [5.07.2019].
Google Scholar

Kuś K., 2010, Teoria emocji Anny Wierzbickiej, w: „Linguistica Copernicana”, nr 1(3), s. 207–224.
Google Scholar

Lazarus R., 1991, Emotion and adaptation, New York.
Google Scholar

Lazarus R., 2002, Uniwersalne zdarzenia poprzedzające emocje, w: P. Ekman, R. J. Davidson (red.), Natura emocji. Podstawowe zagadnienia, Gdańsk, s. 146–153.
Google Scholar

Łątka E., 2012, Czy mówienie o emocjach w języku obcym jest możliwe? O potrzebie rekonstruowania skryptów kulturowych wyrażania emocji dla glottodydaktyki polszczyzny, „Acta Universitatis Lodziensis. Kształcenie Polonistyczne Cudzoziemców”, t. 19, G. Zarzycka (red.), s. 35–44.
Google Scholar

Łosiak W., 2007, Psychologia emocji, Warszawa.
Google Scholar

Matsumoto D., Juang L., 2007, Psychologia międzykulturowa, Gdańsk.
Google Scholar

Panksepp J., 1998, Affective Neuroscience: The Foundations of Human and Animal Emotions, New York.
Google Scholar

Robbs K., Vocabulary Wheels, https://writingcooperative.com/what-is-your-tone-of-writing-7d232d181651 [5.07.2019].
Google Scholar

Scherer K. R., 2002, Ku pojęciu emocji modalnych, w: P. Ekman, R.J. Davidson (red.), Natura emocji. Podstawowe zagadnienia, Gdańsk, s. 30–35.
Google Scholar

Stern D., 1985, The interpersonal world of the infant: a view from psychoanalysis and developmental psychology, New York.
Google Scholar

Thomsen Brits L., 2017, Księga hygge. Jak zwolnić, kochać i żyć szczęśliwie, Gliwice.
Google Scholar

Tubbs S. L., Carter R. M., 1978, Shared Experiences in Human Communication, New Jersey.
Google Scholar

Watt-Smith T., 2015, The Book of Human Emotions: an Encyclopedia of Feeling from Anger to Wanderlust, London.
Google Scholar

Wielki słownik języka polskiego, 2018, P. Żmigrodzki (red.), Warszawa.
Google Scholar

Wierzbicka A., 1992a, Semantics, Culture, and Cognition: Universal Human Concepts in Culture, New York.
Google Scholar

Wierzbicka A., 1992b, Are there basic human emotions?, niepublikowany manuskrypt (dostępny w archiwum Katedry Lingwistyki Formalnej Uniwersytetu Warszawskiego).
Google Scholar

Wierzbicka A., 1999, Emocje. Język i „skrypty kulturowe”, w: Język – umysł – kultura, Warszawa, s. 163–192.
Google Scholar

Wiking M., 2017a, Hygge – klucz do szczęścia, Warszawa.
Google Scholar

Wiking M., 2017b, Lykke – po prostu szczęście, Warszawa
Google Scholar