Lokalizacja i interpretacja osadów po pożarach lasów – studium przypadku
DOI:
https://doi.org/10.18778/1427-9711.16.05Słowa kluczowe:
historyczne i współczesne pożary lasów, typy osadów, paleogeografiaAbstrakt
Pożary lasów są częstym zjawiskiem w wielu krajach, w tym i w Polsce. Instytucjami odpowiedzialnymi za ich monitorowanie i kontrolę są nadleśnictwa. Ich zadaniem jest wykrycie oraz przeciwdziałanie skutkom pożaru lasu. Nadleśnictwa prowadzą od dłuższego czasu, od 2010 roku w formie cyfrowej (System Informacji Lasów Państwowych – SILP, Llas.2), bazy danych dotyczące klasyfikacji, wielkości i lokalizacji pożarów lasów. Informacje za lata 2010–2014 pozyskano z Nadleśnictwa Suchedniów (woj. świętokrzyskie). Przeważnie pożary były małe, często ograniczone do podszycia i pokrywy glebowej (poniżej 1 ha), dwa z nich zostały sklasyfikowane jako pożary średnie (ponad 1 ha). Na terenach popożarowych wykonano szereg płytkich wierceń geologicznych. W większości profili nie odnotowano żadnych śladów po pożarach (warstw węgla, pojedynczych węgli etc.). Takie ślady zachowały się na terenach zalewowych, pod krawędziami teras, gdzie warstwa po pożarze była przykryta deluwiami. Badania pH gleby leśnej wskazują na to, że pożary sprzed wielu lat nie pozostawiły żadnych znaczących zmian w poziomie pH, natomiast w miejscach, gdzie pożary miały miejsce kilka lat temu poziom pH był niższy. Wyniki badań współczesnych warstw pożarowych mogą być pomocne w paleogeograficznych i geoarcheologicznych rekonstrukcjach (np. O’Connor, Evans 2005). W profilach geologicznych powszechne są pojedyncze węgle, rzadziej warstwy. Ich obecność, zmienna ilość osadów budzi jednak szereg kontrowersji i problemów interpretacyjnych. Przykładem może być stanowisko w dolinie Druci (Białoruś), gdzie warstwa (0,2–0,35 cm) węgli popożarowych (datowanie 14C – osady młodsze niż 200 lat) jest przykryta piaszczystymi deluwiami (grubość 30 cm) z licznymi artefaktami neolitycznymi i z epoki żelaza. W tym przypadku miąższość warstwy pożarowej wielokrotnie przewyższa osady obserwowane na terenie Nadleśnictwa Suchedniów, sugerując wystąpienie bardzo dużego pożaru lasu (prawdopodobnie antropogenicznego). Po pożarze, na odsłoniętej powierzchni, doszło do intensywnej erozji gleby, co doprowadziło w krótkim czasie do przykrycia warstwy węgla przez deluwia zawierające redeponowane artefakty.
Pobrania
Bibliografia
Benavides-Solorio, J., MacDonald, L.H., 2001. Post-fire runoff and erosion from simulated rainfall on small plots, Colorado Front Range. Hydrological Processes 15, 2931–2952. DOI:10.1002/hyp.38.
Google Scholar
Benavides-Solorio, J., MacDonald, L.H., 2005. Measurement and prediction of post-fire erosion at the hillslope scale, Colorado Front Range. International Journal of Wildland Fire 14, 457–474. DOI:10.1071/WF05042.
Google Scholar
Benavides-Solorio, J., Gabet, E.J., 2003. Post-fire thin debris flow: sediment transport and numerical modeling. Earth Surface Processes and Landforms 28, 1341–1348.
Google Scholar
Bogacz, A., Chilkiewicz, M., Woźniczka, P., 2010. Wpływ pożaru na morfologię i właściwości organicznych gleb łąkowych. Roczniki Gleboznawcze 61 (3), 13–25.
Google Scholar
Bogacz, A., Jędo, M., Woźniczka, P., 2011. Właściwości silnie przesuszonych organicznych gleb popożarowych obiektu Sobin – Jędrzychów. Woda–Środowisko–Obszary Wiejskie 11, 4 (36), 43–56.
Google Scholar
Bogacz, A., Łabaz, B., Woźniczka, P., 2014. Właściwości gleb organicznych po-pożarowych obszarów leśnych na przykładzie obiektu Mikorzyce – Górowo. Woda–Środowisko–Obszary Wiejskie, 14, 4 (48), 5–16.
Google Scholar
Certini, G., 2005. Effects of fire on properties of forest soils: a review. Oecologia 143, 1–10. DOI:10.1007/s00442-004-1788-8.
Google Scholar
De Santis, A., Chuvieco, E., 2008. GeoCBI: A modified version of the Composite Burn Index for the initial assessment of the short-term burn severity from remotely sended data. Remote Sensing of Environment 11, 554–562.
Google Scholar
Dumontet, S., Dinel, H., Scopa, A., Mazzatura, A., Saracino, A., 1996. Post-fire soil microbial biomass and nutrient content of a pine forest soil from a Dunal Mediterranean environment. Soil Biology and Biochemistry 28 (10/11), 1467–1475.
Google Scholar
Hacker, K., 2015. Post-Fire Sedimentation and the Risk to Sierra Nevada Water Supply. University of San Francisco USF Scholarship Repository, San Francisco.
Google Scholar
Hamel, J., 2001. The archaeology of Otago. Department of Conservation, Wellington, New Zealand.
Google Scholar
Kalicki, T., 2006. Zapis zmian klimatu oraz działalności człowieka i ich rola w holoceńskiej ewolucji dolin środkowoeuropejskich. Prace Geograficzne 204.
Google Scholar
Kalicki, T., Sauchyk, S., Calderoni, G., Simakova, G., 2008. Climatic versus human impact on the Holocene sedimentation in river valleys of different order: Examples from the upper Dnieper basin, Belarus. Quaternary International 189, 91–105.
Google Scholar
Kania, J., Malawska, M., Gutry, P., Kamiński, J., Wiłkomirski, B., 2006. Zmiany przyrodnicze torfowiska niskiego spowodowane pożarem. Woda–Środowisko–Obszary Wiejskie, 6, 2 (18), 155–173.
Google Scholar
Kondracki, J., 1977. Regiony fizycznogeograficzne Polski. Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.
Google Scholar
Kondracki, J., 2002. Geografia regionalna Polski. PWN, Warszawa.
Google Scholar
Kutiel, P., Shaviv, A., 1992. Effects of soil type, plant composition and leaching on soil nutrients following a simulated forest fire. Forest Ecology and Management 53, 329–343.
Google Scholar
Larsen, I.J., MacDonald, L.H., Brown, E., Rough, D., Welsh, M.J., Pietraszek, J.H., Libohova, Z., Benavides-Solorio, J., 2009. Causes of Post-Fire Runoff and Erosion: Water Reppelency, Cover, or Soil Sealing? Soil Science Society of America Journal 73, 1393–1407.
Google Scholar
Miller, J.D., Thode, A.E., 2007. Quantifying burn severity in a heterogeneous landscape with a relative version of the delta Normalized Burn Ratio (dNBR). Remote Sensing of Environment 109, 66–80.
Google Scholar
O’Connor, T., Evans, J.G., 2005. Environmental Archaeology Principals and Methods second edition, revised & updated. Sutton Publishing Limited, Sparkford.
Google Scholar
Odion, D.C., Davis, F.W., 2000. Fire, soil heating, and formation of vegetation patterns in Chaparral. Ecological Monographs, 70 (1), 149–169.
Google Scholar
Parminter, J., 1983. Fire-ecological relationships for the biogeoclimatic zones of the Cassiar Timber supply area. Northern Fire Ecology Project. Protection Branch Ministry of Forests, Victoria, B.C.
Google Scholar
Parsons, A., Robichaud, P.R., Lewis, S.A., Napper, C., Clark, J.T., 2010. Field Guide for Mapping Post-Fire Soil Burn Severity. United States Department of Agriculture, Fort Collins.
Google Scholar
Pierce, J.L., Meyer, G.A., Thackray, G.D., Wood, S.H., Lundeen, K., Borgert, J.A., Rothwell, E., 2004. Fire and Ice in Central Idaho: Modern and Holocene Fires, Debris Flows, and Climate in the Payette River Basin, and Quaternary and Glacial Geology in the Sawtooth Mountains. Open-File Report 2004–1222. U.S. Department of the Interior, U.S. Geological Survey.
Google Scholar
Preston, C.A., Baldwin, I.T., 1999. Positive and negative signals regulate germination in the post-fire annual, Nicotiana attenuata. Ecology 80 (2), 481–494.
Google Scholar
Silins, U., Stone, M., Emelko, M.B., Bladon, K.D., 2009. Sediment production following severe wildfire and post-fire salvage logging in the Rocky Mountain headwaters of the Oldman River Basin, Alberta. Catena 79, 189–197.
Google Scholar
Wiłkomirski, B., Gutry, P., 2010. Zmiany przyrodnicze w ekosystemach pod wpływem pożarów środowiskowych. Rocznik Świętokrzyski, Seria B – Nauki Przyrodnicze 31, 95–110.
Google Scholar
Xue, L., Li, Q., Chen, H., 2014. Effects of a Wildfire on Selected Physical, Chemical and Biochemical Soil Properties in a Pinus massoniana Forest in South China. Forests 5, 2947–2966.
Google Scholar
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
