Contiguity and fluidity – expressions of neighbourhood relations in Kraszewski’s and Stempowski’s written records of the land of the Dniestr River
DOI:
https://doi.org/10.18778/2299-7458.12.03Keywords:
travel writing, geopoetics, ruin, palimpsest, Bessarabia, Budzhak, Dniestr, Ukraine, Józef Ignacy Kraszewski, Jerzy StempowskiAbstract
The focus of the article is the analysis of the literary expressions of neighbourhood affinities in the Dniestr River basin featured in Wspomnienia Odessy, Jedysanu i Budżaku. Dziennik przejażdżki w roku 1843 od 22 czerwca do 11 września (1845–1846) by Józef Ignacy Kraszewski and in Jerzy Stempowski’s essay W dolinie Dniestru (1941). The center of attention was captured by the myriad forms of contiguity seen in the topography of the banks of the Dniestr River – namely, the middle course in a sketch by Hostowiec and the lower one, surrounded by a liman, in Kraszewski’s diary. The midsection of the article deals with the fluidity of languages used by representatives of the various ethnic groups and social strata living on both banks of the Dniestr, as well as the multiplicity of religious denominations. The third contention bears on both writers’ attempts to overturn the dominance of history drawing on both writers’ strong tendency to exploit the motif of ruin. Neighbourhood relations set aglow both a nineteenth- and twentieth-century writer. Both writers also achieve an effect of contiguity and fluidity within the composition and style of their respective works.
Downloads
References
Burkot S., Polskie podróżopisarstwo romantyczne, Warszawa 1988.
Google Scholar
Czapski J., Dziennik wojenny (22 III 1942–31 III 1944), odczytał J. S. Nowak, oprac. M. Nowak-Rogoziński, Warszawa 2022.
Google Scholar
Czapski J., O Pawle Hostowcu, [w:] J. Czapski, Czytając, Kraków 1990, s. 396–402.
Google Scholar
Fiećko J., Rosja, Polska i misja zesłańców. Syberyjska twórczość Agatona Gillera, Poznań 1997.
Google Scholar
Hertz P., O „Wspomnieniach Odessy, Jedysanu i Budżaku”, [w:] J. I. Kraszewski, Wspomnienia Odessy, Jedysanu i Budżaku. Dziennik przejażdżki w roku 1843 od 22 czerwca do 11 września, oprac. P. Hertz, Warszawa 1985, s. 429–434.
Google Scholar
Kamionka-Straszakowa J., „Do ziemi naszej”. Podróże romantyków, Kraków 1988.
Google Scholar
Korespondencja Zygmunta Haupta z Jerzym Stempowskim (1963–1966), [w:] J. Giedroyc, Z. Haupt, Listy 1947–1975, oprac. P. Panas, Warszawa 2022, s. 260–274.
Google Scholar
Kowalczyk A. S., Niespieszny przechodzień i paradoksy. Rzecz o Jerzym Stempowskim, Wrocław 1997.
Google Scholar
Kraszewski J. I., Wspomnienia Odessy, Jedysanu i Budżaku. Dziennik przejażdżki w roku 1843 od 22 czerwca do 11 września, oprac. P. Hertz, Warszawa 1985.
Google Scholar
Kraszewski J. I., Wspomnienia Wołynia, Polesia i Litwy, oprac. S. Burkot, Warszawa 1985.
Google Scholar
Okoń W., Kraszewskiego podróże na Wschód, „Quart. Kwartalnik Instytutu Historii Sztuki Uniwersytetu Wrocławskiego” 2008, nr 4, s. 72–87.
Google Scholar
Olejniczak J., Arkadia i małe ojczyzny. Vincenz – Stempowski – Wittlin – Miłosz, Kraków 1992.
Google Scholar
Rudkowska M., Gruzy i ruiny w twórczości Józefa Ignacego Kraszewskiego, „Napis” 2001, Seria VII, s. 465–473.
Google Scholar
Rybicka E., Przestrzeń i miejsce we współczesnych teoriach i praktykach literackich, Kraków 2014.
Google Scholar
Sendyka R., Nowoczesny esej. Studium historycznej świadomości gatunku, Kraków 2006.
Google Scholar
Simmel G., Ruina. Próba estetyczna, [w:] G. Simmel, Most i drzwi. Wybór esejów, przeł. M. Łukasiewicz, oprac. A. Zeidler-Janiszewska, Warszawa 2006, s. 169–176.
Google Scholar
Skucha M., Odessa – obsesje Kraszewskiego, [w:] Odessa w literaturach słowiańskich. Studia, red. J. Ławski, N. Maliutina, Białystok–Odessa 2016, s. 637–655.
Google Scholar
Stempowski J., Księgozbiór przemytników, [w:] Polski esej literacki. Antologia, oprac. J. Tomkowski, Wrocław 2018, Biblioteka Narodowa, Seria I, nr 329, s. 472–488.
Google Scholar
Stempowski J., W dolinie Dniestru, [w:] J. Stempowski, W dolinie Dniestru. Pisma o Ukrainie, oprac. A. S. Kowalczyk, Warszawa 2014, s. 5–21.
Google Scholar
Stempowski J., Wronia i Sienna, [w:] J. Stempowski, Eseje dla Kassandry, Gdańsk 2005, s. 115 [esej powstał w roku 1951].
Google Scholar
Wojda D, „Fizjologia miasta”. Józefa Ignacego Kraszewskiego studium wielokulturowej Odessy, [w:] Odessa w literaturach słowiańskich. Studia, red. J. Ławski, N. Maliutina, Białystok–Odessa 2016, s. 625–637.
Google Scholar
Wyka M., Niecierpliwość krytyki. Recenzje i szkice z lat 1965–2001, Kraków 2006 (tu teksty: Trzy wariacje na temat Jerzego Stempowskiego, s. 409–442; Dialog na ruinach, s. 497–501).
Google Scholar
Zając G., Dwie Odessy, czyli Niemcewicz i Kraszewski: obserwacje powieściopisarza a relacja historyka w podróży, [w:] Polacy w Odessie. Studia interdyscyplinarne, red. J. Ławski, N. Maliutina, R. Szymula, Białystok 2021, s. 143–154.
Google Scholar
Downloads
Published
Versions
- 2024-02-09 (2)
- 2023-12-21 (1)
How to Cite
Issue
Section
License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.