Realizacje grafemów "ą" i "ę" w piśmie Polaków i cudzoziemców uczących się języka polskiego jako drugiego (na przykładzie studentów z Ukrainy)

Iwona Dembowska-Wosik

doi:10.18778/0860-6587.30.08

Autor

Iwona Dembowska-Wosik Uniwersytet Łódzki, Wydział Filologiczny, Zakład Lingwistyki Stosowanej i Kulturowej, Instytut Filologii Polskiej i Logopedii https://orcid.org/0000-0002-5787-4185

DOI:

https://doi.org/10.18778/0860-6587.30.08

Słowa kluczowe:

język polski jako nierodzimy, pismo odręczne, warianty grafemów, błędy grafii, kryminalistyczna analiza pismoznawcza, studenci z Ukrainy

Abstrakt

Artykuł poświęcony jest wariantom grafemów ą i ę w piśmie Ukraińców uczących się języka polskiego jako drugiego. Punktem wyjścia do analizy były realizacje tych grafemów w piśmie Polaków, opracowane przez K. Bielskiego w ramach badań z zakresu kryminalistycznej analizy pismoznawczej. Materiał badawczy stanowiły zapisy wykonane w formie dyktanda. Został on przeanalizowany pod kątem jakościowym (wyznaczono repertuar standardowych i innowacyjnych wariantów badanych grafemów) oraz ilościowym (porównano frekwencję występowania poszczególnych wariantów w analizowanym materiale oraz w ustaleniach kryminalistycznych). Wyniki analizy wskazują na istotne odstępstwa w sposobie pisania grafemów ą i ę przez studentów z Ukrainy względem zapisu typowego dla rodzimych użytkowników języka polskiego.

Bibliografia

Awramiuk E., 2006, Lingwistyczne podstawy nauki czytania i pisania po polsku, Białystok.
Google Scholar

Bielski K., 1999, Niektóre zagadnienia dystynktywności cech w znakach diakrytycznych liter „ą” i „ę”, w: Wybrane tendencje ruchu determinujące uzewnętrznianie się zjawiska powtarzalności w elementach konstrukcyjnych owali, trzonów oraz niektórych znaków diakrytycznych, „Zeszyty Metodyczne Centralnego Laboratorium Kryminalistycznego”, nr 1, Warszawa, s. 79–100.
Google Scholar

Dąbrowska A., Pasieka M., 2015, Błąd językowy – co to takiego? Rozważania o błędzie językowym w glottodydaktyce polonistycznej, „Acta Universitatis Lodziensis. Kształcenie Polonistyczne Cudzoziemców”, nr 22, s. 21–48.
Google Scholar

Dembowska-Wosik I., 2018, „Does spelling count, teacher?”. Issues in teaching and testing spelling in Polish as a foreign language, w: E. Guitérrez-Rubio, A. Grishchenko, E. Kislova, D. Kruk, T. Speed, Z. Týrová (red.), Die Welt der Slaven 64. Polyslav 21, Wiesbaden, s. 50–59.
Google Scholar

Dembowska-Wosik I., 2019, Understanding misspellings made by users of Polish as L2 by language teachers and non-teachers, w: E. Guitérrez-Rubio, D. Kruk, I. Pálosi, T. Speed, Z. Týrová, D. Vashchenko, A. Wysocka (red.), Die Welt der Slaven 65. Polyslav 22, Wiesbaden, s. 75–84.
Google Scholar

Dembowska-Wosik I., 2020a, O postrzeganiu i ocenianiu błędów pisowni przez nauczycieli JPJO, w: E. Kubicka, M. Berend, A. Walkiewicz (red.), Nowe perspektywy w nauczaniu języka polskiego jako obcego V, Toruń, s. 105–106.
Google Scholar

Dembowska-Wosik I., 2020b, O rozumieniu terminów: błąd ortograficzny, błąd graficzny, literówka przez nauczycieli języka polskiego jako obcego. Wyniki badań ankietowych, w: I. Janowska, M. Biernacka (red.), Kierunki badań w glottodydaktyce polonistycznej, Kraków, s. 273–284.
Google Scholar

Dembowska-Wosik I., 2021, Błędy pisowni w procesie nauczania języka polskiego jako obcego – perspektywa nauczycieli (wyniki badania ankietowego), w: K. Bednarska, D. Kruk, B. Popov, O. Saprikina, T. Speed, K. Szafraniec, S. Terekhnova, R. Tsonev, A. Wysocka (red.), Die Welt der Slaven 68. Polyslav 23, Wiesbaden, s. 58–67.
Google Scholar

Dembowska-Wosik I., 2022, Kryminalistyczna analiza pisma a błędy grafii cudzoziemców uczących się języka polskiego, w: E. Awramiuk, K. Szamryk (red.), Z problematyki kształcenia językowego, t. IX, Białystok, s. 47–63.
Google Scholar

Duke University, 2014, Duke report on Dyslexia International, https://www.slideshare.net/DyslexiaInternational/duke-report-on-dyslexia-international [10.04.2022].
Google Scholar

Domagała A., Mirecka U. (red.), 2017, Zaburzenia komunikacji pisemnej, Gdańsk.
Google Scholar

Grucza F., 1978., Ogólne zagadnienia lapsologii, w: F. Grucza (red.), Z problematyki błędów obcojęzycznych, Warszawa, s. 9–59.
Google Scholar

Lewandowski W., 1999, Zespół cech dystynktywnych zlokalizowanych w znakach diakrytycznych liter „ą” i „ę”, w: Wybrane tendencje ruchu determinujące uzewnętrznianie się zjawiska powtarzalności w elementach konstrukcyjnych owali, trzonów oraz niektórych znaków diakrytycznych, „Zeszyty Metodyczne Centralnego Laboratorium Kryminalistycznego”, nr 1, Warszawa, s. 79–100.
Google Scholar

Liberek J., 2021, Norma językowa jako fakt społeczny fundowany na uzusie. Uwagi w kontekście Słownika właściwych użyć języka, „Język Polski”, z. 2, s. 34–48.
Google Scholar

Mickiewicz J., 1997, Jedynka z ortografii? Rozpoznawanie dysleksji w starszym wieku szkolnym, Toruń.
Google Scholar

Mickiewicz J., Mickiewicz A., 2011, Dysleksja rozwojowa. Podstawy diagnozy i terapii, Toruń.
Google Scholar

Moszczyński J., Piotrowska J., 2008, Odmiany minuskuł oraz częstości ich występowania w rękopisach – badania pilotażowe, „Problemy Kryminalistyki”, nr 261, s. 35–42.
Google Scholar

Nocoń J., 2012, Problemy i dylematy współczesnej lingwodydaktyki języka polskiego, „Lingwistyka Stosowana” nr 5, s. 49–64.
Google Scholar

Nocoń J., 2018, Lingwodydaktyka na progu XXI wieku. Konteksty – koncepcje – dylematy, Opole.
Google Scholar

Skudrzyk A., Warchala J., 2010, Kultura piśmienności młodego pokolenia, Katowice.
Google Scholar

Wolańska E., 2019, System grafematyczny współczesnej polszczyzny na tle innych systemów pisma, Warszawa.
Google Scholar

Wrońska J., Nowak E., 2007, Dysgrafia – problemy diagnozy. Doniesienie z badań, w: M. Kostka-Szymańska, G. Krasowicz-Kupis (red.), Dysleksja. Problem znany czy nieznany?, Lublin, s. 93–100.
Google Scholar

Zadęcka-Cekiera A., 2017, Umiejętności graficzne uczniów klasy III szkoły podstawowej, „Pedagogika Przedszkolan i Wczesnoszkolna”, nr 5, s. 101–116.
Google Scholar

Zawadka J., 2015, Analiza sposobu zapisu polskich liter w pracach studentów koreańskich, hiszpańskich i niemieckich, „Acta Universitatis Lodziensis. Kształcenie Polonistyczne Cudzoziemców”, nr 22, s. 267–282.
Google Scholar