Acta Universitatis Lodziensis. Folia Geographica Physica

Naturalne promieniowanie gamma na poziomie morza wokół kontynentu antarktycznego zarejestrowane na południe od równoleżnika 62°

2022-03-10T10:48:59+01:00

W pracy przedstawiono wyniki dozymetrycznych pomiarów promieniowania, przeprowadzonych przez załogę jachtu Katharsis II, w trakcie 72-dniowego rejsu wokół Antarktydy. Podczas rejsu trwającego od stycznia do marca 2018 roku, za pomocą przenośnego radiometru Gamma Scout Online rejestrowano dawki promieniowania na poziomie morza w odstępach 10-minutowych. Po wstępnej analizie statystycznej uzyskano dane w postaci 2 200 rekordów, które wykorzystano do wnioskowania o rozkładzie promieniowania w rejonie Antarktyki. Średnia zmierzona moc dawki promieniowania wyniosła 0,091 μSvh-1 i wahała się od 0,052 do 0,193 μSvh-1. Wyniki te są powyżej średniej globalnej mocy dawki promieniowania na poziomie morza (0,031 μSvh-1) i często wyższe niż te zarejestrowane bezpośrednio na Antarktydzie. Jednak, generalnie zarejestrowane przez nas dawki promieniowania mieszczą się w dobrze rozpoznanym równoleżnikowym trendzie, w którym promieniowanie jest wyższe w kierunku biegunów. Związane jest to z cieńszą warstwą troposfery w rejonach biegunowych w porównaniu z niższymi, równikowymi szerokościami geograficznymi. Ogólnie pochodzenie tego promieniowania jest naturalne i związane z silniejszą penetracją troposfery przez promieniowanie kosmiczne oraz obecnością promieniowania wtórnego indukowanego w atmosferze. Obecność radionuklidów naziemnych w środowisku Antarktyki ma lokalny, wtórny wpływ na mierzone wartości promieniowania. Teoretycznie obliczony roczny ekwiwalent dawki dla ludzi, w różnych miejscach Antarktydy, może przekraczać limit 1 mSv, natomiast nasze wyniki (0,772 mSv rocznie) tego nie potwierdzają.

Złożoność genezy ozów powstałych w tunelach typu N na przykładzie ozu okolic Tosi (środkowo-wschodnia Polska)

2022-03-10T10:48:57+01:00

Badania ukazują problem złożoności genezy ozów powstających w tunelach typu N na przykładzie ozu okolic Tosi w środkowo- -wschodniej Polsce. Analiza litofacjalna wykazała duże zróżnicowanie strukturalnych i teksturalnych cech osadów tworzących formę. Oz zbudowany jest z trzech jednostek sedymentacyjnych. Gruboziarniste osady jądra ozowego powstawały w subśrodowisku tunelu subglacjalnego na skutek migracji form dna pod ciśnieniem hydrostatycznym. Otwarcie się tunelu spowodowało powstanie rozpadliny lodowej, w której następowała akumulacja jednostki pokrywającej osady jądra ozu. W osadach tych zapisała się znaczna zmienność energii przepływu oraz mechanizmów sedymentacji, co wskazuje na duży wpływ dynamiki ablacji lodowca. Podczas ostatniego etapu deglacjacji część ozu pokryta została diamiktonem. W ozie stwierdzono liczne struktury deformacyjne. Osady zostały przemieszczone pionowo na wysokość ponad 8 m. Stanowią one zapis wytapiania się pogrzebanych brył martwego lodu w osadach jądra ozu. Wytapianie się brył powodowało pionowe przemieszczanie się osadów i powstawanie tzw. dead-ice structure. Złożoność genezy ozów jest charakterystyczna dla obszarów polodowcowych Polski, gdzie większość ozów powstaje w rynnach subglacjalnych. Liczne badania potwierdzają znacznie częstsze występowanie następstwa facji subglacjalnego tunelu i otwartej rozpadliny w ozach powstających w tunelach typu N niż typu R. Wskazuje to na dużo większą odmienność procesów podczas różnych etapów formowania się ozów na nieskonsolidowanym oraz litym podłożu.

XXV Konferencja Naukowa STRATYGRAFIA PLEJSTOCENU POLSKI „Plejstocen Gór Świętokrzyskich”, 3–7 września 2018, Huta Szklana

2022-03-10T10:23:40+01:00

Odnowienie doktoratu Jana Stanisława Goździka w Uniwersytecie Łódzkim

2022-03-10T10:36:18+01:00