Analiza rzeźby terenu miejscowości zawierających w swojej nazwie podstawę słowotwórczą „gór” na terenie województwa łódzkiego z wykorzystaniem GIS

Autor

DOI:

https://doi.org/10.18778/1427-9711.24.03

Słowa kluczowe:

Toponimy, analizy spadków, rzeźba terenu, GIS

Abstrakt

Celem pracy jest analiza ukształtowania terenu miejscowości zawierających w swojej nazwie podstawę wyrazową „gór” w województwie łódzkim. Wybrany obszar badawczy, województwo łódzkie, położony jest w centralnej Polsce i charakteryzuje się zróżnicowanym krajobrazem, obejmującym zarówno tereny miejskie, jak i wiejskie. Zidentyfikowano łącznie 98 wsi zawierających bazę wyrazową „gór”. Takie nazwy sugerują związek z terenem i mogą odzwierciedlać specyficzne cechy geograficzne obszaru. Praca koncentruje się na analizie terenu w obrębie dwóch buforów: 5 km i 2 km. Oczekiwano, że teren wokół tych miejscowości będzie bardziej zróżnicowany, z większymi różnicami wysokości i nachylenia. Przeprowadzenie dwóch analiz z wykorzystaniem narzędzi GIS pozwoliło na wizualizację wyników, co doprowadziło do łatwiejszego zrozumienia powiązań między terenem a bazą wyrazową „gór”. Zarówno pierwsza, jak i druga analiza uwypukliły korelację potencjalnej zmienności terenu w południowej części województwa łódzkiego. Na obszarze, gdzie rozpoczyna się pas wyżynny, miejscowości wykazujące te korelacje ujawniły się w obu analizach. Układ przestrzenny wskazuje, że relacje te zostały wykazane zarówno w południowo-wschodniej, jak i centralnej części prowincji w obu analizach, podczas gdy w części północnej zostały uwypuklone tylko w drugiej analizie. W badaniu wykorzystano dane z Geoportalu, Ortofotomap, Krajowego Rejestru Nazw Geograficznych, Bazy Danych Obiektów Geograficznych i Głównego Urzędu Statystycznego.

Pobrania

Brak dostępnych danych do wyświetlenia.

Bibliografia

Dylikowa A. 1967. Wydmy środkowopolskie i ich znaczenie dla stratygrafii schyłkowego plejstocenu. [w:] R. Galon, J. Dylik (red.). Czwartorzęd Polski. PWN, Warszawa: 353–371.
Google Scholar

Jasiewicz J., Stepiński T. 2013. Geomorphons – a pattern recognition approach to classification and mapping of landforms. Geomorphology 182: 147–156.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1016/j.geomorph.2012.11.005

Jaskulski M., Nowak T. 2019. Transformations of Landscape Topography of the Bełchatów Coal Mine (Central Poland) and the Surrounding Area Based on DEM Analysis. ISPRS International Journal of Geo-Information 8(9): 403. https://doi.org/10.3390/ijgi8090403
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.3390/ijgi8090403

Klimaszewski M. 1995. Geomorfologia. PWN, Warszawa.
Google Scholar

Kowalczyk-Heyman E. 2022. Toponomastyka w Warsztacie Badawczym Geografii Historycznej. Studia Geohistorica 9: 148–174. https://doi.org/10.12775/SG.2021.09
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.12775/SG.2021.09

Kozak J. 1997. Wprowadzenie do systemów informacji geograficznej. Wydawnictwo TEXT, Kraków.
Google Scholar

Krajewski K. 1977. Późnoplejstoceńskie i holoceńskie procesy wydmotwórcze w Pradolinie Warszawsko-Berlińskiej w widłach Warty i Neru. Acta Geographica Lodziensia 39.
Google Scholar

Manikowska B. 1985. O glebach kopalnych, stratygrafii i litologii wydm Polski środkowej. Acta Geographica Lodziensia 52.
Google Scholar

Marks L., Grabowski J., Stępień U. (red). 2022. Mapa geologiczna Polski 1:500 000. Mapa powierzchni terenu. Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy, Warszawa.
Google Scholar

Nalej M. 2014. Rozmieszczenie obiektów noclegowych w Łodzi w 2013 roku w świetle miar centrograficznych. Acta Universitatis Lodziensis. Folia Geographica Socio-Oeconomica 16: 133–148. https://doi.org/10.18778/1508-1117.16.08
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18778/1508-1117.16.08

Olenderek T. 2011. Toponimy na wykorzystywanych w turystyce mapach obszarów leśnych. Studia i Materiały Centrum Edukacji Przyrodniczo-Leśnej: 283–287.
Google Scholar

Pike R.J., Evans I.S., Hengl T. 2009. Geomorphometry: A brief guide. Developments in Soil Science 33: 3–30.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1016/S0166-2481(08)00001-9

Rdzany Z. 2009. Rekonstrukcja przebiegu zlodowacenia warty w regionie łódzkim [Reconstruction of the course of the Warta Glaciation in the Łódź Region]. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
Google Scholar

Solon J., Borzyszkowski J., Bidłasik M., Richling A., Badora K., Balon J., Brzezińska-Wójcik T., Chabudziński Ł., Dobrowolski R., Grzegorczyk I., Jodłowski M., Kistowski M., Kot R., Krąż P., Lechnio J., Macias A., Majchrowska A., Malinowska E., Migoń P., Myga-Piątek U., Nita J., Papińska E., Rodzik J., Strzyż M., Terpiłowski S., Ziaja W. 2018. Physico-geographical mesoregions of Poland: Verification and adjustment of boundaries on the basis of contemporary spatial data. Geographia Polonica 91(2): 143–170. https://doi.org/10.7163/GPol.0115
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.7163/GPol.0115

Taszycki W. 1958. Rozprawy i studia polonistyczne. t. 1: Onomastyka. Wrocław–Kraków.
Google Scholar

Turkowska K. 2006. Geomorfologia regionu łódzkiego. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
Google Scholar

Urbański J. 2008. GIS w badaniach przyrodniczych. Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
Google Scholar

Weiss A. 2001. Topographic position and landforms analysis. Poster Presentation. ESRI Users Conference, San Diego, CA, 9–13 July 2001.
Google Scholar

Włodarski W., Jaskulski M. 2009. Złożone układy struktur nieciągłych w kemach z wyciśniętym jądrem na wybranych przykładach. Implikacje paleośrodowiskowe. Prace Państwowego Instytutu Geologicznego 194: 101–118.
Google Scholar

Pobrania

Opublikowane

2025-08-26

Jak cytować

Górecka, M., & Jaskulski, M. (2025). Analiza rzeźby terenu miejscowości zawierających w swojej nazwie podstawę słowotwórczą „gór” na terenie województwa łódzkiego z wykorzystaniem GIS. Acta Universitatis Lodziensis. Folia Geographica Physica, (24), 25–35. https://doi.org/10.18778/1427-9711.24.03

Numer

Dział

Artykuły naukowe