Przyczyny pożarów i skuteczność systemu ochrony przeciwpożarowej Lasów Państwowych w latach 2010–2019 na przykładzie Nadleśnictwa Kielce

Paweł Przepióra; Tomasz Kalicki; Grzegorz Żarnowiecki; Grzegorz Król; Marcin Frączek

doi:10.18778/1427-9711.19.04

Autor

Paweł Przepióra Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach, Instytut Geografii i Nauk o Środowisku, Zakład Geomorfologii i Geoarcheologii https://orcid.org/0000-0002-3194-742X
Tomasz Kalicki Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach, Instytut Geografii i Nauk o Środowisku, Zakład Geomorfologii i Geoarcheologii https://orcid.org/0000-0002-8421-5660
Grzegorz Żarnowiecki
Grzegorz Król Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach, Instytut Nauk Medycznych, Zakład Mikrobiologii i Immunologii https://orcid.org/0000-0002-9259-5755
Marcin Frączek Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach, Instytut Geografii i Nauk o Środowisku, Zakład Geomorfologii i Geoarcheologii https://orcid.org/0000-0002-0113-8015

DOI:

https://doi.org/10.18778/1427-9711.19.04

Słowa kluczowe:

pożary lasów, system ochrony przeciwpożarowej, Nadleśnictwo Kielce, warunki meteorologiczne, ściółka leśna

Abstrakt

Celem opracowania jest ustalenie przyczyn pożarów lasów i skuteczności systemu przeciwpożarowego Lasów Państwowych na terenie Nadleśnictwa Kielce. Dokonano analizy porównawczej przebiegu wybranych danych meteorologicznych sprzyjających powstawaniu pożarów z danymi dotyczącymi pożarów lasów (bazy TETRAX elektronik, SILP, Llas.2) w latach 2010–2019, ze szczególnym uwzględnieniem pożarów o nieustalonych przyczynach. Pozwoliło to ustalić dominację czynników antropogenicznych nad naturalnymi w wywoływaniu pożarów. Stwierdzono dużą skuteczność systemu przeciwpożarowego, co związane jest m.in. z gęstą siecią dróg i brakiem większych, zwartych kompleksów leśnych.

Pobrania

Brak dostępnych danych do wyświetlenia.

Bibliografia

Bogacz, A., Jędo, M., Woźniczka, P., 2011. Właściwości silnie przesuszonych organicznych gleb popożarowych obiektu Sobin–Jędrzychów. Woda–Środowisko–Obszary Wiejskie 11, 4 (36), 43–56.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1097/01.NPR.0000406495.69167.be

Bogacz, A., Łabaz, B., Woźniczka, P., 2014. Właściwości gleb organicznych popożarowych obszarów leśnych na przykładzie obiektu Mikorzyce–Górowo. Woda–Środowisko–Obszary Wiejskie 14, 4 (48), 5–16.
Google Scholar

Certini, G., 2005. Effects of fire on properties of forest soils: A review. Oecologia 143, 1–10.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1007/s00442-004-1788-8

Ciura, T., 2018. Przyczyny i źródła wybuchu pożarów leśnych w Szwecji. Monitor Leśny.
Google Scholar

Dickman, K., 2020. Groźny dym z pożarów. Świat Nauki 4 (344), 28–35.
Google Scholar

Dumontet, S., Dinel, H., Scopa, A., Mazzatura, A., Saracino, A., 1996. Post-fire soil microbial biomass and nutrient content of a pine forest soil from a Dunal Mediterranean environment. Soil Biology and Biochemistry 28 (10/11), 1467–1475.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1016/S0038-0717(96)00160-5

Feurdean, A., Vannière, B., Finsinger, W., Warren, D., Connor, S.C., Forrest, M., Liakka, J., Panait, A., Werner, C., Andric, M., Bobek, P., Carter, V.A., Davis, B., Diaconu, A.C., Dietze, E., Feeser, I., Florescu, G., Gałka, M., Giesecke, T., Jahns, S., Jamrichová, E., Kajukało, K., Kaplan, J., Karpinska-Kołaczek, M., Kołaczek, P., Kuneš, P., Kupriyanov, D., Lamentowicz, M., Lemmen, C., Magyari, E.K., Marcisz, K., Marinova, E., Niamir, A., Novenko, E., Obremska, M., Pędziszewska, A., Pfeiffer, M., Poska, A., Rösch, M., Słowinski, M., Stancikaite, M., Szal, M., Swięta-Musznicka, J., Tantau, I., Theuerkauf, M., Tonkov, S., Valkó, O., Vassiljev, J., Veski, S., Vincze, I., Wacnik, A., Wiethold, J., Hickler, T., 2020. Fire hazard modulation by long-term dynamics in land cover and dominant forest type in eastern and central Europe. Biogeosciences 17, 1213–1230.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.5194/bg-17-1213-2020

Fraszewski, D., 1994. Kierunki zagospodarowania terenów po wielkich pożarach lasów, Raport IBL. Warszawa.
Google Scholar

Gallagher, M.R., Skowronski, N.S., Lathrop, R.G., McWilliams, T., Green, E.J., 2020. An Improved Approach for Selecting and Validating Burn Severity Indices in Forested Landscapes. Canadian Journal of Remote Sensing, http://dx.doi.org/10.1080/07038992.2020.1735931
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1080/07038992.2020.1735931

Haze, M., Widłaszewska, B., Kijewska, B., 2012. Instrukcja ochrony przeciwpożarowej lasu. Ośrodek Rozwojowo-Wdrożeniowy Lasów Państwowych w Bedoniu.
Google Scholar

Jones, J.C., Ramahti, H., Fowler, D., Vorasurayakarn, J., Bridges, R.G., 1990. The Self-Heating and Thermal Ignition Propensity of Forest Floor Litter. Journal of Fire Sciences 8 (3), 207–223.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1177/073490419000800305

Kaczmarowski, J., 2016. Pirologia leśna. Przegląd Pożarniczy 7, 25–29.
Google Scholar

Karlikowski, T., Łonkiewicz, B., 1975. Badania i ustalenie kryteriów oceny zagrożenia pożarowego lasu w oparciu o warunki meteorologiczne i skład gatunkowy drzewostanu, Raport IBL. Warszawa.
Google Scholar

Karlikowski, T., Parzuchowska, J., Sakowska, H., Zając, S., 1998. Ocena ekonomiczna strat spowodowanych przez pożary w Polsce w latach 1991–1995. Postępy Techniki w Leśnictwie 68, 52–58, SIiTLiD, Warszawa.
Google Scholar

Kondracki, J., 1977. Regiony fizycznogeograficzne Polski. Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.
Google Scholar

Kondracki, J., 2002. Geografia regionalna Polski. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Google Scholar

Kreye, J.K., Varner, M.J., Dugaw, C.J., Cao, J., Szecsei, J., Engber, E.A., 2013. Pine cones facilitate ignition of forest floor duff. Canadian Journal of Forest Research 43, 512–516.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1139/cjfr-2013-0019

Krzyżewska, A., Wereski, S., Dobek, M., 2017. Wilgotność względna i dni charakterystyczne w Lublinie w latach 1951–2015. Annales UMCS 72 (2), 27–39.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.17951/b.2017.72.2.27-39

Kutiel, P., Shaviv, A., 1992. Effects of soil type, plant composition and leaching on soil nutrients following a simulated forest fire. Forest Ecology and Management 53, 329–343.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1016/0378-1127(92)90051-A

Marchelek, M., 2020. Zagrożenie pożarowe w Lasach. Lasy Państwowe. Nadleśnictwo Kościan, https://koscian.poznan.lasy.gov.pl/zagrozenie-pozarowe#.X2Ne5NSLS9I
Google Scholar

McClure, C.D., Jaffe, D.A., 2018. U.S. particulate matter air quality improves except in wildfire-prone areas. Proceedings of the National Academy of Sciences USA 115 (31), 7901–7906.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1073/pnas.1804353115

Miller, J.D., Thode, A.E., 2007. Quantifying burn severity in a heterogeneous landscape with a relative version of the delta Normalized Burn Ratio (dNBR). Remote Sensing of Environment 109, 66–80.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1016/j.rse.2006.12.006

Niedźwiedź, T., 1981. Sytuacje synoptyczne i ich wpływ na zróżnicowanie przestrzenne wybranych elementów klimatu w dorzeczu górnej Wisły. Rozprawy Habilitacyjne UJ 58, 1–159, Kraków.
Google Scholar

Nurzyńska-Wierdak, R., 2015. Aktywność biologiczna olejków eterycznych roślin z rodziny Pinaceae. Annales UMCS 25 (3), 19–31.
Google Scholar

Odion, D.C., Davis, F.W., 2000. Fire, soil heating and formation of vegetation patterns in Chaparral. Ecological Monographs 70 (1), 149–169.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1890/0012-9615(2000)070[0149:FSHATF]2.0.CO;2

Parminter, J., 1983. Fire-ecological relationships for the biogeoclimatic zones of the Cassiar Timber supply area. Northern Fire Ecology Project. Protection Branch Ministry of Forests, Victoria, B.C.
Google Scholar

Pierce, J.L., Meyer, G.A., Thackray, G.D., Wood, S.H., Lundeen, K., Borgert J.A., Rothwell, E., 2004. Fire and Ice in Central Idaho: Modern and Holocene Fires, Debris Flows and Climate in the Payette River Basin and Quaternary and Glacial Geology in the Sawtooth Mountains. Open-File Report 2004–1222. U.S. Department of the Interior, U.S. Geological Survey.
Google Scholar

Preston, C.A., Baldwin, I.T., 1999. Positive and negative signals regulate germination in the post-fire annual, Nicotiana attenuata. Ecology 80 (2), 481–494.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1890/0012-9658(1999)080[0481:PANSRG]2.0.CO;2

Prunicki, M., Kelsey, R., Lee, J., Zhou, X., Smith, E., Haddad, F., Wu, J., Nadeau, K., 2019. The impact of prescribed fire versus wildfire on the immune and cardiovascular systems of children. Allergy 74 (10), 1989–1991.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1111/all.13825

Przepióra, P., Król, G., Frączek, M., Kalicki, T., Kłusakiewicz, E., 2017. Lokalizacja i interpretacja osadów po pożarach lasów – studium przypadku. Acta Universitatis Lodziensis. Folia Geographica Physica 16, 43–49.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18778/1427-9711.16.05

Pyne, S.J., 2015. Between two fires: A fire history of contemporary America. University of Arizona Press.
Google Scholar

Sakowska, H., 1994. Człowiek przyczyną ognia w lesie. Teczka Leśnego Prelegenta 10, 4–7, ZG SITLiD, Warszawa.
Google Scholar

Santorski, Z., 1994a. Rejonizacja zagrożenia pożarowego lasów w Polsce. Rozprawa doktorska, maszynopis, Warszawa.
Google Scholar

Santorski, Z., 1994b. Jaki las się łatwiej pali? Teczka Leśnego Prelegenta 10, 8–11, ZG SITLiD, Warszawa.
Google Scholar

Santorski, Z., 1999. Prognozowanie zagrożenia pożarowego lasów. Metoda IBL. Biblioteczka Leśniczego 112, SIiTLiD, DGLP, Warszawa.
Google Scholar

Santorski, Z., Mycke-Dominko, M., 1998. Katastrofalne pożary lasów – monitoring teledetekcyjny. Postępy Techniki w Leśnictwie 68, SIiTLiD, Warszawa.
Google Scholar

Sikorska, E., 2004. Siedliskowe podstawy hodowli lasu. Ośrodek Rozwojowo-Wdrożeniowy Lasów Państwowych, Warszawa.
Google Scholar

Sulikowska, A., Wypych, A., Woszczek, I., 2016. Fale upałów latem 2015 roku i ich uwarunkowania cyrkulacyjne. Badania Fizjograficzne 7, Seria A: Geografia Fizyczna (A67), 205–223.
Google Scholar

Szczygieł, R., 1977. Wpływ turystyki na zagrożenie pożarowe lasów i metody zapobiegania. Las Polski 4, Warszawa.
Google Scholar

Szczygieł, R., 1982. Planning, Organization and Techniques of Forest Fire Control by means of Ground Equipment. Forest Fire Prevention and Control, Proceedings of an International Seminar org. by the Timber Committee of the UN, EC for Europe, Warsaw 20–22 May 1981, Hague; Martinus Nijhoff/Dr W. Junk Publishere, 127–134.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1007/978-94-017-1574-4_12

Szczygieł, R., 1985. Badanie czynników kształtujących powstawanie i rozprzestrzenianie się pożarów leśnych oraz doskonalenie metod zwalczania pożarów leśnych. IBL, Warszawa.
Google Scholar

Szczygieł, R., 1987. Kryteria oceny prognozowania zagrożenia pożaroweo lasów. Postępy Techniki w Leśnictwie 41, SIiTLiD, Warszawa.
Google Scholar

Szczygieł, R., 1988. Organizacja, taktyka i technika zwalczania pożarów lasu. Dokumentacja IBL, maszynopis, Warszawa.
Google Scholar

Szczygieł, R., 1989. Rozprzestrzenianie się pożaru pokrywy gleby leśnej – próba modelowania. Rozprawa doktorska, maszynopis, Warszawa.
Google Scholar

Szczygieł, R., 1991a. The influence of weather factors on forest fire risk. Proceedings of Seminar of Forest Fire Prevention, Land, Use and People. Athens, Greece 27.10–3.11.1991, Seminar ECE/FAO/ILO, Published by MInistry of Agriculture Secretariat General for Forest and National Enviorment.
Google Scholar

Szczygieł, R., 1991b. Warunki meteorologiczne a pożary lasu. Zeszyty Naukowe Szkoły Głównej Służby Pożarniczej 1, Warszawa.
Google Scholar

Szczygieł, R., 1991c. A model of forest fire. 10eme Congres Forestier Mondial, Proceedings Actas 2, Paris.
Google Scholar

Szczygieł, R., 1992. Modelowanie pożarów leśnych. Przegląd Pożarniczy 5, Warszawa.
Google Scholar

Szczygieł, R., 2010. Warunki kształtujące powstawanie i rozprzestrzenianie się pożarów lasu. Kampania informacyjna pt. „Ogień w lesie a przyroda – podniesienie świadomości mieszkańców terenów wiejskich w zakresie zapobiegania pożarom lasów”, Warszawa 20.09.2010, 1–35.
Google Scholar

Szczygieł, R., 2012. Wielkoobszarowe pożary lasów w Polsce. Bezpieczeństwo i Technika Pożarnicza 1, 67–78, CNBOP-PIB.
Google Scholar

Szczygieł, R., Ubysz, B., Kwiatkowski, M., Piwnicki, J., 2007. Kategoryzacja zagrożenia pożarowego lasów, Raport IBL (II etap). Sękocin Stary.
Google Scholar

Szczygieł, R., Ubysz, B., Kwiatkowski, M., Piwnicki, J., 2008. Kategoryzacja zagrożenia pożarowego lasów Polski, Raport IBL (III etap). Sękocin Stary.
Google Scholar

Ubysz, B., 1992. Pożary i ich skutki w środowisku leśnym. Postępy Techniki w Leśnictwie 52, 73–79, SIiTLiD, Warszawa.
Google Scholar

Ubysz, B., 1994. Ekologiczne następstwa pożaru lasu. Teczka Leśnego Prelegenta 10, ZG SIiTLiD, Warszawa.
Google Scholar

Wiłkomirski, B., Gutry, P., 2010. Zmiany przyrodnicze w ekosystemach pod wpływem pożarów środowiskowych. Rocznik Świętokrzyski, Seria B: Nauki Przyrodnicze 31, 95–110.
Google Scholar

Wiśniewski, W., 2001. Organizacja i technologia gaszenia pożarów lasu. SA PSP, Poznań.
Google Scholar

Xue, L., Li, Q., Chen, H., 2014. Effects of a Wildfire on Selected Physical, Chemical and Biochemical Soil Properties in a Pinus massoniana Forest in South China. Forests 5, 2947–2966.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.3390/f5122947

Żarnowiecki, G., 1991. Wpływ ekosystemów leśnych na wilgotność względną powietrza w Białowieskim Parku Narodowym. Wydział Geografii i Studiów Regionalnych, Uniwersytet Warszawski, 1–149.
Google Scholar

Żarnowiecki, G., 1994. Ocena stosunków wilgotnościowych powietrza w zbiorowiskach leśnych. Przegląd Geofizyczny 39 (2), 179–184.
Google Scholar

http://www.bdl.lasy.gov.pl
Google Scholar

http://www.danepubliczne.imgw.pl
Google Scholar

http://www.katowice.lasy.gov.pl/ochrona-przeciwpozarowa
Google Scholar

http://www.kielce.radom.lasy.gov.pl
Google Scholar

http://www.knmi.nl
Google Scholar

http://www.meteomodel.pl
Google Scholar

http://www.traxelektronik.pl
Google Scholar