Gatunki wypowiedzi w kontekście glottodydaktycznym

Anna Dunin-Dudkowska

doi:10.18778/0860-6587.25.10

Autor

Anna Dunin-Dudkowska Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, Centrum Języka i Kultury Polskiej dla Polonii i Cudzoziemców, ul. Weteranów 18, 20-038 Lublin, ORCID: 0000-0003-2102-711.

DOI:

https://doi.org/10.18778/0860-6587.25.10

Słowa kluczowe:

gatunek wypowiedzi, wzorzec gatunkowy, glottodydaktyka polonistyczna

Abstrakt

Celem artykułu jest przedstawienie osiągnięć genologii, które mogłyby zostać wykorzystane w glottodydaktyce polonistycznej. Wychodząc z założenia, że gatunki są wytworami kultury, ucząc cudzoziemców języka polskiego, należy zapoznawać ich z wzorcami gatunkowymi typowymi dla rodzimych użytkowników polszczyzny. Opis wzorca, zgodnie z koncepcją Marii Wojtak, obejmuje cztery aspekty opisu: strukturalny, pragmatyczny, poznawczy i stylistyczny. Realizacje wypowiedzi gatunkowych mogą przybierać formę wariantu kanonicznego, wariantów alternacyjnych lub adaptacyjnych. W artykule przeanalizowano kilka popularnych podręczników do nauki jpjo pod kątem nauczania gatunków wypowiedzi. W większości prac przeważa nauczanie aspektu strukturalnego i stylistycznego wzorca, z mniejszą uwagą zwróconą na aspekt pragmatyczny i ontologiczny opisu.

Bibliografia

Arystoteles, 1988, Retoryka. Poetyka, Warszawa.
Google Scholar

Bachtin M., 1986, Estetyka twórczości słownej, Warszawa.
Google Scholar

Bartmiński J., 2010, Tekst – dyskurs – komunikacja, w: J. Bartmiński, S. Niebrzegowska-Bartmińska (red.), Tekstologia 2, Lublin, s. 22–75.
Google Scholar

Bartmiński J., 2012, Jak opisywać gatunki mowy?, w: A. Kamieniecka-Burzyńska (red.), „Język a Kultura”, t. 23, s. 13-32.
Google Scholar

Boniecka B., 1999, Lingwistyka tekstu. Teoria i praktyka, Lublin.
Google Scholar

Ciesielska-Musameh R., Guziuk-Świca B. Przechodzka G., 2016, Z polskim w świat, Lublin.
Google Scholar

de Beaugrande R., Dressler W., 1990, Wstęp do lingwistyki tekstu, Warszawa.
Google Scholar

Dobrzyńska T., 1993, Tekst – próba syntezy, Warszawa.
Google Scholar

Duszak A., 1998, Tekst, dyskurs, komunikacja międzykulturowa, Warszawa.
Google Scholar

Furdal A., 1982, Genologia lingwistyczna, „ Biutetyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego” t. 39, s. 61-70.
Google Scholar

Gajda S., 2001, Gatunkowe wzorce wypowiedzi, w: J. Bartmiński (red.), Współczesny język polski, Lublin, s. 245–258.
Google Scholar

Lipińska E, Dąmbska E., 2016, Pisać jak z nut, Kraków.
Google Scholar

Łotman J., 2010, [oryginał z 1970], Rama jako element kompozycyjny tekstu, w: J. Bartmiński, S. Niebrzegowska-Bartmińska (red.), Tekstologia 2, Lublin, s. 7–16.
Google Scholar

Madeja A., Morcinek B., 2007, Polski mniej obcy, Katowice.
Google Scholar

Mayenowa M.R., 1974, Poetyka teoretyczna. Zagadnienia języka, Wrocław.
Google Scholar

Mazur J., 1990, Styl i tekst w aspekcie pragmatycznym, „Socjolingwistyka”, IX, s.71–86.
Google Scholar

Mazur J., 2000, Textlinquistik im slawischen Sprachraum, w: Text – und Gesprächslinquistik, K. Brinker, G. Antos, W. Heinemann, S.F. Sager (red.), t. 1, Berlin–New York, s. 153–163.
Google Scholar

Programy nauczania języka polskiego jako obcego. Poziomy A1–C2, 2016, I. Janowska, E. Lipińska, A. Rabiej, A. Seretny, P. Turek (red.), Kraków.
Google Scholar

Ruszer A., 2011, Oswoić tekst, Kraków.
Google Scholar

Skorupa E., Lipińska E., 2010, Polski bez tajemnic, Kraków.
Google Scholar

Skwarczyńska S., 1965, Wstęp do nauki o literaturze, t. III, Warszawa.
Google Scholar

Słownik języka polskiego, < https://sjp.pl/forma> [15.03.2018].
Google Scholar

Wierzbicka A., 1983, Genry mowy, w: T. Dobrzyńska, E. Janus (red.), Tekst i zdanie. Zbiór studiów, Wrocław, s. 125–138.
Google Scholar

Wierzbicka A., 1999, Język – umysł – kultura, wybór i red. J. Bartmiński, Warszawa.
Google Scholar

Wilkoń A., 2002, Spójność i struktura tekstu, Kraków.
Google Scholar

Witosz B., 2005, Genologia lingwistyczna. Zarys problematyki, Katowice.
Google Scholar

Wittgenstein L., 1952/1972, Dociekania filozoficzne, Warszawa.
Google Scholar

Wojtak M., 1998, Stylistyka a pragmatyka – stan i perspektywy w stylistyce polskiej, „Stylistyka” nr VII, s. 369–377.
Google Scholar

Wojtak M., 1999, Wyznaczniki gatunku wypowiedzi na przykładzie tekstów modlitewnych, „Stylistyka” nr VIII, s. 105–117.
Google Scholar

Wojtak M., 2004, Gatunki prasowe, Lublin.
Google Scholar

Wojtak M., 2013, Tekst i jego gatunki w ostatnim siedemdziesięcioleciu, w: A. Dunin-Dudkowska, A. Małyska (red.), 70 lat współczesnej polszczyzny. Zjawiska, procesy, tendencje, Lublin, s. 85–107.
Google Scholar

Woźniak J., 1990, Logiczna analiza pojęć typologicznych, Warszawa.
Google Scholar

Zadeh L. A., 1982, A note on prototype theory and fuzzy sets, „Cognition” 12, s. 291–297.
Google Scholar